Ανάγκες Λίπανσης για το Ακτινίδιο

Κρίσιμα θρεπτικά στοιχεία

► Μακροθρεπτικά: K, N, Ca, Cl, S, Mg, P.                                                    

► Ιχνοστοιχεία: Fe, Mn, B, Zn, Cu.

► Ιδιαιτερότητα: Σχετικά υψηλές απαιτήσεις Cl, S, Fe, Mn, Cu, Κ, Ca.

► Συνηθέστερες τροφοπενίες στη χώρα μας: Fe, Mn, Ca, K και συνηθέστερη τοξικότητα: Β.

Αναμενόμενη παραγωγή ανά στρέμμα (1000 m2)

2-7 τόνοι (ton, συνήθως 3-6) από φυτεία ποικιλίας Hayward πυκνότητας 62-100 δένδρων ανά στρέμμα (4x2,5-4 m).

Προϋπόθεση είναι η καλλιέργεια να βρίσκεται σε περιοχή:

► με 850-1100 ώρες χειμερινών θερμοκρασιών,  

► 4-100oC (όχι κάτω των -12oC) για διακοπή ληθάργου οφθαλμών,

► 255 ημέρες ελεύθερες παγετού και

► πολύ μικρή πιθανότητα όψιμων παγετών άνοιξης ή πρώιμων φθινοπώρου στους οποίους το δένδρο είναι πολύ ευαίσθητο (θέση φύτευσης όχι θύλακας παγετού και δυνατότητα αντιπαγετικής προστασίας).

Επίσης, η καλή επικονίαση και γονιμοποίηση για να έχουμε καρπούς με πάνω από 600 σπέρματα ώστε να είναι τουλάχιστον εμπορεύσιμοι (άνω των 60g) ή καλύτερα με 800-1400 σπέρματα ώστε να έχουμε καλό μέγεθος, βάρος (80-100g ή μεγαλύτερο ανάλογα με τη ποικιλία) και ποιότητα.

Ακόμη, επειδή η ακτινιδιά είναι επιπολαιόριζο δένδρο-πρέμνο με έντονη διαπνευστική δραστηριότητα παράλληλα με τη σωστή θρέψη, απαιτεί τακτική και συχνή άρδευση, αν είναι δυνατόν με παρακολούθηση τοπικά της εξατμισοδιαπνοής και της υγρασίας του σχετικά ρηχού ριζοστρώματος.

Άρδευση με μικροεκτοξευτήρες είναι προτιμότερη μέθοδος ιδιαίτερα σε ελαφρά εδάφη για καλή κάλυψη του εκτεταμένου και επιφανειακού ριζικού συστήματος της ακτινιδιάς, αλλά και λόγω της ανάγκης της για όχι χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής υγρασίας.

Η ποικιλία Hayward που καλλιεργείται ευρέως έχει έκπτυξη οφθαλμών περί τα μέσα Μαρτίου, άνθηση αργά στο Μάιο, κυτταροδιαίρεση καρπού τέλη Μαϊου και Ιούνιο, δύο κύματα αύξησης καρπού μέχρι και το Σεπτέμβριο και συγκομιδή αργά τον Οκτώβριο έως αρχές Νοεμβρίου (20-21 εβδομάδες από τη γονιμοποίηση), ενώ η ποικιλία Tselechidis (Τσεχελίδης) είναι λίγο πιο πρώιμη.

Η συγκομιδή δεν πρέπει να γίνεται πρόωρα, αλλά όταν τα διαλυτά στερεά του καρπού είναι αυξημένα (κοντά στο 7%) ώστε να έχουμε καλή συντηρησιμότητα.

Ευνοϊκές εδαφικές συνθήκες

Εδάφη πολύ στραγγερά, μέσα έως ελαφρά, με καλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία(1-1,5% ή περισσότερο σε ελαφρά εδάφη έως 2,5-3% σε βαριά εδάφη), καλή παρουσία χουμικών-φουλβικών οξέων.

Δεν προτιμά ασβεστούχα, αλκαλικά ούτε πολύ όξινα.

