ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΒΑΜΒΑΚΙΟΥ

Φίλοι βαµβακοπαραγωγοί

Όπως θα θυµάστε οι παλαιότεροι, στο βαµβάκι γίνονταν παλιά από 5 µέχρι και 10 ψεκασµοί µε εντοµοκτόνα στην διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.

Εδώ και 25, περίπου, χρόνια, µε την βοήθεια του Οργανισµού Βάµβακος, σηµειώθηκε στην περιοχή µας, µία σηµαντικότατη πρόοδος.

Ξεκίνησε από δω µία µεγάλη ανατροπή, σχετικά µε όσα ίσχυαν στη φυτοπροστασία του βαµβακιού.

∆ιδάχθηκαν και συνειδητοποίησαν, κατ΄ αρχάς, οι παραγωγοί το πολύ βασικό: ότι από τα πολλά έντοµα του βαµβακιού, ένας είναι ο ουσιαστικός εχθρός για την περιοχή µας, το πράσινο σκουλήκι στην επικίνδυνη δεύτερη γενιά, του Αυγούστου. Και σ΄αυτόν πρέπει να έχουµε στραµµένη την προσοχή µας.

Όλα τα υπόλοιπα έντοµα, είναι δευτερεύουσας και τριτεύουσας σηµασίας και ως τέτοια πρέπει να αντιµετωπίζονται. Έµαθαν, επίσης, την τεράστια σηµασία των ωφελίµων εντόµων και εκπαιδεύτηκαν να αποφεύγουν τους βιαστικούς και άσκοπους ψεκασµούς που προκαλούν, τις περισσότερες φορές, αντί για ύφεση έξαρση των προσβολών.

Έµαθαν να µην πανικοβάλλονται στην πρώτη θέα της προσβολής, αλλά να παρακολουθούν την εξέλιξή της, να έχουν επίγνωση του ανταγωνισµού, µεταξύ επιβλαβών και ωφελίµων εντόµων, που διαδραµατίζεται µέσα στο χωράφι τους και να προχωρούν σε χηµική καταπολέµηση µόνο όταν η προσβολή έχει υπερβεί το οικονοµικό επίπεδο (όταν, δηλαδή, η ζηµιά είναι µεγαλύτερη από το κόστος και τις συνέπειες του ψεκασµού).

Επιτεύχθηκε, έτσι, αυτό που έµοιαζε ακατόρθωτο πριν γίνει πράξη:

να περνούν, δηλαδή, οι χρονιές στο βαµβάκι, µε ελάχιστους ή και καθόλου ψεκασµούς. Στο σηµείωµα αυτό, θα περιγράψουµε - υπενθυµίσουµε, µε λίγα λόγια, πώς πρέπει να ενεργεί ο ενηµερωµένος βαµβακοπαραγωγός, σχετικά µε την φυτοπροστασία του βαµβακιού.

Σε σχέση µε την φυτοπροστασία, η καλλιεργητική περίοδος του βαµβακιού χωρίζεται, στην πράξη, σε τρία στάδια - τρείς περιόδους:

Πρώτη περίοδος, από την σπορά µέχρι τα τέλη Ιουλίου:

Η βασική µας επιδίωξη σε αυτό το διάστηµα είναι να αποφύγουµε τους ψεκασµούς, ώστε να «γεµίσουµε» τα χωράφια µας µε ωφέλιµα έντοµα, που είναι τόσο πολύτιµα για την αντιµετώπιση των εχθρών του βαµβακιού και, ιδίως, του σηµαντικότερου απ΄ αυτούς, του πράσινου σκουληκιού.

Ας δούµε τα εντοµολογικά θέµατα αυτής της περιόδου:

