Συνέντευξη πρώην Υπουργού Αγρ. Ανάπτυξης κ. Σταύρου Αραχωβίτη στην ΗΜΑΘΙΩΤΙΚΗ ΓΗ

Ο πρωτογενής τομέας αντιμετωπίζεται όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στην Ευρώπη, ως ο «φτωχός συγγενής» μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά του σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε τη σταδιακή συρρίκνωση του προϋπολογισμού για την ΚΑΠ. Για μας όμως δεν είναι έτσι. Ο ίδιος ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, την περίοδο της πρωθυπουργίας του, αντιτάχθηκε στην μείωση της ΚΑΠ, αλλά και τώρα, που η υγειονομική κρίση ανέδειξε την μεγαλύτερη συγκριτικά ευαλωτότητα της χώρας μας λόγω μεγάλης εξάρτησης από τον Τριτογενή τομέα, αναδεικνύουμε σε όλους τους τόνους τη σημασία της πρωτογενούς παραγωγής και του αγροτοδιατροφικού τομέα στο σύνολό του για την ισορρόπηση των απωλειών της κρίσης.

Από την αρχή της πανδημίας η Κυβέρνηση της ΝΔ έδειξε μεγάλη απροθυμία να ασχοληθεί με την στήριξη του αγροτικού τομέα. Για αυτό το λόγο, και ενώ σαν ΣΥΡΙΖΑ ζητούσαμε από την άνοιξη του 2020, με τα Προγράμματα “ΜΕΝΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ Ι και ΙΙ”, την εμπροσθοβαρή στήριξη του τομέα με μια σειρά από μέτρα, η αδράνεια και η αδιαφορία οδήγησαν στην ελλιπή απορρόφηση μέσα στο 2020 ακόμη και των 150 εκατ. ευρώ που είχαν διατεθεί. Όχι δε μόνο δεν απορρόφησαν όλα τα διαθέσιμα, αλλά βάλτωσαν τα μέτρα και τις απορροφήσεις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης κάνοντας διπλό το κακό, καθηλώνοντας αντί να στηρίξουν τον τομέα.

2. Ενώ αρχικά η προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, στα πλαίσια της στήριξης των καλλιεργειών λόγω του covid 19, έκανε λόγο για μη οριζόντιες ενισχύσεις, είδαμε ξαφνικά να κάνει ένα άνοιγμα και όποια καλλιέργεια ζητάει ενίσχυση να την λαμβάνει. Ποια η δική σας θέση σχετικά με τον τρόπο που θα έπρεπε να δοθούν οι ενισχύσεις;

Δεν είναι ακριβώς όπως τα αναφέρετε. Υπάρχουν σημαντικοί κλάδοι που ακόμη δεν λαμβάνουν ή έχουν λάβει ελάχιστες ενισχύσεις, ενώ έχουν ζητήσει, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τους αμπελουργούς, τους πτηνοτρόφους, τους χοιροτρόφους και τους βαμβακοπαραγωγούς. Γι’ αυτούς τους κλάδους, σαν ΣΥΡΙΖΑ- Π.Σ ήδη από την άνοιξη πέρσι, είχαμε αναγνωρίσει την αναγκαιότητα στήριξης με τα Προγράμματα “ΜΕΝΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ Ι και ΙΙ” και ένα χρόνο σχεδόν μετά, ακόμη δεν έχουν στηριχθεί. Δεν άκουσαν τον αγροτικό κόσμο έγκαιρα, αλλά ούτε τις πρωτοβουλίες που προτείναμε όπως π.χ. το Κράτος να λειτουργήσει ως αγοραστής «ύστατης καταφυγής» για την απορρόφηση παραγωγής πληττόμενων κλάδων. Ζητήσαμε με το “ΜΕΝΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ Ι” την άμεση ενεργοποίηση του ευρωπαϊκού προγράμματος «Φρούτα και Γάλα στα σχολεία» και ειδικό πρόγραμμα απορρόφησης παραγόμενων προϊόντων, στήριξη κοινωνικών και κρατικών δομών (κοινωνικά παντοπωλεία/τράπεζες τροφίμων, γηροκομεία, σχολεία). Για τη ΝΔ οι αγρότες ήταν και εξακολουθούν να είναι αόρατοι αλλά και συνεχίζει να κωφεύει σε γόνιμες προτάσεις.