Ιδανική οξύτητα (αντίδραση, pH) εδαφικού διαλύματος 6,0-6,5, αν και μπορεί να καλλιεργείται επιτυχώς και με pH έως 7,0 ή και έως 7,4 φροντίζοντας τηδιαθεσιμότητα Fe.

Αλκαλικά εδάφη μπορεί να βελτιωθούν ως ένα βαθμό πριν την εγκατάσταση του οπωρώνα με προσθήκη τύρφης ή γύψου (CaSO4.2H2O) ή θείου 99% (91kg/στρ. σε πηλώδες έδαφος βάθους 20 cm για μεταβολή pH 7,5-6,5).Το ενεργό ανθρακικό ασβέστιο που επηρεάζει τις τιμές του εδαφικού pH πρέπει να είναι κάτω από 7%, κατά προτίμηση 4% και κάτω (αν είναι 15% και πάνω δεν συμφέρει η καλλιέργεια ακτινιδιάς). Η Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων να είναι από 10 έως 20 με διαθέσιμο Κ 100-200 ppm, διαθέσιμο Ca 1500-3500 ppm και διαθέσιμο Mg 100-180 ppm, ενώ συγκέντρωση 0,5 ppm B είναι ικανοποιητική.

Ποσότητες μακροθρεπτικών σε kg/τόνο παραγωγής δένδρων ηλικίας 10 ετών ποικιλίας Hayward*

* ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες κάθε έτους και περιοχής.

Επιδιωκτέα ποιοτικά χαρακτηριστικά νερού άρδευσης

Επίπεδα επάρκειας φυλλοδιαγνωστικής

Ανάλυση φύλλων συνιστάται να γίνεται κάθε 2-3 χρόνια κατά την παραγωγική ζωή των δένδρων.

Προς τούτο 18-20 εβδομάδες μετά την έκπτυξη των οφθαλμών όταν τα φύλλα έχουν αποκτήσει το τελικό τους μέγεθος αργά στην καλλιεργητική περίοδο (Αύγουστο), λαμβάνονται 50 ανεπτυγμένα, υγιή φύλλα μαζί με το μίσχο τους, ίδιας ηλικίας από το μέσο των ετήσιων βλαστών από διάφορα σημεία της κόμης των δένδρων.

Επιδιώκονται τα ακόλουθα επίπεδα επάρκειας:

Ανάλυση φύλλων στις 6 εβδομάδες μετά την έκπτυξη των οφθαλμών, όταν είναι δυνατή άμεση διορθωτική παρέμβαση, έχει τα ακόλουθα επίπεδα αναφοράς:

Αναγκαία περιεκτικότητα καρπών σε θρεπτικά στοιχεία για υψηλό ποσοστό ξηράς ουσίας (>15%)

Ετήσιες εισροές θρεπτικών στοιχείων

Οι εισροές γίνονται βάσει ανάλυσης εδάφους (πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε 5 έτη), ηλικίας, μεγέθους, κατάστασης και πυκνότητας φύτευσης των δένδρων, καθώς και του ύψους παραγωγής που πήραμε αλλά και αυτής που αναμένεται.

Επειδή η ακτινιδιά είναι επιπολαιόριζο φυτό θα πρέπει να έχει στη διάθεσή της, στα ανώτερα στρώματα του εδάφους, όλα τα θρεπτικά στοιχεία που της χρειάζονται.

Έτσι η χορήγηση των λιπασμάτων και ιδιαίτερα του αζώτου πρέπει να γίνεται σε δόσεις όχι μεγάλες ώστε να μειώνονται οι απώλειες, για να μη ζημιωθεί το ευαίσθητο επιφανειακό ριζικό σύστημα των δένδρων και για αποφυγή υψηλής εδαφικής αγωγιμότητας καθώς και ανταγωνισμών απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων όπως π.χ. του P με τα Fe, Zn ή του Κ με τα Mg, Ca. Το δέντρο στα πρώτα έτη της ζωής του είναι ευαίσθητο σε τοξικότητα από αμμωνία.