1) Ξεκινώντας από τη σπορά, δεν είναι, πλέον, δυνατή η χρησιµοποίηση βαµβακοσπόρου επενδυµένου µε εντοµοκτόνα, που εξασφάλιζαν προστασία από το σιδηροσκώληκα αλλά και το θρίπα (νταµάρι), στην πρώτη περίοδο ανάπτυξης των βαµβακοφύτων. Τα κοκκώδη εντοµοκτόνα που µπορούν να εφαρµοστούν, παρέχουν προστασία µόνο από το σιδηροσκώληκα. Οι παραγωγοί πρέπει να ξέρουν, όµως, ότι ο θρίπας δεν είναι σηµαντικός εχθρός (ψυχολογικού χαρακτήρα είναι η ανησυχία που προκαλεί) και τα φυτά γρήγορα ξεπερνούν τις συνέπειες της προσβολής του. ∆εν χρειάζεται, συνεπώς, καταπολέµηση. Αν σε κάποιες, ελάχιστες περιπτώσεις, εκτιµηθεί ότι έχει εκδηλωθεί πολύ σοβαρή προσβολή από θρίπα που πρέπει να αντιµετωπιστεί µε ψεκασµό, αυτός πρέπει να γίνει µέχρι τα τέλη Μαΐου, πριν αρχίσει η µετακίνηση και εγκατάσταση των ωφελίµων εντόµων.

2) Στη συνέχεια έχουµε τον κρίσιµο µήνα Ιούνιο, κατά τον οποίο γίνεται η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασµός των ωφελίµων εντόµων. Στις αρχές αυτού του µήνα, τα ωφέλιµα έντοµα (πασχαλίτσες κ.α.) εγκαταλείπουν τα σταροχώραφα που ξεραίνονται (και στα οποία είχαν περάσει το χειµώνα και την άνοιξη) και µετακινούνται στις βαµβακοφυτείες. Ο µήνας αυτός συµπίπτει και µε την περίοδο της έντονης αναπαραγωγής τους. Αποφεύγοντας τους ψεκασµούς, θα δώσουµε την ευκαιρία στα ωφέλιµα έντοµα να εγκατασταθούν και να πολλαπλασιασθούν απρόσκοπτα στα χωράφια µας. Βάζουµε, µ’ αυτόν τον τρόπο, το βασικό θεµέλιο για να εξελιχθούν ευνοϊκά τα πράγµατα, αφού τα ωφέλιµα έντοµα µε την δράση τους, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν θα επιτρέψουν στους εχθρούς του βαµβακιού να εµφανίσουν έξαρση και υπάρχουν πολλές και βάσιµες πιθανότητες να περάσει η υπόλοιπη καλλιεργητική περίοδος χωρίς ψεκασµούς. Αντίθετα, τυχόν ψεκασµοί σε αυτήν την κρίσιµη περίοδο, εξολοθρεύουν τα ωφέλιµα έντοµα και οδηγούν στον φαύλο κύκλο των επανειληµµένων ψεκασµών. Α

ς δούµε ποια είναι τα προβλήµατα που είναι πιθανόν να εµφανιστούν αυτόν το µήνα, να προβληµατίσουν τον παραγωγό για ψεκασµούς και αν µπορεί, τελικά, να τους αποφύγει:

α) Ο Θρίπας: αναφερθήκαµε παραπάνω στο θέµα. ∆εν χρειάζεται καταπολέµηση.

β) Οι αφίδες (ψείρες): τον Ιούνιο, σχεδόν κάθε χρόνο, εµφανίζεται σε κάποιες φυτείες ήπια ή πιο έντονη προσβολή ψείρας. Εδώ χρειάζεται µεγάλη προσοχή. Πρέπει να αποφύγουµε τον ψεκασµό και να εµπιστευθούµε την ‘θεραπεία’ της προσβολής στα ωφέλιµα έντοµα. Τα τελευταία, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, καθαρίζουν µόνιµα το χωράφι από την προσβολή, ενώ αντίθετα ο ψεκασµός µε εντοµοκτόνα, λόγω της τροµερής ζηµιάς στα ωφέλιµα έντοµα, οδηγεί, τις περισσότερες φορές, σε έξαρσή της. Ευτυχώς, η µεγάλη πλειοψηφία των βαµβακοπαραγωγών έχει κατανοήσει τα παραπάνω και δεν κάνει, πλέον, ψεκασµούς για την ψείρα. Σε χηµικό ψεκασµό για την ψείρα πρέπει να προβαίνουµε µόνο σε σπάνιες περιπτώσεις πολύ έντονων και πρώιµων προσβολών, που εκδηλώνονται νωρίς σε µικρά και εξασθενηµένα από άλλες αιτίες φυτά (σηψιρριζίες, νεροκρατήµατα κ.λ.π.), τα οποία φαίνονται να µην έχουν προοπτική ανάκαµψης.