3. Σχετικά με την παραπάνω ερώτηση, βλέπουμε στις περισσότερες εκ των καλλιεργειών που ενισχύθηκαν δεν άφησαν ικανοποιημένους τους αγρότες(ελιές κ.α.). Όπως επίσης οι ενισχύσεις σε κτηνοτροφία και αλιεία δεν ικανοποίησαν και εκφράστηκαν ουκ ολίγα παράπονα. Θα θέλαμε τη δική σας άποψη.

Πράγματι, και σε αυτούς τους κλάδους που δόθηκαν ενισχύσεις οι αποκλεισμοί περιόρισαν σημαντικά τους δικαιούχους και τελικά πολλοί παραγωγοί δεν έλαβαν τις ενισχύσεις.

• Αιγοπροβατοτρόφοι: 1 στους 10 αιγοπροβατοτρόφους δεν έλαβαν την ειδική ενίσχυση των 3,9 ευρώ
• Παραγωγοί ελαιολάδου: Σχεδόν οι μισοί εκτός ενίσχυσης από το Μέτρο 21
• Δραστηριοποιούμενοι σε Λαϊκές Αγορές: 7 στους 10 Δραστηριοποιούμενους σε λαϊκές Αγορές έμεινε απέξω!
• Αμπελοκαλλιεργητές. Μόλις 1 στους 8 δικαιούχοι στο πρόγραμμα Πράσινος Τρύγος
• Επιστρεπτέα ενίσχυση (και μόνο στην 4, γιατί στις προηγούμενες δεν προβλεπόταν καθόλου η ενίσχυση των αγροτών) : 6 στους 10 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες εκτός επιστρεπτέας ενίσχυσης
• Αλιείς: 9 στους 10 αλιείες έμειναν απέξω από το πρόγραμμα παύσης αλιευτικών δραστηριοτήτων.

Τι άλλο παρά πλήρης αποτυχία και ανεπάρκεια είναι όλα τα παραπάνω;

4. Οι αγρότες βλέπουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να μην πραγματοποιούν αναθεώρηση του κανονισμού του ΕΛΓΑ και να βρίσκονται μετέωροι, ειδικά τα τελευταία έτη, με τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή. Για πιο λόγο δεν προχωρήσατε εσείς κατά τη δική σας θητεία, εννοώ ως κυβέρνηση, σε ριζικές αλλαγές και πως βλέπετε τις κλεφτές ματιές της σημερινής κυβέρνησης προς τους ιδιώτες, όσον αφορά την ασφάλιση των αγροτών;      

Η πρόθεσή μας ήταν ακριβώς οι ριζικές αλλαγές στον κανονισμό ασφάλισης του ΕΛΓΑ που στην βασική του δομή ισχύει από το 1988. Όπως όμως είναι λογικό οι αλλαγές, ιδιαίτερα όταν είναι ριζικές, θα πρέπει να έχουν την αντίστοιχη επιστημονική υποστήριξη και τεκμηρίωση ώστε να είναι εντέλει εφαρμόσιμες. Για το λόγο αυτό σαν ΣΥΡΙΖΑ θέσαμε σαν κύρια προτεραιότητα και δρομολογήσαμε την εκπόνηση της αναλογιστικής μελέτης η οποία και θα έδινε τα τεχνικά εκείνα δεδομένα για τη στρατηγική ως προς τις αλλαγές. Είναι προφανές ότι η επελαύνουσα κλιματική αλλαγή είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που επιτάσσουν την αναθεώρηση της γεωργικής ασφάλισης αλλά και πολλών άλλων επιλογών. Η επιλογή της Κυβέρνησης της ΝΔ να αναστείλει την αναλογιστική μελέτη βασίστηκε στην ιδεοληψία της ως προς την είσοδο των ιδιωτών στην αγροτική ασφάλιση αλλά, κυρίως, στην άγνοια των δομικών χαρακτηριστικών της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής. Για αυτό και ανέκρουσε πρύμναν όταν διαπίστωσε ότι αιθεροβατεί. Όμως δυστυχώς με τις παλινωδίες και τις «κλεφτές ματιές» χάθηκε πολύτιμος χρόνος σε ένα τόσο κρίσιμο για τον αγροτικό κόσμο θέμα.

