Του Χαράλαμπου Κασίμη*
Γνωρίζει πλέον πολύς κόσμος -και το συνειδητοποιεί περισσότερο τώρα- ότι επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έγιναν πολλά και ουσιαστικά για τον αγροτικό τομέα. Διασώθηκαν τα επιχειρησιακά προγράμματα και εξασφαλίστηκαν κοινοτικοί πόροι (5,2 δισ.), εξοφλήθηκαν οι εκκρεμότητες προηγούμενων ετών, αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις με την Ε.Ε. Οι επιδόσεις στην υλοποίηση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) δεν είχαν πλέον να ζηλέψουν πολλά από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το μεγαλύτερο μέρος του ΠΑΑ ενεργοποιήθηκε ξεπερνώντας σε δεσμεύσεις το 90% των πόρων του, με εντάξεις στο 84% και απορρόφηση στο 43%, ενώ εξασφαλίστηκε προγραμματική υπερδέσμευση πόρων στο 123% του προϋπολογισμού του ΠΑΑ (1.3 δισ.).
Με σταθερά βήματα σχεδιάστηκε η προετοιμασία για τη νέα προγραμματική περίοδο της ΚΑΠ.
Εκπονήθηκε οδικός χάρτης ενεργειών, συγκροτήθηκαν διεθνείς συμμαχίες για τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ και την εξωτερική σύγκλιση και ξεκίνησε η διαβούλευση επί των προτάσεων της Ε.Ε.. Οργανώθηκαν ο αναγκαίος σχεδιασμός και η συγκρότηση υπηρεσιακών ομάδων εργασίας για τη σύνταξη του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για τη νέα ΚΑΠ, εγκαινιάζοντας παράλληλα την εταιρική σχέση για την εθνική δημόσια διαβούλευση του Σχεδίου. Επιλέχθηκε, ύστερα από διεθνή διαγωνισμό, ανάδοχος για τη σύνταξη του Στρατηγικού Σχεδίου και παραδόθηκαν έτοιμες άλλες δύο αναγκαίες προκηρύξεις, για την ExAnte Αξιολόγηση και τη Διαχείριση Κινδύνων.
Η τόλμη του ΣΥΡΙΖΑ
Μέσα στη δίνη του Μνημονίου και της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε την πολιτική τόλμη να συντάξει τη Στρατηγική της Αγροτικής Ανάπτυξης, που έγινε αποδεκτή από τους θεσμούς και ενσωματώθηκε στη Στρατηγική για την Ανάπτυξη της χώρας. Κεντρικοί άξονες αυτής της πολιτικής ήταν ο αναπροσανατολισμός της αγροτικής ανάπτυξης και η σταδιακή μετατόπιση του μοντέλου παραγωγής προς αυτό της παραγωγής προϊόντων ποιότητας και ταυτότητας, γεωγραφικών ενδείξεων και βιολογικής γεωργίας, ασφάλειας και πιστοποίησης. Προϊόντα στα οποία αφενός η υγειονομική κρίση έδειξε ότι εντοπίζεται το συγκριτικό πλεονέκτημα της ελληνικής γεωργίας και αφετέρου επιτρέπουν την καλύτερη προσαρμογή στις νέες πολιτικές της ΚΑΠ και της Πράσινης Συμφωνίας, όπως η «Στρατηγική από το αγρόκτημα στο πιάτο» και η «Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα».
Και μετά ήρθε η κυβέρνηση της Ν.Δ….
Τον Ιούλιο του 2019 παραδόθηκε στη νέα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ αναλυτικό υπόμνημα με όλα τα δεδομένα υλοποίησης της αγροτικής πολιτικής και των επιχειρησιακών προγραμμάτων, καθώς και της προόδου στην προετοιμασία τής νέας προγραμματικής περιόδου, επισημαίνοντας τις προσεχείς υποχρεώσεις σε όλα τα πεδία της εφαρμογής και σχεδιασμού των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας.
Έναν χρόνο μετά, η νέα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ βάδισε αυστηρά πάνω στο στρωμένο χαλί υλοποίησης της ΚΑΠ και των προγραμμάτων Ανάπτυξης Γεωργίας (ΠΑΑ) και Αλιείας (ΕΠΑΛΘ) και συνέχισε όλα όσα είχαν δρομολογηθεί όπως αυτά είχαν σχεδιαστεί για την απορρόφηση, τις αξιολογήσεις και εντάξεις έργων και τις προκηρύξεις των νέων μέτρων.