γ) O Λύγκος: Πρέπει να είµαστε πολύ προσεκτικοί και επιφυλακτικοί σε όσα ακούγονται τον Ιούνιο, για ζηµιές απ΄ αυτό το έντοµο. Τίς περισσότερες φορές η πτώση των χτενιών, που αποδίδεται στη δράση αυτού του εντόµου, οφείλεται σε φυσιολογικές αντιδράσεις των φυτών στις αυξοµειώσεις της θερµοκρασίας ή της εδαφικής υγρασίας. Πολύ συνηθισµένη είναι, επίσης, η πτώση των χτενιών σε ζωηρές φυτείες µε έντονη τάση για βλαστική ανάπτυξη - περίπτωση κατά την οποία αντί εντοµοκτόνων πρέπει να µας απασχολήσει η έγκαιρη και σωστή εφαρµογή ανασχετικών (ΡΙΧ κ.α.). Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, διαπιστωµένα σοβαρών προσβολών από Λύγκο και σταθµίζοντας πάντα τις επιπτώσεις στα ωφέλιµα έντοµα, προχωρούµε σε ψεκασµούς.

3) Τον Ιούλιο εµφανίζονται, βασικά, δύο εχθροί του βαµβακιού: ο τετράνυχος και το πράσινο σκουλήκι (α΄γενιά).

α) Τετράνυχος: Η προσβολή του ξεκινά, συνήθως, από τις άκρες των χωραφιών, όπου και ξεχειµωνιάζει (στα χορτάρια των συνόρων). Ευνοείται από ζεστό και ξερό καιρό και εµφανίζει έξαρση στο διάστηµα από τις αρχές Ιουλίου µέχρι τα µέσα Αυγούστου. Προσβάλλει ευκολότερα φυτά εξασθενηµένα από διάφορες αιτίες (νεροκρατήµατα, κακή ανάπτυξη, δίψα κ.λ.π.). Στα περισσότερα χωράφια δεν παρουσιάζει αξιόλογες προσβολές, αλλά όπου παρουσιασθεί έντονη προσβολή προκαλεί πολύ µεγάλες ζηµιές (πρόωρη αχρήστευση του φυλλώµατος, µέχρι και αποφύλλωση). ∆εν ελέγχεται ικανοποιητικά από τα ωφέλιµα έντοµα και, συνεπώς, δεν µπορούµε να εµπιστευθούµε την αντιµετώπισή του στη δράση τους. Μόλις διαπιστώσουµε σοβαρή προσβολή τετρανύχου, πρέπει άµεσα να ψεκάσουµε µε ακαρεοκτόνα. Αν η προσβολή είναι περιορισµένη στις άκρες, ψεκάζουµε µόνο περιφερειακά το χωράφι [φροντίζοντας να ψεκάζονται και τα χορτάρια των συνόρων που αποτελούν εστία (φωλιά) µόλυνσης], περιορίζοντας, έτσι, το κόστος και τις επιπτώσεις του ψεκασµού. Αν η προσβολή προχωρήσει στο εσωτερικό της φυτείας ή εξ αρχής εκδηλώθηκε διάσπαρτα στο εσωτερικό της, κάνουµε γενικό ψεκασµό. Ευτυχώς, τα ακαρεοκτόνα βλάπτουν, αλλά δεν εξολοθρεύουν εντελώς τα ωφέλιµα έντοµα.

β) Η πρώτη γενιά του πράσινου σκουληκιού, εµφανίζεται στα τέλη Ιουνίου µέχρι 15 Ιουλίου, περίπου. ∆εν κάνει σχεδόν ποτέ σοβαρές ζηµιές και, έχοντας το νου µας στα ωφέλιµα έντοµα, αποφεύγουµε (πλην σπανίων εξαιρέσεων) την χηµική καταπολέµηση. Οι όποιες, µικρές ζηµιές αναπληρώνονται πολύ γρήγορα. Στο παραπάνω πλαίσιο, της συνεχούς µέριµνας για τα ωφέλιµα έντοµα, πρέπει να αντιµετωπίζονται και οι λιγότερο σηµαντικοί εχθροί του βαµβακιού, όπως οι ιασσίδες (τζιτζικάκι), αλευρώδης κ.λ.π.. Μόνο όταν οι πληθυσµοί τους είναι πολύ µεγάλοι και οι επιπτώσεις στην καλλιέργεια σηµαντικές, πρέπει να παίρνουµε την απόφαση για ψεκασµό. ∆εύτερη περίοδος, από τα τέλη Ιουλίου µέχρι τις 20 Αυγούστου: Είναι η περίοδος της επικίνδυνης δεύτερης γενιάς του πράσινου σκουληκιού.

