Μετά από μια μακρά περίοδο διαπραγματεύσεων, τελικά, από τις 7/8/2025 η κυβέρνηση των ΗΠΑ έθεσε σε εφαρμογή την επιβολή των «ανταποδοτικών» -όπως η ίδια ισχυρίζεται- δασμών για ένα πλήθος προϊόντων -μεταξύ αυτών και το ελαιόλαδο- ύψους 15% για την Ε.Ε. Πρόκειται για μια εξαιρετικά δυσμενή από οικονομική σκοπιά εξέλιξη, γιατί: α) Οι ΗΠΑ, με εισαγωγές περί τους 400 χιλ. τόνους, αποτελούν τη μεγαλύτερη, εκτός Ευρώπης, χώρα εισαγωγής και κατανάλωσης, την «ατμομηχανή» του παγκόσμιου εμπορίου ελαιολάδου, β) Μετά από τρία χρόνια κρίσης και αστάθειας των αγορών λόγω έλλειψης προϊόντος και ανόδου των τιμών, υπήρχαν βάσιμες ελπίδες ομαλοποίησης και αύξησης της κατανάλωσης, προοπτικής που τώρα απειλείται από ένα νέο γύρο αυξήσεων των τιμών λόγω των δασμών και της αποδυνάμωσης του δολαρίου.Υπάρχει και το ενδεχόμενο να επιβληθεί δασμός 25% επί του επώνυμου τυποποιημένου ευρωπαϊκού ελαιολάδου.
Απέναντι στις παραπάνω εξελίξεις η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε) πιστεύει βάσιμα πως η επιστημονική κοινότητα διαθέτει ένα σημαντικό επιχείρημα, ένα «όπλο», με το οποίο μπορεί και πρέπει να υπερασπιστεί το ελαιόλαδο. Αυτό δεν είναι άλλο από την τεκμηριωμένη θέση ότι η Μεσογειακή Δίαιτα (Διατροφή), της οποίας το ελαιόλαδο, και μάλιστα το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, αποτελεί ένα βασικό συστατικό, είναι όχι απλώς το πιο υγιεινό μοντέλο διατροφής, αλλά, επιπλέον, έχει εξίσου ευεργετικές επιπτώσεις και στον αμερικάνικο προϋπολογισμό. Με άλλα λόγια, ο δασμός (που πιθανότατα θα περιορίσει την κατανάλωση ελαιολάδου στις ΗΠΑ) θα βλάψει όχι μόνο την υγεία του πληθυσμού των ΗΠΑ αλλά και τους προϋπολογισμούς, τους οικογενειακούς, των ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς και των Πολιτειών και του ομοσπονδιακού κράτους. Κι όλα αυτά έναντι ενός αμφισβητούμενου, ελάχιστου σε κάθε περίπτωση εσόδου του προϋπολογισμού, χωρίς να ωφελεί ούτε καν τους ελάχιστους Καλιφορνέζους ελαιοπαραγωγούς.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Olive Oil World Congress, (Ουάσιγκτον, 26/3/2025), με τη συνδιοργάνωση της ΝΑΟΟΑ, στο οποίο δυστυχώς η χώρα μας ήταν απούσα, η επιστημονική συμβουλευτική εταιρεία Exponent κατέδειξε πως αρκεί μια αύξηση 20% της Μεσογειακής Διατροφής του λαού στις ΗΠΑ για να επιφέρει στις ΗΠΑ εξοικονόμηση άνω των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε άμεσες και έμμεσες δαπάνες, που οφείλονται σε 10 κύριες αιτίες παθήσεων. Σχεδόν το ήμισυ από αυτό το ποσό θα προέλθει από τη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ενώ ακολουθούν οι διάφορες μορφές καρκίνου και ο διαβήτης τύπου 2. Πρόκειται για ένα καίριας σημασίας επιχείρημα, με καθαρά οικονομικούς όρους, το οποίο θα μπορούσε να επαναφέρει τη συζήτηση περί δασμών και να εισακουστεί από την αμερικανική πλευρά. Επιπλέον, μια πολιτική επιδότησης ή κινήτρων για την κατανάλωση ελαιολάδου θα ευθυγραμμιζόταν απόλυτα με την αρχή της εθνικής αυτοδυναμίας «America First», που διακηρύσσει ο πρόεδρος της Αμερικής Donald J. Trump, καθώς μια υγιής κοινωνία αποτελεί τη βάση μιας ισχυρής και ανεξάρτητης Αμερικής. Τέλος, το ελαιόλαδο είναι εγγενώς ευθυγραμμισμένο με τις πολιτικές τροφίμων που υποστηρίζει ο Robert F. KennedyJr. (υπουργός Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ) με το ευρύτερο όραμα «MakeAmericaHealthy Again».
Η χώρα μας, η Ελλάδα, πέραν της λαμπράς προϊστορίας του Ιπποκράτη και του Ασκληπιού, συνεχίζει και στις μέρες μας να διαθέτει αξιόλογους επιστήμονες με πλούσιο έργο, οι οποίοι θα μπορούσαν να συνδράμουν σε μια συντονισμένη προσπάθεια υπεράσπισης του «εθνικού μας προϊόντος», εμπλουτίζοντας τα επιχειρήματα υπέρ της άρσης των δασμών από το ελαιόλαδο. Ενδιαφέρον θα είχε και η συζήτηση για τις ανεπεξέργαστες φυσικού τύπου επιτραπέζιες ελιές. Τα μέλη της 4Ε (70 διακεκριμένοι επιστήμονες, γεωπόνοι, χημικοί, διατροφολόγοι, γιατροί κ.ά.), έχουν συνεισφέρει με πρωτότυπο και διεθνώς αναγνωρισμένο επιστημονικό έργο, το οποίο:
- Εξηγεί τους μηχανισμούς μέσω των οποίων το ελαιόλαδο προλαμβάνει τα καρδιαγγειακά νοσήματα, την παχυσαρκία και όχι μόνο.
- Αναδεικνύει την υπεροχή του ελαιολάδου, και ειδικά του εξαιρετικού παρθένου, έναντι των σπορελαίων, τα οποία υφίστανται χημική επεξεργασία.
- Επιβεβαιώνει τον ρόλο του ελαιολάδου στην καταπολέμηση χρόνιων ασθενειών, όπως έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
- Καθιστά το ελαιόλαδο θεμέλιο της Μεσογειακής Διατροφής, η οποία έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένα από τα πιο υγιεινά διατροφικά μοντέλα παγκοσμίως.
Το Δ.Σ. της 4Ε έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω προτείνει τη δημιουργία μιας θεσμοθετημένης Ομάδας Εργασίας αποτελούμενης από τα συναρμόδια υπουργεία (Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Εξωτερικών, Υγείας), όπως και Οντότητες από τις επαγγελματικές οργανώσεις και τους επιστημονικούς / ακαδημαϊκούς φορείς που είναι σχετικοί και δραστήριοι με το θέμα, έχοντας στόχο όχι μόνο την άρση των δασμών στο ελαιόλαδο, αλλά και την προβολή των πλεονεκτημάτων μέσω καμπάνιας / κινήτρων κατανάλωσης του ελαιολάδου στις ΗΠΑ.
