Οι ‘αόρατοι άνθρωποι’ της διατροφής μας

Η πανδημία αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, πόσο κρίσιμος παράγοντας στις αγροτικές οικονομίες της Ευρώπης είναι η 'αόρατη εργασία των μεταναστών' και πόσο τυφλές είναι τόσα χρόνια οι πολιτικές.

Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Πολωνία, αναζητούσαν επειγόντως λύση για να μην χαθεί η γεωργική παραγωγή για μια σειρά προϊόντα και να μην κινδυνεύσουμε από κάποια διατροφική κρίση. Κάθε μια χωριστά πίεζε για ευρωπαϊκή λύση με αποτέλεσμα η ίδια η Επιτροπή να χαρακτηρίσει αυτούς τους χειρώνακτες εργάτες ως «κριτικής σημασίας» για την στήριξη του αγροτροφικού τομέα στην περίοδο της πανδημίας ώστε να εκδώσει πρακτικές οδηγίες για την κινητικότητά τους.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Γαλλία κ.α. προχώρησαν σε ρυθμίσεις που επέτρεψαν σε δεκάδες χιλιάδες Ρουμάνους, Ουκρανούς, Βούλγαρους, Λιθουανούς να μετακινηθούν και να απασχοληθούν εποχιακά στην αγροτική τους οικονομία. Κάποιες χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία είχαν μάλιστα νομοθετήσει την δυνατότητα απασχόλησης ανέργων υπηκόων τους στην γεωργία χωρίς να χάνουν το επίδομα ανεργίας τους.

Κάτι που σχεδιάζει και η χώρα μας, παράλληλα με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε να καταστεί ευκολότερη η εποχική είσοδος Αλβανών εργατών.

Η κεντρική θέση του ξένου εργατικού δυναμικού στην ευρωπαϊκή γεωργία, κυρίως στην περίοδο της συγκομιδής, δεν είναι κάτι καινούργιο. Η συζήτηση αυτή γίνεται από την δεκαετία του 2000 αλλά καμία ουσιαστική πρωτοβουλία δεν ανέλαβε η ΕΕ όλα αυτά τα χρόνια, όσο τα κράτη-μέλη και οι μετανάστες έβρισκαν μόνοι τους λύσεις.

Στα χρόνια της κρίσης παρά την θρυλούμενη 'επιστροφή στη γη' των Ελλήνων, αυτή η ‘επιστροφή’ δεν αφορούσε μισθωτή εργασία. Τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της κρίσης η μισθωτή απασχόληση στην γεωργία ήταν σχεδόν αποκλειστικά εργασία μεταναστών και μάλιστα με καταμερισμό εθνικότητας σε είδος καλλιέργειας ή άλλης γεωργικής δραστηριότητας.

Ο κύριος λόγος; οι 3D δουλειές (dirty-βρώμικες, dangerous-επικίνδυνες, demeaning-ταπεινωτικές), συχνά ανασφάλιστες, προς τις οποίες ο Έλληνας νέος (και η οικογένειά του) έδειχναν μια κοινωνική αποστροφή.

Δεν ξέρω ακόμα ποια θα είναι τα αποτελέσματα της νομοθέτησης για την δυνατότητα απασχόλησης των ανέργων στη γεωργία χωρίς την απώλεια του επιδόματος ανεργίας ώστε να αυξηθεί η απασχόληση του γηγενούς πληθυσμού.

Ξέρω όμως τι συνέβη στην Μεγάλη Βρετανία μετά τον πρώτο ενθουσιασμό και τα δημοσιεύματα που ακολούθησαν το μεγάλο ενδιαφέρον που εκδήλωσαν, μετά από δημόσια πρόσκληση, για πρώτη φορά χιλιάδες Βρετανοί να 'δουλέψουν στα χωράφια'.

Οι ειδήσεις πλέον λένε ότι 50.000 Βρετανοί έκαναν αίτηση, 6.000 πήγαν στη συνέντευξη και μόνο 112 ξεκίνησαν κάποια δουλειά.
Η καμπάνια δεν έφερε τελικά αποτελέσματα και οι αγρότες συνεχίζουν να αναζητούν ανατολικοευρωπαίους να εργαστούν στη γεωργία για να μην χαθεί η χρονιά. Η εμπειρία στις αγροτικές εργασίες είναι ιδιαίτερα σημαντική ώστε να μην προκύπτουν διαταραχές στην παραγωγική διαδικασία και τη συγκομιδή του προϊόντος. Αυτό το ξέρουν καλύτερα απ’ όλους οι ίδιοι οι παραγωγοί.

Στη χώρα μας η χρονιά αυτή είναι κρίσιμη για να δει κανείς πως θα λειτουργήσει και πόσο αποτελεσματική θα είναι εν μέσω της πανδημίας η εμπειρία του παρελθόντος αλλά και πόσο θα βοηθήσουν οι πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες και οι πρωτοβουλίες των ίδιων των παραγωγικών φορέων, κυρίως στην Μακεδονία, για να έρθουν εποχιακοί εργάτες από την Αλβανία.

Όποια και να είναι η έκβαση, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, το Υπουργείο Εργασίας, Μεταναστευτικής Πολιτικής και οι συναρμόδιοι φορείς (Περιφέρειες, συλλογικοί παραγωγικοί φορείς κ.α.) πρέπει να συνεξετάσουν και συνδιαμορφώσουν το κατάλληλο πλαίσιο ώστε η γεωργία να μην στερείται τα αναγκαία εργατικά χέρια και τις κατάλληλες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης που θα διασφαλίζουν την ποιότητα και ασφάλεια των ελληνικών αγροτικών προϊόντων - το καλύτερο διαβατήριο για τις καλές αγορές υψηλών τιμών για τα προϊόντα μας.

Το κείμενο υπογράφει ο Χ. Κασίμης και αποτελεί ανάρτηση του στα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δυκτίωσης.