Θεοδώρα Τζάκρη: «Χωρίς εναέρια χαλαζική προστασία τεράστιες εκτάσεις στη Βόρεια Ελλάδα»

Άγονος και ο δεύτερος διαγωνισμός στις 27 Φεβρουαρίουκαι καμιά λύση στον άμεσο ορίζοντα

Τη Δευτέρα 7 Απριλίου 2025 συζητήθηκε η Επίκαιρη Ερώτηση της Βουλευτού Πέλλας του Κινήματος Δημοκρατίας, κ. Θεοδώρα Τζάκρη προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμωνμε θέμα «Χωρίς χαλαζική προστασία θα μείνουν το 2025 τεράστιες εκτάσεις στη Βόρεια Ελλάδα».

Η Βουλευτής αναφέρθηκε στο υφιστάμενο πρόγραμμα εναέριας χαλαζικής προστασίας το οποίο έληξε στις 30/9/2024 και παρά το γεγονός ότι έγιναν εγκαίρως πολλές επισημάνσειςαπό όλους τους εμπλεκόμενους ότι καθυστερεί η διαδικασία του διαγωνισμού, ο ΕΛΓΑ τελικά ανέβασε τη διαβούλευση για τον νέο διαγωνισμό στις 31-8-2024 για την περίοδο 2025-2029 που θα περιελάβανε και άλλες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας (Καστοριά, Κοζάνη, Φλώρινα), της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (Καβάλα, Ξάνθη, Ροδόπη) την Χαλκιδική καθώς και τις ορεινές παραμεθόριες περιοχές της Πέλλας, ο οποίος διαγωνισμός μετά από 2 παρατάσεις (αφού δήθεν υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον το οποίο στη συνέχεια αποδείχτηκε μηδαμινό) απέβη άγονος την 31η/12/2024.

Ο ΕΛΓΑ στις 27 Φεβρουαρίου 2025 προχώρησε σε νέο διαγωνισμό για 1+1 χρόνο, στην βάση του παλαιού προγράμματος, χωρίς δηλαδή την διεύρυνσή του στις νέες περιοχέςπου όπως ενημέρωσε ο κ. Σταμενίτηςαπέβει και αυτός άγονος.

Η κ. Τζάκρημετέφερε την ανησυχία των αγροτών της Βόρειας Ελλάδας που έχουν ήδη υποστεί τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειές τουςαπό τον παγετό στις 19, 20 και 21 Μαρτίου, οι οποίοι μένουν εντελώς ακάλυπτοι από εναέρια χαλαζική προστασία, ενώ ήδη έχουν σημειωθεί χαλαζοπτώσεις (Παναγίτσα, Πολύκαστρο, Ελασσόνα κλπ) και σήμερα σημειώνονται χιονοπτώσεις σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και τις επόμενες ημέρες αναμένεται παγετός που θα οδηγήσει σε ολοκληρωτική καταστροφή της φετινής παραγωγής.

Η κ. Τζάκρηρώτησε για το πως θα διασφαλιστεί πλέον η χαλαζική προστασία τεράστιων εκτάσεων με σημαντικές καλλιέργειες στη Βόρεια Ελλάδακαι επιπλέον τι γίνεται με τα προγράμματα βροχής που ποτέ δεν έχει ενεργοποιήσει ο ΕΛΓΑ. Επισήμανε δε ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει απευθείας ανάθεση του Προγράμματος (ύψους περί τα 20 εκ. €), γιατί αν πραγματικά συμβεί κάτι τέτοιο θα σκεφτούμε όλοι μας ότι αυτή η εξέλιξη με τους άγονους διαγωνισμούς ήταν σκόπιμη ώστε το πρόγραμμαχαλαζικής προστασίας του ΕΛΓΑ, προϋπολογισμού 20 εκ να ανατεθεί απευθείας σύμφωνα με την προσφιλή πρακτική της κυβέρνησης. Με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει!