Σημαντική ποσότητα του δυσκίνητου στο έδαφος Ρ ενσωματώνεται βασικά κατά την εγκατάσταση του οπωρώνα ώστε να φθάσει σε επίπεδα πάνω από 40 ppm, καθώς και Κ ώστε με το Ca που θα χορηγηθεί από το 1ο έτος να ευνοηθεί η ανάπτυξη της ρίζας. Μετά το 5ο έτος τα δένδρα εισέρχονται σε κανονική καρποφορία και μετά το 7ο έχουν φθάσει στα υψηλότερα επίπεδα αποδόσεων, οπότε ανάλογα με τη παραγωγή οι ετήσιες εισροές θρεπτικών σταθεροποιούνται, με εξαίρεση βέβαια χρονιές που μπορεί να έχουμε μειωμένη παραγωγή (π.χ. λόγω ανοιξιάτικου παγετού) οπότε την επομένη χρονιά οι απαιτήσεις είναι αναλογικά μειωμένες.

Οι συνολικές ετήσιες εισροές με τη βασική λίπανση και την υδρολίπανση σε μακροθρεπτικά ενδεικτικά μπορεί να έχει ως ακολούθως:

* Αν χρειάζεται για προσθήκη οργανικής ουσίας, ενώ περιέχει συνήθως και περίπου και 5:2,5:5 μέρη % Ν, P2Ο5, Κ2Ο **ή ετήσια χρήση οργανοχημικών λιπασμάτων

Συνήθως οι βλαστοί που κλαδεύονται δεν απομακρύνονται από τον οπωρώνα, αλλά αν συμβαίνει αυτό θα πρέπει οι εισροές σε Ν να αυξηθούν σε επίπεδα παραπλήσια του Κ.

Στους οπωρώνες με ποικιλία Τσεχελίδη οι εισροές σε Ν δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 16-18 kg/στρ, ενώ σε αυτούς με ποικιλία Hayward μπορεί να φθάνουν τα 24-25 kg/στρ.

Το 65% της συνολικής συσσώρευσης θρεπτικών γίνεται στις 10 πρώτες εβδομάδες από την έκπτυξη των οφθαλμών και ιδιαίτερα στον 1ο μήνα έχουμε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση μακροθρεπτικών στα φύλλα.

Στις 56 πρώτες ημέρες μετά την άνθηση το μέγεθος και βάρος του καρπού αυξάνεται έντονα (εκθετικά), ενώ το ποσοστό ξηράς ουσίας αρχίζει και αυξάνεται από τη 42η ημέρα μέχρι και τη 140η.

Επομένως η τροφοδοσία των δένδρων από την άνθηση και για 2 μήνες μετά είναι πολύ κρίσιμη και τότε απορροφά το 50% της ποσότητας Κ που χρειάζεται.

Η έγκαιρη συνδυασμένη χορήγηση Κ, Ν έχει πολύ ωφέλιμη συνεργιστική δράση για υψηλές αποδόσεις και τα στοιχεία αυτά πρέπει να είναι διαθέσιμα στην περίοδο από την άνθηση έως και την πρώτη περίοδο αύξησης του καρπού. Παράλληλα χορηγούνται Ca, Mg, S.

Πρέπει όμως να αποφεύγεται όψιμη (μετά τον Ιούλιο) ή και υπερβολική χορήγηση Ν για καλή ποιότητα και συντηρησιμότητα καρπού, και αποφυγή όψιμης βλάστησης που συνεπάγεται μείωση ύψους παραγωγής και ευπάθεια στους παγετούς αλλά και για αποφυγή τοξικότητας.

Έτσι με βάσει τις απομακρυνόμενες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων με τη συγκομιδή και εφόσον γίνεται μικρής έντασης (συχνή με μικρές δόσεις) εντοπισμένη άρδευση και τμηματική χορήγηση κυρίως Ν με υδρολίπανση ώστε να περιορίζονται οι απώλειες του, η αναλογία των μακροθρεπτικών μετά το 5ο έτος της καλλιέργειας πρέπει να είναι 5:2,5:7:2,5:2:2 μέρη % Ν, P2Ο5, Κ2Ο, CaΟ ,MgΟ ,SΟ3.