Χρειάζεται προσοχή. Έντονη, επιδηµική προσβολή του βαµβακιού εµφανίζεται περιοδικά (κανονικά κάθε 8-9 χρόνια).

Στην περιοχή µας παρατηρήθηκε τις χρονιές 1983, 1992, 2000, 2003, 2008, 2010 και 2012.

Η ανησυχητική πύκνωση των επιδηµικών προσβολών στο διάστηµα 2000-2012 προβληµάτισε τους βαµβακοπαραγωγούς, οι οποίοι, µε την συνεχή ενηµέρωσή µας, συνειδητοποίησαν τις καταστρεπτικές συνέπειες των άσκοπων ψεκασµών που γίνονταν εκείνη την περίοδο και κατανόησαν πόσο σηµαντική είναι η προστασία των ωφελίµων εντόµων για την αντιµετώπιση αυτού του καταστρεπτικού εχθρού και την αραίωση των επιδηµιών του στα κανονικά επίπεδα. Αποφεύγοντας τους ψεκασµούς, βελτιώνουµε τα πράγµατα και για τις επόµενες χρονιές.

Η υπηρεσία µας εγκαθιστά κάθε χρόνο, σε όλο το νοµό, φεροµονικές παγίδες µε τις οποίες παρακολουθεί την εµφάνιση και εξέλιξη του πράσινου σκουληκιού. Οι παρατηρήσεις αυτού του δικτύου, µας βοηθούν στον χρονικό προσδιορισµό της κάθε γενεάς, ενώ µας επιτρέπουν και κάποια εκτίµηση για τον βαθµό επικινδυνότητας της προσβολής. Η δεύτερη γενιά εµφανίζεται τις τελευταίες µέρες του Ιουλίου µέχρι τις 20 Αυγούστου, περίπου. Είναι επικίνδυνη και καταστρεπτική τις χρονιές που οι πληθυσµοί του σκουληκιού είναι µεγάλοι (χρονιές επιδηµίας).

Στη γενιά αυτή δεν υπάρχει χρόνος να αναπληρωθούν οι ζηµιές. Το πώς θα εξελιχθούν, όµως, τα πράγµατα µε το πράσινο σκουλήκι στην επικίνδυνη γενιά του Αυγούστου, εξαρτάται, σε µεγάλο βαθµό, όπως προαναφέραµε, από το πώς συµπεριφέρθηκε ο παραγωγός από την αρχή της καλλιεργητικής περιόδου. Αν απέφυγε τους ψεκασµούς και έφθασε στον Αύγουστο µε διασωσµένα τα ωφέλιµα έντοµα. Οι βαµβακοπαραγωγοί πρέπει να έχουν επίγνωση της «µάχης» που γίνεται κάθε Αύγουστο µέσα στα χωράφια τους µεταξύ σκουληκιού και ωφελίµων. Να µη βιάζονται να προχωρήσουν σε χηµικούς ψεκασµούς. Να αξιοποιούν το καλύτερο και δωρεάν φυσικό εντοµοκτόνο που δουλεύει µέρα – νύχτα για λογαριασµό τους.

Σε χηµικό ψεκασµό να προχωρούν µόνο όταν η προσβολή ξεπεράσει το οικονοµικό επίπεδο, όταν, δηλαδή, θα βρίσκουν, κατά µέσο όρο, περισσότερα από πέντε σκουλήκια στα 100 φυτά ή, πιο απλά, περισσότερα από ένα σκουλήκι σε κάθε µέτρο βαµβακοφυτείας. Η υπηρεσία µας θα εκδώσει στα τέλη Ιουλίου, όπως κάθε χρόνο, αναλυτικές οδηγίες, τις οποίες οι παραγωγοί θα πρέπει να ακολουθήσουν πιστά. Τρίτη περίοδος, ο µήνας Σεπτέµβριος: Είναι η περίοδος εµφάνισης της τρίτης γενιάς του πράσινου σκουληκιού, η οποία σπάνια προκαλεί αξιόλογες ζηµιές και δεν µας απασχολεί σοβαρά.