Από την πλευρά του ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σταμενίτηςανέφερε ότι και οι δυο διαγωνισμοί για την εναέρια χαλαζική προστασία απέβησαν άγονοι χωρίς να μπορεί να εισφέρει τους λόγους που έγινε αυτό. Ανέφερε ότι στο επόμενο διάστημα θα ξεκινήσει διαδικασία στην Ενιαία Αρχή Προσφορών όπου οι ενδιαφερόμενες εταιρείες θα υποβάλουν εκ νέου προσφορές που θα αξιολογηθούν από επιτροπή διαπραγμάτευσης του ΕΛΓΑ. Δηλαδή δρομολογείται μια διαδικασία που δεν είναι ευθέως ανταγωνιστική και εγείρει ερωτήματα ως προς την ορθότητα του προϋπολογισμού και των τεχνικών προδιαγραφών των δύο προηγούμενων διαγωνισμών που οδήγησε τους υποψήφιους ανάδοχους να μην συμμετέχουν.

Εξάλλου όπως είπε ο κ. Σταμενίτηςη προβληματική περίοδος για το χαλάζι είναι μετά τις 20/5 που αποτελεί και ζημιογόνο αίτιο του ΕΛΓΑ, ενώ οι χα;λαζοπτώσεις έχουν ήδη ξεκινήσει. Επίσης αναφέρθηκε στο πρόγραμμα 5.1.1 (το οποίο ακόμη δεν έχει προκηρυχτεί αλλά πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025), στην στελέχωση του ΕΛΓΑ με μόνιμο και εποχιακό προσωπικό στον ΕΛΓΑ (στο μέλλον). Καμία απάντηση δεν έδωσε γιατί ο ΕΛΓΑ δεν έχει ενεργοποιήσει ακόμη τα προγράμματα βροχής.

Αναλυτικά η ομιλία της κ. Τζάκρη:

«Πρωτολογία

Κύριε Υπουργέ,

Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας του ΕΛΓΑ είναι ένα πολύ σημαντικό πρόγραμμα το οποίο εφαρμόζεται στη χώρα από το 1981. Κάθε χρόνο ξεκινά στις 20 Μαρτίου με στόχο τον περιορισμό των χαλαζοπτώσεων και κατά συνέπεια των ζημιών που οι χαλαζοπτώσεις προκαλούν στην αγροτική παραγωγή.

Το 2025, από φέτος δηλαδή και μέχρι το 2029, θα ξεκινούσε ένα νέο διευρυμένο Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίαςσύμφωνα με τον σχεδιασμό του Υπουργείου,και ΠΟΛΥ ΣΩΣΤΑ, θα περιλάμβανε νέες περιοχέςτη Χαλκιδική, την Κοζάνη, τη Φλώρινα, την Καβάλα, την Ξάνθη και τη Ροδόπη καθώς και παραμεθόριες ορεινές περιοχές στην Πέλλα που μέχρι σήμερα δεν καλύπτονταν.

Το υφιστάμενο πρόγραμμα προστασίας έληξε στις 30/9/2024 και παρά το γεγονός ότι έγιναν εγκαίρως πολλές επισημάνσεις από όλους τους εμπλεκόμενουςότι καθυστερεί η διαδικασία του διαγωνισμού και δεν θα προλάβαιναν την έναρξη του νέου προγράμματος τον Μάρτιο του 2025, ο ΕΛΓΑ τελικά ανέβασε τη διαβούλευση για τον νέο διαγωνισμό για την περίοδο 2025-2029 στις 31 Αυγούστου 2024. Έδωσε και 2 παρατάσεις(αφού δήθεν υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον το οποίο στη συνέχεια αποδείχτηκε μηδαμινό) και τελικά ο διαγωνισμός απέβει άγονος την 31η/12/2024. Επειδή,αγνοήθηκαν εντελώς οι παρατηρήσεις των ενδιαφερομένων στην διαβούλευση και δεν επήλθε καμιά βελτίωση των όρων του διαγωνισμού, με συνέπεια να μην κατατεθεί καμιά προσφορά.

Στη συνέχεια, ο ΕΛΓΑ, στις 27 Φεβρουαρίου 2025 προχώρησε σε νέο διαγωνισμό για 1+1 χρόνο, στην βάση του παλαιού προγράμματος, επιχειρώντας να διατηρήσει, τουλάχιστον, τα μέχρι και το 2024 δεδομένα.Δηλαδή αφενός μεν δεν θα είναι διευρυμένο και δεν θα περιλαμβάνει τις παραπάνω περιοχές και αφετέρου επειδή η διαγωνιστική διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα (άνω των 3 μηνών) σημαίνει ότι είναι άγνωστο πότε και αν θα ξεκινήσει αυτό το «κουτσουρεμένο» πλέον Πρόγραμμα.

Και βρισκόμαστε στις 7 Απριλίου!