Συνήθως με τη βασική λίπανση (κοκκώδη λιπάσματα σε όλη την έκταση του οπωρώνα από το 3ο έτος της καλλιέργειας) χορηγούνται τμηματικά σε 2-3 δόσεις ανά 20-30 ημέρες στην περίοδο από αρχές Μαρτίου (κοντά στο φούσκωμα των οφθαλμών-«δάκρυσμα» των τομών) έως αρχές Ιουνίου σε υγρό έδαφος το 30-50% του συνολικού Ν που θα χορηγηθεί. Το υπόλοιπο χορηγείται με 6-10 υδρολιπάνσειςεφαρμόζοντας (συνήθως μαζί με χουμικά εκχυλίσματα) ανά 10-14 ημέρες Νιτρική αμμωνία, Νιτρικό κάλι, Νιτρικό μαγνήσιο και Νιτρικό ασβέστιο στην περίοδο Μαίου-Σεπτεμβρίου.

Χορηγείται όλη η ποσότητα Ρ, το 40-50% της ποσότητας του συνολικού Κ και συνολικού Mg που θα χορηγηθεί και το 80% της ποσότητας του συνολικού S.

Οι υπόλοιπες μονάδες Κ, Mg, S συμπληρώνονται με εφαρμογή Θειϊκού Καλιομαγνησίου, Θειικού ή Νιτρικού καλίου και Νιτρικού μαγνησίου στην περίοδο Μαίου-Ιουλίου. Η απαιτούμενη ποσότητα Ca χορηγείται με εφαρμογή μέσω υδρολίπανσης με Νιτρικό ή Χλωριούχο ασβέστιο σκέτο ή μίγμα με Αμιδικό ασβέστιο. Μπορεί να εφαρμόζονται NPK κρυσταλλικά λιπάσματα με Ca, Mg, S, με ιχνοστοιχεία. Η χορήγηση ασβεστίου με υδρολίπανση είναι κρίσιμη στη περίοδο από τέλη Μαίου έως και τον Ιούνιο, καθώς και στη περίοδο τέλη Αυγούστου–μέσα Σεπτέμβρη, στην αρχή δηλαδή του δεύτερου κύματος αύξησης του καρπού για καλή συντηρησιμότητα των καρπών. Μπορεί εναλλακτικά και να εφαρμόζονται NPK κρυσταλλικά λιπάσματα με Ca, Mg, S, με ιχνοστοιχεία.

Όξινα λιπάσματα όπως η Θειϊκή αμμωνία δεν προτείνονται μετά την άνθηση γιατί δυσχεραίνουν την πρόσληψη Ca. Σημειώνεται ότι το S προσλαμβάνεται και από την ατμόσφαιρα. Ο απαιτούμενος Fe σε κατάλληλη χηλική μορφή (ανάλογα με το εδαφικό pH) χορηγείται με υδρολίπανση αρκετά πριν την άνθιση (περίπου 7-10 kg/στρ. αρχές Μαϊου) με επανάληψη τον Ιούνιο, ενδεχομένως σε μίγμα με FeSO4 για μεγαλύτερη διάρκεια διαθεσιμότητας.

Προσοχή χρειάζεται γιατί αν και η ακτινιδιά έχει σχετικά υψηλές απαιτήσεις σε Cl παράλληλα είναι πολύ ευαίσθητη σε υψηλά επίπεδα Cl & Β και η απόσταση μεταξύ αναγκαίας επάρκειας και τοξικότητας για τα στοιχεία αυτά είναι πολύ μικρή. Γι’ αυτό πρέπει να γίνεται με προσοχή χρήση λιπασμάτων που περιέχουν Cl (μέγιστη επιτρεπτή συγκέντρωση Cl στο έδαφος 2-6 g/kg), και η χορήγηση Β γίνεται με πολύ προσοχή, συνήθως μόνο διαφυλλικά (μέγιστη επιτρεπτή συγκέντρωση Β στο έδαφος 0,5 ppm). Ακόμα χρειάζεται και έλεγχος του νερού άρδευσης που πρέπει να περιέχει λιγότερο από 0,5 mg/l B. Η χορήγηση KCl (χλωριούχου καλίου) με υδρολίπανση μπορεί να δίνει πολύ αποτελεσματική θρέψη (μειώνοντας παράλληλα την απορρόφηση τοξικών ποσοτήτων Β), αλλά είναι ασφαλής μόνο αν το έδαφος περιέχει κάτω από 150 ppm Cl και δεν είναι φτωχό σε Ν. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται εδάφη με υψηλά επίπεδα Na.

