Μια νέα έκθεση καταγγέλλει απαράδεκτες συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία κρασιού της Νότιας Αφρικής, αυτή τη φορά επιπλήττοντας ορισμένους προμηθευτές του σουηδικού μονοπωλίου Systembolaget. Μετά από παρόμοιες αναφορές στην Ολλανδία και τη Φινλανδία, ενθαρρύνει το μονοπώλιο να κάνει «σημαντικές αλλαγές» στην πολιτική εφοδιασμού του.

Η αμοιβή στη γεωργία είναι από τις χαμηλότερες στη Νότια Αφρική, με τον εθνικό κατώτατο μισθό να είναι 1,40 ευρώ την ώρα

Ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, το Swedwatch αναφέρεται στις εμπορικές σχέσεις με τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η τελευταία έκθεσή του είναι πολύ επικριτική για τις πρακτικές που εφαρμόζονται από ορισμένες νοτιοαφρικανικές οινοπαραγωγικές μονάδες όσον αφορά τα δικαιώματα των εργαζομένων στη γεωργία. Η ανεπαρκής αμοιβή για τη στήριξη μιας οικογένειας, η ανθυγιεινή στέγαση, οι διακρίσεις σε βάρος των συνδικαλιζόμενων εργαζομένων και η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένου του paraquat, μιας ουσίας που απαγορεύτηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2007, είναι όλα παραβιάσεις δικαιωμάτων που εντοπίζονται στην έκθεση. Θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα ορισμένων ευρέως διαδεδομένων συστημάτων πιστοποίησης, συμπεριλαμβανομένου αυτού της ένωσης WIETA, τα οποία λειτουργούν ως εγγυήσεις τόσο για τους αγοραστές όσο και για τους καταναλωτές.

Φινλανδική επιβεβαίωση

Δεν είναι η πρώτη φορά που η βιομηχανία κρασιού της Νότιας Αφρικής, και ιδιαίτερα οι αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις, ξεχωρίζουν για τις πρακτικές τους απέναντι στους εργαζομένους τους. Πράγματι, τον Ιούλιο του 2023, η φινλανδική μη κυβερνητική οργάνωση Finnwatch δημοσίευσε μια έκθεση που εξέταζε τις συνθήκες εργασίας στον κλάδο, η οποία κατήγγειλε τον ίδιο τύπο πρακτικών. Υπογραμμίζοντας την αποικιακή ιστορία της χώρας ως μια από τις πηγές κακομεταχείρισης, η έκθεση σημειώνει επίσης ότι η συγκέντρωση του κλάδου, τα προβλήματα κερδοφορίας και η σημαντική χρησιμοποίηση μεταναστών εργαζομένων από χώρες όπου η οικονομία και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εύθραυστα, ευθύνονται για την κακή κατάσταση.

Αποτυχία συστημάτων πιστοποίησης

Μια άλλη έκθεση, αυτή τη φορά που συντάχθηκε το 2020 από το SOMO (κέντρο έρευνας για τις πολυεθνικές) στην Ολλανδία, κατέληξε στα ίδια συμπεράσματα. Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός εκτίμησε ότι οι ελλείψεις που εντοπίστηκαν ήταν ακόμη πιο σοβαρές, δεδομένου ότι το 20-25% όλων των κρασιών που πωλήθηκαν στην ολλανδική αγορά ήταν νοτιοαφρικανικά και ότι το 80% από αυτά πωλούνταν σε μεγάλη έκταση. «Αν και τα νοτιοαφρικανικά κρασιά είναι πολύ δημοφιλή σε όλο τον κόσμο, ένα μεγάλο μέρος πωλείται σε πολύ χαμηλές τιμές. Η τιμή ανά εκατόλιτρο είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο», σημειώνει η έκθεση. Και επιβεβαίωσε ότι τα συστήματα πιστοποίησης που λειτουργούν στη χώρα δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να εγγυηθούν τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων: «Λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα τους, οι προσπάθειες πιστοποίησης και βελτίωσης δεν έχουν καμία κύρωση ισχύος».