Διεκδίκησε για τον εαυτό της αυτά τα οποία της παραδόθηκαν έτοιμα «καταπίνοντας» την αρχική αμφισβήτηση των πεπραγμένων της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν άνοιξε νέους δρόμους, ούτε επέδειξε ευελιξία και σχέδιο ούτε στις έκτακτες συνθήκες που προέκυψαν στην κρίση της πανδημίας.
Πιο συγκεκριμένα:
- Ουσιαστικός διάλογος, πρόοδος και πρωτοβουλίες για την νέα ΚΑΠ δεν παρατηρήθηκαν.
- Οι δύο προκηρύξεις για την ExAnte Αξιολόγηση και τη Διαχείριση Κινδύνων δεν έχουν γίνει ακόμα. Αντίθετα, σύμφωνα με πληροφορίες, ανατίθενται στην Παγκόσμια Τράπεζα.
- Δεν έχουν δρομολογηθεί οι δημοπρατήσεις 31 ενταγμένων, με απόφασή μας, εγγειοβελτιωτικών έργων δαπάνης 450 εκατ.
- Η χρηματοδότηση του αγροτικού τομέα παραμένει ανύπαρκτη.
Οι τράπεζες δεν χρηματοδοτούν εύκολα. Δεν έχει ξεκινήσει η χρηματοδότηση του αγροτικού τομέα από το Ταμείο Εγγυοδοτήσεων της Αναπτυξιακής Τράπεζας και το Ταμείο Εγγυήσεων του ΠΑΑ -με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 450 εκατ. που παραδώσαμε προς υπογραφή- δεν έχει τεθεί σε λειτουργία.
Η κυβέρνηση δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι η έλλειψη ρευστότητας αναδεικνύεται ως μεγαλύτερο πρόβλημα του αγροτικού τομέα σήμερα, είτε για κεφάλαιο κίνησης, είτε για τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων.
Και η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας, το πιο δυναμικό δημογραφικά κομμάτι εκμεταλλεύσεων, εξακολουθεί να αποκλείεται από χρηματοδότηση.
Αναβλητικότητα και έλλειψη σχεδίου
Τέλος, με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, η πολιτική διαχείριση στον αγροτοδιατροφικό τομέα χαρακτηρίζεται από επιλεκτική ιεράρχηση, αναβλητικότητα, αποσπασματικότητα, έλλειψη σχεδίου και συνδυασμού μέτρων και εργαλείων πολιτικής για τη στήριξη της βιωσιμότητας της ελληνικής γεωργίας και αλιείας.
Ακόμα κι αν δεχθεί κανείς ως οριστικό το ποσό των 80,5 εκατ. από τις κρατικές ενισχύσεις για τη γεωργία και την κτηνοτροφία, το οποίο έχει ανακοινωθεί μέχρι σήμερα από την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, αυτό υπολείπεται ακόμα και της de minimis ενίσχυσης των περίπου 90 εκατ. που διέθεσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στην τελευταία χρονιά διακυβέρνησής της.
Τέσσερις μήνες σχεδόν μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, μόλις τώρα άρχισε να διοχετεύεται η κρατική ενίσχυση των 10,5 εκατ. για τους ανθοπαραγωγούς και να ανακοινώνεται η παροχή της de minimis ενίσχυσης των 15 εκατ. στην παράκτια αλιεία.
Σε τι συνίσταται λοιπόν η διαφορά με δυο λόγια;
Από τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είδαμε την αποκατάσταση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας στην αγροτική πολιτική, τις θετικές επιδόσεις στην υλοποίηση των προγραμμάτων, τη λειτουργικότητα και τον σχεδιασμό στον αγροτικό τομέα.
Από τη διακυβέρνηση της Ν.Δ. είδαμε την έλλειψη σχεδίου και πρωτοβουλιών, την υποκριτική και «εξυπνακίστικη» εκμετάλλευση του έργου του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την «επιτελική ανεπάρκεια» διαχείρισης της κρίσης σε συνδυασμό με εσωστρέφεια και ευνοιοκρατία.
Ο καθείς και τα έργα του...
* Ο Χαράλαμπος Κασίμης είναι καθηγητής ΓΠΑ, πρώην γ.γ. ΥΠΑΑΤ