Και ήδη φέτος τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί κατ΄ευχήν. Ο παγετός στις 19, 20 και 21 Μαρτίου με τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (έως και -6c) είχαν σαν αποτέλεσμα τεράστιες καταστροφές στις δενδρώδεις καλλιέργειες, κυρίως στα πυρηνόκαρπα, (ροδάκινα, νεκταρίνια, κεράσια, βερίκοκα, δαμάσκηνα κλπ) τα οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στον παγετό κατά την περίοδο της ανθοφορίας, αλλά και στα ακτινίδια, λωτούς κλπ. Ήδη σήμερα έχουμε χιονοπτώσεις και περιμένουμε παγετούς αύριο και μεθαύριο στην Βόρεια Ελλάδα.Και αναμένουμε το επόμενο διάστημα να δούμε πως θα εξελιχθεί το φαινόμενο της ανθόπτωσης για να υπολογιστεί το τελικό ύψος της ζημιάς, το σίγουρο είναι ότι ήδη οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις είναι σοβαρές.

Οι καιρικές συνθήκες είναι άστατες. Ήδη ισχυρή χαλαζόπτωση είχαμε στην Παναγίτσα και στο Πολύκαστρο Κιλκίς. Ισχυρή χαλαζόπτωσησημειώθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής που πέρασε σε περιοχές της Ελασσόνας, προκαλώντας σημαντικές ζημιές σε δενδροκαλλιέργειες της περιοχής. Αν προσθέσουμε στις ζημιές που έχουν ήδη επέλθει και το χαλάζι από το οποίο οι αγρότες είναι απροστάτευτη τότε μιλάμε για ολοκληρωτική καταστροφή της φετινής παραγωγής σε όλη την Βόρεια Ελλάδα.Και οι αγρότες που είναι ήδηαντιμέτωποι με την κλιματική κρίση, έχουν να αντιμετωπίσουν και το αυξημένο κόστος παραγωγής, εξαιτίας της ακρίβειας σε φάρμακα, λιπάσματα, σπόρους και πετρέλαιο και τώρα είναι και απροστάτευτοι απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Και το Υπουργείο φέρει ευθύνη για αυτό.

Δυστυχώς, χειριστήκατε και το θέμα της εναέριας χαλαζικής προστασίας επικοινωνιακά «Διπλασιάζουμε τα στρέμματα κάλυψης και τετραπλασιάζουμε το κονδύλι του προγράμματος». Στα 51,5 εκατ. ευρώ ο προϋπολογισμός για την περίοδο 2025-2029» είπατε.

Και στη συνέχεια

• Μεγάλη καθυστέρηση. Η προκήρυξη του διαγωνισμού έπρεπε να είχε γίνει ένα χρόνο πριν.
• Ανάδοχοι του προγράμματος; Κανείς! Από το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον που οδήγησε και σε δυο παρατάσειςτης διαγωνιστικής διαδικασίας φτάσαμεστον κανένα.
• Οι όροι του πρώτου διαγωνισμού [σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη διαγωνιστική διαδικασία] ασύμφοροι. Και από εκεί που δεν ξέραμε ποιον να διαλέξουμε τελικά δεν υπήρξε κανείς ενδιαφερόμενος.

Και το ζητούμενο βέβαια είναι τι θα κάνετε από εδώ και στο εξής.

Πως θα διασφαλιστεί η χαλαζική προστασία τεράστιων εκτάσεωνμε σημαντικές καλλιέργειες στη Βόρεια Ελλάδα, όταν ο δεύτερος διαγωνισμός προκηρύχτηκε στις 27 Φεβρουαρίου και η εν λόγω διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα υπό κανονικές συνθήκες.

Περιμένω να σας ακούσω κύριε Υπουργέ.

Ευχαριστώ

Δευτερολογία

Κύριε Υπουργέ,

Το Πρόγραμμα της εναέριας Χαλαζικής Προστασίας εφαρμόζεται από το 1981.

Αντί να πηγαίνουμε μπροστά, πηγαίνουμε πίσω. Πραγματικά δεν υπάρχει καμία δικαιολογία που εν έτει 2025 τεράστιες εκτάσεις στηΒόρεια και Κεντρική Ελλάδα αυτή την περίοδο έχουν μείνουν χωρίς εναέρια χαλαζική προστασία.

Το σημαντικό είναι ότι μόλις ενημερωθήκαμε ότι και ο διαγωνισμός στις 27 Φεβρουαρίου απέβει επίσης άγονος.