Ανακεφαλαιώνοντας όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για τις τρείς περιόδους της φυτοπροστασίας του βαµβακιού:

1) Από την σπορά µέχρι τα τέλη Ιουλίου. Τα πάµε καλά. Οι παραγωγοί έµαθαν να αποφεύγουν τους άσκοπους ψεκασµούς για δευτερεύοντες εχθρούς (θρίπα, ψείρα, Λύγκο, ακίνδυνη πρώτη γενιά του σκουληκιού) και, στη µεγάλη πλειοψηφία τος, φθάνουν χωρίς ψεκασµούς στα τέλη Ιουλίου. «Γεµίζουν», έτσι, τα χωράφια τους µε ωφέλιµα έντοµα.

2) Στην επικίνδυνη γενιά του Αυγούστου, οι παραγωγοί µας δεν διατηρούν την αναγκαία ψυχραιµία στην κρίσιµη αυτή φάση. ∆εν αξιοποιούν όσο πρέπει τα ωφέλιµα έντοµα, βιάζονται. Χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση. Θα επιµείνουµε, ώστε να µάθουν να ενεργούν σωστά και σ΄αυτό το στάδιο.

3) Το στάδιο του Σεπτεµβρίου. Έχει γίνει κατανοητό στους παραγωγούς ότι η τρίτη γενιά του πράσινου σκουληκιού δεν είναι επικίνδυνη και δεν κάνουν άσκοπους ψεκασµούς, που είναι και τότε επιζήµιοι. Τους διδάξαµε ότι παρά την ολοκλήρωση της καλλιεργητικής περιόδου, αν κάνουµε ψεκασµούς που δεν χρειάζονται, πέραν του κόστους, θα λιγοστεύσουµε τον πληθυσµό των ωφελίµων εντόµων. Τον πληθυσµό που θα ξεχειµωνιάσει στα σιτάρια και θα µετακινηθεί τον επόµενο χρόνο, στα τέλη Μαΐου, στα βαµβακοχώραφα, για να µας βοηθήσει. -------------------

Η φυτοπροστασία του βαµβακιού σε δυό φράσεις:

1 ον: Να επιδιώκουµε να φθάνουµε στα τέλη Ιουλίου χωρίς ψεκασµούς µε εντοµοκτόνα και

2 ον: Τον Αύγουστο να µη βιαζόµαστε να προχωρήσουµε σε ψεκασµούς, εφαρµόζοντας µε εµπιστοσύνη τις οδηγίες που εκδίδει η ∆ιεύθυνση Αγροτικής Οικονοµίας και Κτηνιατρικής. ---------------

Φίλοι βαµβακοκαλλιεργητές

Οι γεωπόνοι µας, µε την ίδια νοοτροπία δουλειάς µέσα στα χωράφια - δίπλα στους παραγωγούς, θα είναι και φέτος κοντά σας.

Συνεργαστείτε µαζί τους και βοηθήστε να συνεχισθεί αυτή η µεγάλη κατάκτηση στην φυτοπροστασία του βαµβακιού. Μια κατάκτηση που, ενώ συµπιέζει το κόστος (µε τη δραστική µείωση ή και την πλήρη κατάργηση των ψεκασµών), ανεβάζει συγχρόνως και την παραγωγή (αφού οι φυτείες είναι υγιείς όλο το καλοκαίρι, χωρίς επιβάρυνση από µεγάλους πληθυσµούς εχθρών).

Περιφερειακή Ενότητα Σερρών ∆ιεύθυνση Αγροτικής Οικονοµίας και Κτηνιατρικής Μάιος 2020 Τέρµα Οµονοίας – Σέρρες. Τ.Κ. 62125

Τηλέφωνα: 23213 -55190, 55207, 55211, 55219, 55229, 55232, 55247, 55249, 56429.

∆ιαβάστε την οµιλία της βαµβακοκαλλιέργειας στην ιστοσελίδα της Π.Ε.: serres.pkm.gov.gr - θέση: εκδηλώσεις.