5. Διεπαγγελματική πυρηνόκαρπων με υπογραφή Βορίδη, χωρίς την παρουσία Αγροτών (Συμμετοχή μόνο συνεταιριστών και μάλιστα των ίδιων που συμμετέχουν και σε άλλα συλλογικά σχήματα) παρ΄ ότι του ζητήθηκε από εκπροσώπους αγροτών. Θα θέλαμε τη δική σας θέση.

Η Υπουργική Απόφαση την οποία εγώ υπέγραψα το 2019 προέβλεπε υποχρεωτικά την συμμετοχή των παραγωγών σε υψηλό ποσοστό (30%) στις Διεπαγγελματικές Οργανώσεις. Μια από τις πρώτες πράξεις του κου. Βορίδη ήταν η τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης για τις διεπαγγελματικές που αποτελεί στρατηγική πολιτική επιλογή: Την αποδυνάμωση της συμμετοχής των αγροτών που προβλεπόταν από 30% σε μόλις 15%. Η περίπτωση της διεπαγγελματικής πυρηνοκάρπων επιβεβαιώνει απλώς την παραπάνω επιλογή της ΝΔ να εξοβελίσει τους πραγματικούς παραγωγούς και να πριμοδοτήσει τους μεταποιητές και συγκεκριμένα οργανωμένα συμφέροντα. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις, μόνο η συμμετοχή των παραγωγών εξασφαλίζει την προάσπιση των συμφερόντων τους. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της διεπαγγελματικής επιτραπέζιας ελιάς όπου δεν εκπροσωπούνται οι παραγωγοί της Μεσσηνίας.

6. Νέα ΚΑΠ – Πιστεύετε ότι οι ενημερωτικές εκδηλώσεις στα πλαίσια της διαβούλευσης, θα έχουν θετικό αποτύπωμα το οποίο θα ληφθεί υπόψη στην τελική διαμόρφωση (εσωτερική σύγκλιση) ή η κυβέρνηση θα λειτουργήσει με γνώμονα το πολιτικό κόστος(π.χ. κατάργηση ιστορικών δικαιωμάτων) ;  

Οι αλλαγές που φέρνει η ΚΑΠ είναι δομικές ιδιαίτερα όσον αφορά στον Πυλώνα Ι αλλά και στον Πυλώνα ΙΙ (ΠΑΑ). Είναι λοιπόν απολύτως απαραίτητο πρώτα και κύρια οι έλληνες αγρότες αλλά και οι φορείς να ενημερωθούν επαρκώς για το τι σημαίνει η κάθε εισηγούμενη αλλαγή. Η, όσο το δυνατό, πλατύτερη επικοινωνία των αλλαγών είναι βασικό στοιχείο για το επόμενο στάδιο που είναι η ανάγκη για διαβούλευση για το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο που έχει υποχρέωση να συντάξει και η χώρα μας. Σε αυτό ο κάθε ενδιαφερόμενος από την πλευρά του έχει να προσφέρει μέσω της διαβούλευσης την οπτική του, τις αγωνίες του και τις προτάσεις του. Η πολιτική ηγεσία οφείλει να τα γνωρίσει και να τα μετατρέψει σε ένα όσο το δυνατόν πληρέστερο, συνεκτικό και κυρίως εφαρμόσιμο εθνικό σχέδιο. Προς το παρόν δυστυχώς η Κυβέρνηση της ΝΔ, με πρόφαση την πανδημία, δεν προχωρά σε αυτή τη κατεύθυνση, αλλά επιλέγει να πορεύεται εν κρυπτώ. Όπως αντιλαμβάνεστε, μια τέτοια τακτική δεν προμηνύει οτιδήποτε θετικό για τον αγροτικό κόσμο.

7. Φονική κακοκαιρία (Ιούλιος 2019) σε Χαλκιδική και Ημαθία κατά κύριο λόγο , με νεκρούς, πολλούς τραυματίες και ανυπολόγιστες ζημιές στην παραγωγή και φυτικό κεφάλαιο. Η κυβέρνηση της ΝΔ κάνει 13 μήνες να αποζημιώσει τους παραγωγούς, παρά τις προτροπές από αγρότες, αντιπολίτευση και κυβερνητικούς βουλευτές για προκαταβολές, συμψηφισμούς ασφαλιστικών εισφορών και αμεσότητα πληρωμών. Σε αντίθεση με τον ΙΑΝΟ που όλα τα προηγούμενα γίνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πιστεύετε ότι δημιουργούνται αγρότες δύο ταχυτήτων;