Η ακύρωση του Προγράμματος αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα της προχειρότηταςπου η κυβέρνηση διαχειρίζεται τα κρίσιμαζητήματα που αφορούν την πρωτογενή παραγωγή και την αγροτική οικονομία.

Κάτι δεν πάει καλά.

Ή O ΕΛΓΑ χρησιμοποιεί το «εργαλείο» των συνεχών άγονων διαγωνισμών για δικούς του λόγους[για να έχει ένα «άλλοθι» για το ενδεχόμενο τέλος του προγράμματος το οποίο εδώ και 45 χρόνια εφαρμόζεται προς όφελος των αγροτών στις υπό προστασία περιοχές],

Είτε

Ο ΕΛΓΑ δεν είναι σε θέση να συντάξειμια σωστή προκήρυξη με τέτοιους όρους και τεχνικές προδιαγραφές κλπκαι γενικότερα προδιαγραφές διαγωνισμού ώστε να μην αποβεί άγονος.

Δυστυχώς και στις δύο περιπτώσεις οι αγρότεςστις υπό προστασία περιοχέςθα υποστούν τις αρνητικές συνέπειες αυτών των επιλογών.

Γιατί οι αγρότες είναι τελείως απροστάτευτοι όχι μόνο κατά την περίοδο από Μάρτιο μέχρι Μάιο εφόσον ο δεύτερος διαγωνισμός έβγαζε ανάδοχο, αλλά θα μείνουν οι περιοχές χωρίς εναέρια χαλαζική προστασία από τον ΕΛΓΑκαθόλη την φετινή καλλιεργητική περίοδο. Το κενό αυτό στην κάλυψη αφήνει τις καλλιέργειες ευάλωτες και εκτεθειμένες.

Ο πρωτογενής τομέας τόσο στην Πέλλα όσο και στην Ημαθία [το ξέρετε πολύ καλά αυτό] αποτελεί την σημαντικότερη πηγή εισοδήματος (είναι περισσότερο από το 50% του τοπικού ΑΕΠ). Άραείναι εύλογη η ανησυχία των αγροτών οι οποίοι βλέπουν για μια ακόμη χρονιά, αντίξοες καιρικές συνθήκες, να επηρεάζουν από πολύ νωρίς αρνητικά την παραγωγή τους, παρά το ότι έκαναν όλες τις καλλιεργητικές εργασίες (κλαδέματα, λιπάνσεις, ραντίσματα κλπ) γεγονός που θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο εισόδημά τους το οποίο (δυστυχώς) καταρρέει συνεχώς τα τελευταία χρόνια.

Για εμένα κύριε Υπουργέ προτεραιότητα έχει η προστασία της παραγωγής με κάθε τρόπο. Ιδιαίτερα όταν φέτος ξεκινήσαμε άσχημα και είναι ήδη πολλές οι ζημιές στην παραγωγή από τον παγετό του Μαρτίου.

Άρα πρωτίστως πρέπει να προληφθούν οιζημιές από το χαλάζι.

Η πλέον ενδεδειγμένη λύση αυτή τη δεδομένη στιγμή όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα είναι η παράταση του προηγούμενου προγράμματος για το 2025 και στη συνέχεια να προχωρήσει γρήγορα ο διαγωνισμός για το νέο διευρυμένο πρόγραμμα για να εφαρμοστεί από το 2026 και μετά.

Επίσης, θα ήθελα να ρωτήσω κάτι ακόμη σχετικά με τα προγράμματα βροχής. ΟΕΛΓΑαπό το 2014 αναφέρει ότι επιθυμεί να εφαρμόσει και προγράμματα βροχής. Γιατί μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα; Όταν μάλιστα τα προβλήματα λειψυδρίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε ορισμένες περιοχές είναι ιδιαίτερα έντονα.

Και κάτι τελευταίο κύριε Υπουργέ. Ακούσαμε ότι έχουν κατατεθεί προτάσεις για απευθείας ανάθεση του προγράμματος. Απευθείας ανάθεση ενός προγράμματος 20 εκ €; Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει αυτό, γιατί αν πραγματικά συμβεί θα σκεφτούμε όλοι μας ότι αυτή η εξέλιξη με τους άγονους διαγωνισμούς ήταν σκόπιμη ώστε το πρόγραμμα να ανατεθεί απευθείας. Με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει!»