Είναι τόσο στενά συνδεδεμένη η ικανότητα το να προσαρμόζονται τα φυτά με το περιβάλλον στο οποίο διαφοροποιήθηκαν , ώστε μπορούμε να καταλάβουμε στο πως λειτουργούν μόνο όταν αναλύσουμε τους παράγοντες που συνθέτουν το περιβάλλον και τον τρόπο με τον οποίο καθένας τους επηρεάζει.

Με τον όρο αβιοτικοί παράγοντες εννοούνται όλα τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά ενός οικοσυστήματος όπως:

► το φως,

► η θερμοκρασία,

► το νερό,

► το έδαφος,

► τα θρεπτικά συστατικά,

► ιχνοστοιχεία,

► το οξυγόνο (ατμοσφαιρικός αέρας),

► το pH,

► το σύνολο των διαλυτών αλάτων(αλατότητα ιονική ισχύς) οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο για την επιβίωση, ανάπτυξη και εξέλιξη των φυτών.

Οι παράγοντες αυτοί συνδέονται άμεσα ή έμμεσα μεταξύ τους με διάφορους μηχανισμούς στους οποίους ιδιαίτερο ρόλο παίζει η γεωμορφολογία του κάθε συστήματος, η φύση και η σύσταση του εδάφους, η κυκλοφορία των υδάτινων ή αερίων μαζών, η εποχή.

Παρακάτω θα δούμε κάποια βασικά στοιχεία για τους αβιοτικούς παράγοντες, όπως:

► Θερμοκρασία:

Σε ένα οικοσύστημα οι μεγάλες εναλλαγές στην θερμοκρασία εισάγουν θερμικές εντάσεις (stress) που μπορεί να προκαλέσουν βλάβες. Οι μικρότερες εναλλαγές είναι συχνά επιθυμητές και συνδέονται άμεσα με τον κύκλο της ζωής και την κυκλοφορία των αέριων ή υδάτινων μαζών στο συγκεκριμένο σύστημα.

► Φως:

Αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των περισσότερων μορφών ζωής και βέβαια της φωτοσύνθεσης. Η αυξομείωση του φωτισμού στη διάρκεια της ημέρας ή στις διάφορες εποχές μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα φυτά.

► Υπόστρωμα:

Οι καλλιέργειες και τα φυτά δεν μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς ένα στοιχειωδώς γόνιμο και σταθερό έδαφος. Η διάβρωση της γης, αποτέλεσμα τόσο φυσικών φαινομένων όσο και ακατάλληλων μεθόδων γεωργικής πρακτικής μπορεί να απογυμνώσει μεγάλες εκτάσεις γης από το λεπτό κάλυμμα χώματος, που συμβάλλει στη συσσώρευση θρεπτικών συστατικών και στην ανάπτυξη της φυτικής κάλυψης, παραγόντων δηλαδή που βοηθούν την ανάπτυξη των φυτών.

► Θρεπτικά συστατικά:

Η ορυκτολογική σύσταση εδαφών και ιζημάτων, η περιεκτικότητά τους σε οργανικό άνθρακα, ο βαθμός συνοχής τους και η δυνατότητά τους να συγκρατούν νερό και οξυγόνο συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα να συγκρατούν και θρεπτικά συστατικά.

► Αλατότητα:

Η περιεκτικότητα του νερού σε διαλυμένα άλατα και οι διακυμάνσεις του αποτελούν πρωταρχικής σημασίας παράγοντα για την ανάπτυξη ή μη διαφόρων οργανισμών. Σε περιοχές με συχνές και μεγάλες μεταβολές αλατότητας, όπως οι εκβολές ποταμών, δημιουργούνται συνθήκες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

► Νερό:

Αποτελεί βασικό παράγοντα της φωτοσύνθεσης  αλλά και  στη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών από τη ρίζα στα φύλλα, καθώς επίσης και στη μεταφορά των προϊόντων της φωτοσύνθεσης από τα φύλλα, όπου παράγονται, στα υπόλοιπα όργανα του φυτού.

► PH:

Το pH του εδάφους είναι μία σημαντική παράμετρος, που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το είδος, την βλάστηση και την παραγωγικότητα των φυτών.). Μπορεί να ρυθμίζει τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους και επιδρά σε μεγάλο αριθμό διεργασιών που συμβαίνουν στο έδαφος.

Προστασία των φυτών από τους αβιοτικούς παράγοντες

Με την μελέτη της συμπεριφοράς των καλλιεργούμενων ειδών κατά την έκθεσή τους στις παραπάνω συνθήκες αβιοτικών παραγόντων γίνονται προσπάθειες μέσω σύγχρονων τεχνικών και μεθόδων να μετριάσουν τις επιζήμιες επιπτώσεις τους στην  αγροτική παραγωγή. Στην αρχή η προσπάθεια είχε επικεντρωθεί στις διάφορες καλλιεργητικές τεχνικές, στη συνέχεια στη σημαντική χρήση ανόργανων και οργανικών ουσιών που δύνανται να προσδίδουν ανθεκτικότητα στα φυτά σε συνθήκες καταπόνησης, ενώ πρόσφατα γίνεται προσπάθεια δημιουργίας ανθεκτικών καλλιεργούμενων ειδών μέσω μοριακών και βιοτεχνολογικών προσεγγίσεων. Η έρευνα σχετικά με τους μηχανισμούς προσαρμογής και εγκλιματισμού καλλιεργούμενων ειδών σε συνθήκες αβιοτικών καταπονήσεων εκτείνεται τόσο σε επίπεδο ολόκληρου φυτού, όσο και σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο.

ΠΗΓΕΣ

Κουτσούκης, Χ. (2017). Επίδραση αβιοτικών παραγόντων στην διακύμανση της χημικής σύνθεσης των κυρίαρχων φυτών ενός υποαλπικού οικοσυστήματος προστατευόμενης περιοχής, στα διάφορα στάδια ανάπτυξής τους και συσχέτιση αυτών με παραγόμενα τρόφιμα.

Χρίστου, Α. (2014). Μελέτη της επίδρασης παραγόντων βιολογικής διεγέρσης στη συμπεριφορά φυτών φράουλας υπο συνθήκες αβιοτικών καταπονήσεων (Doctoral dissertation, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος).

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ.

blog.farmacon.gr