Με διαφυλλικές εφαρμογές χορηγούνται τα ιχνοστοιχεία Fe, Mn, Zn, B, Mo, Cu, συχνά μαζί με Mg, Κ, Ρ και μαζί με αμινοξέα ώστε τα θρεπτικά να απορροφηθούν μέσα από τη παχιά εφυμενίδα των φύλλων, από πριν την ανθοφορία για εξασφάλιση καλής βλάστησης, άνθισης, γονιμοποίησης, αύξησης και χρωματισμού του καρπού.

Κρίσιμη είναι (ιδιαίτερα για τη ποικιλία Tselechidis) η χορήγηση διαφυλλικά Ca με τακτικούς ψεκασμούς από την άνθηση μέχρι και το Σεπτέμβριο ώστε να χορηγηθεί κατ’ ευθείαν στο καρπό για καλό μέγεθος καρπού, αντιμετώπιση συνεπειών καταπόνησης και καλή συντηρησιμότητα χωρίς μαλακώματα και μετασυλλεκτικές σήψεις. Χρήση σκευασμάτων διεισδυτικού Cu εξασφαλίζει τόσο θρέψη με Cu όσο και ενίσχυση της άμυνας ήδη από τη προανθική περίοδο, αφού είναι γνωστό ότι τα στοιχεία Ca, Cu και Cl βοηθούν και την άμυνα των δένδρων στις ασθένειες. Η διαφυλλική χρήση του CαCl2 το φθινόπωρο, προσυλλεκτικά, είναι ευεργετική στη συνεκτικότητα των καρπών και στην καλύτερη αντιμετώπιση του βοτρύτη. Στα ακτινίδια της ποικιλίας “Τσεχελίδης” με τα λεπτότερα φύλλα οι συγκεντρώσεις δεν πρέπει να ξεπερνούν το 5 ο/οο, ενώ στη ποικιλία Hayward μπορεί να εφαρμοσθούν και λίγο μεγαλύτερες συγκεντρώσεις. Αμέσως μετά τη συγκομιδή και πριν την έναρξη πτώσης των φύλλων μπορούν να χορηγηθούν διαφυλλικά μαζί με ουρικό Ν ή αμινοξέα Mg, Zn και B και ενδεχομένως και 0,3 kg/δένδρο βασικό λίπασμα στο έδαφος για τη φθινοπωρινή ανάπτυξη των ριζών και για αποθησαύριση θρεπτικών στοιχείων για την επόμενη χρονιά.

Πίνακας αναγκών Θρέψης στη διάρκεια της καλλιέργειας (χορήγηση με βασική, υδρολίπανση και διαφυλλικά)

FARMALEARN - Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της Farmacon

Βιβλιογραφία

Στυλιανίδης Δ.Κ., Σιμώνης Α.Δ., Συργιαννίδης Γ.Δ., 2002. «Θρέψη- Λίπανση Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων», εκδ. Σταμούλης, 675 pp.

Bergmann Werner, 1986. ‘Farbatlas, Ernährungsstörungen bei Kulturpflanzen’, VEB Gustav Fischer Verlag Jena - D.D.R., 306 pp.

Bravdo B.A., 2009. “Advanced Approaches of Irrigation and Fertilization of Fruit Trees”, 1st Balkan Symp. on Fruit Growing, Acta Hort. 825, ISHS.

Ferguson A. R.& Eiseman J. A. (1983). “Estimated annual removal of macronutrients in fruit and prunings from a kiwifruit orchard” New Zealand Journal of Agricultural Research, Vol. 26, pp. 115-117.

KALI-K+S Italia Srl, “Frutta di qualita, Consigli di concimazione”, 27 pp.

Pelliconi Fabio & Spada Gianluigi,