Ο κύβος ερίφθη με την φθινοπωρινή τροπολογία Βορίδη για τον ΙΑΝΟ η οποία έβαλε τα θεμέλια για να τον διαχωρισμό των αγροτών σε δυο ταχύτητες και για αυτό ακριβώς το λόγο ήταν και τόσο ηχηρή η αντίδρασή μας. Με την τροπολογία αυτή έχουν πλέον αιτιολογημένη βάση οι καθυστερήσεις αλλά και η διαφορετική αντιμετώπιση ως προς το ύψος και τον χρόνο των αποζημιώσεων που παρατηρούνται σαν αποτέλεσμα καιρικών φαινομένων όπως η φονική κακοκαιρία (Ιούλιος 2019) σε Χαλκιδική και Ημαθία, αλλά και στη Κρήτη ή και αλλού.

8. Πληρωμές βασικής ενίσχυσης & πρασινίσματος σε 3 δόσεις, καθώς και αναστάτωση του αγροτικού κόσμου με τα πρόστιμα που προέκυψαν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και κάποιοι παραμένουν απλήρωτοι. Θα θέλαμε την άποψη σας.

Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου είναι υπόλογη για τις πληρωμές βασικής ενίσχυσης, πρασινίσματος και εξισωτικής. Οι ανακοινώσεις που εξεδόθησαν κατά τις πληρωμές συγκαλύπτουν την αλήθεια και το γεγονός ότι έχουμε την παρακράτηση ποσών χωρίς να γνωρίζουν ούτε οι δικαιούχοι πόσα είναι, γιατί παρακρατήθηκαν και πότε θα διορθωθούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις σχετικές ανακοινώσεις του ΟΠΕΚΠΕ όλα βαίνουν ομαλώς και ενώ στην τσέπη των αγροτών ακόμη λείπουν ποσά. Τέτοια κατάσταση δεν έχει συμβεί ποτέ στην πληρωμή των επιδοτήσεων με την αδιαφάνεια και την αβεβαιότητα στην διαχείριση.

9. Το χρονικό διάστημα που τελέσατε υπουργός , ο αγροτικός κόσμος έκρινε το έργο σας. Πείτε μας τις όποιες παραλείψεις ή και λάθη, αν συνέβησαν, που θα διορθώνατε.

Η περίοδος της Υπουργίας ήταν πράγματι μια δύσκολη αλλά ταυτόχρονα και γόνιμη περίοδος και είμαι υπερήφανος για πολλές και σημαντικές αποφάσεις που εξεδόθησαν από τον Σεπτέμβρη του 2018 έως και τις 5/7/2019. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του ισχυρού στίγματος της πολιτικής ήταν η ΚΥΑ για τους ελέγχους στα γαλακτοκομικά, η ΚΥΑ για τις βιολογικές αγορές, οι αποφάσεις για το αμπέλι και τον οίνο, η απόφαση για τους εκπαιδευτές του ΕΛΓΟ –ΔΗΜΗΤΡΑ και ασφαλώς το ακατάσχετο των αγροτικών επιδοτήσεων του Πυλώνα Ι. Κάθε μια από αυτές και άλλες πολλές που παραλείπω ήταν αποτέλεσμα σκληρής ομαδικής εργασίας, διαβούλευσης με τους παραγωγούς και καθημερινής μάχης κυριολεκτικά. Ωστόσο, όπως σε κάθε οργανισμό που δουλεύει, και παραλήψεις υπήρξαν και ανολοκλήρωτες ενέργειες που έμειναν στην μέση. Για την αλιεία, για τη δακοκτονία, για την ψηφιακή γεωργία, για τον εκσυγχρονισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών για τους αγρότες, για τη σχολάζουσα περιουσία των συνεταιρισμών και άλλες.

Λάθη έγιναν και γίνονται όταν κανείς εργάζεται με όλες του τις δυνάμεις και με τόση δύναμη και ορμή. Το σημαντικότερο όμως είναι να ξέρεις τις τυχόν αδικίες που προξένησες και να επανέλθεις για να τις διορθώσεις. Θεωρώ όμως, ότι πάντα ήμουν ανοιχτός στο να ακούσω τους φορείς και τον κάθε αγρότη, κτηνοτρόφο και αλιέα τόσο μέσα στο Υπουργείο όσο και σε όλη την Ελλάδα όπου περπάτησα.