Οι αγοραστές έχουν τη δύναμη να κάνουν αλλαγές

Και στις τρεις περιπτώσεις, οι συντάκτες των εκθέσεων τονίζουν τη δύναμη που μπορούν να ασκούν οι αγοραστές, ώστε να αλλάξουν την κατάσταση, είτε πρόκειται για σκανδιναβικά μονοπώλια είτε για αγοραστές λιανικής μεγάλης κλίμακας. «Αυτό ισχύει και για άλλους παράγοντες στην αλυσίδα εφοδιασμού, όπως ευρωπαίους εισαγωγείς, εμφιαλωτές και εμπόρους», επιμένει η SOMO. Από την πλευρά της, η Systembolaget – από την οποία μόνο οι μισές εταιρείες που προμηθεύουν κρασιά της Νότιας Αφρικής στο μονοπώλιο έχουν συμφωνήσει να αποκαλύψουν πληροφορίες στη Swedwatch – ισχυρίζεται ότι διεξάγει «διάλογο με προμηθευτές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη στην αλυσίδα εφοδιασμού για την ανάπτυξη σχεδίου δράσης». Τον επόμενο μήνα, η Systembolaget και άλλα σκανδιναβικά μονοπώλια πρόκειται να ταξιδέψουν στη Νότια Αφρική για παρακολούθηση και επισκέψεις στις επιχειρήσεις που καταγγέλλονται στην έκθεση. «Αναμένουμε εποικοδομητικό διάλογο και συνεχή συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στον τομέα του κρασιού της Νότιας Αφρικής», δηλώνει το σουηδικό μονοπώλιο.

Η δύναμη των ΜΜΕ

Από το 2017 η φινλανδική τηλεόραση μετέδωσε ένα δανικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «The Bitter Taste of Wine», το οποίο περιγράφει συνθήκες «σκλαβιάς» στην παραγωγή κρασιού στη Νότια Αφρική. Το φινλανδικό μονοπώλιο Alko αναφέρει ότι οι πωλήσεις κρασιών της Νότιας Αφρικής έχουν «μειωθεί σημαντικά» στα καταστήματά του. Ωστόσο, δεν τίθεται θέμα στιγματισμού όλου του κλάδου. Ορισμένες πρωτοβουλίες από μεγάλες εταιρείες της Νότιας Αφρικής έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα θετικές για τους εργάτες των αγροκτημάτων και τους άλλους εργάτες των οινοποιείων. Αυτή είναι η περίπτωση του «The Pebbles Project» που βοηθά τα παιδιά σε αυτήν την κοινότητα από το 2004. Επιπλέον, η Finnwatch «δεν ενθαρρύνει τους καταναλωτές να μποϊκοτάρουν τα κρασιά της Νότιας Αφρικής», αλλά μάλλον να επαγρυπνούν στην επιλογή των προϊόντων και να ευνοούν τη διπλή πιστοποίηση βιολογικών οίνων και δίκαιου εμπορίου.

Ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Δημήτρης Πτωχός, ήταν κεντρικός ομιλητής στην επιστημονική ημερίδα «Σπάρτη: Ελιά και Ελαιόλαδο», που διοργανώθηκε στη Σελλασία το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου.

Στην ομιλία του, υπογράμμισε τη σπουδαιότητα του ελαιολάδου ως βασικού πυλώνα της αγροτικής παραγωγής της Πελοποννήσου, λέγοντας: «Το ελαιόλαδο δεν είναι μόνο ένα εξαιρετικό προϊόν για την οικονομία της περιοχής, αλλά αποτελεί μέρος της ταυτότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πελοποννήσου».

Επίσης, αναφέρθηκε στις προσπάθειες της Περιφέρειας για την ενίσχυση της ελαιοπαραγωγής και τη διατήρηση της υψηλής ποιότητας του προϊόντος, τονίζοντας: «Στόχος μας είναι να στηρίξουμε τους παραγωγούς μας μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών και της προώθησης του πελοποννησιακού ελαιολάδου στις διεθνείς αγορές».

Παράλληλα, μίλησε για στη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης και της αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων, επισημαίνοντας: «Η ελαιοπαραγωγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες. Γι’ αυτό είναι καθοριστικό να αναπτύξουμε στρατηγικές που προωθούν τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων μας».

Η επιστημονική ημερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του Ιδρύματος «Παύλος Γιαννακόπουλος, είχε ως στόχο την ανάδειξη της διατροφικής αξίας του ελαιολάδου και τη συμβολή του στην υγεία, καθώς και την ανάπτυξη στρατηγικών για την ενίσχυση της ελαιοπαραγωγής. Οι ομιλητές επικεντρώθηκαν σε θέματα όπως οι νέες τεχνολογίες στην παραγωγή, η προώθηση του ελληνικού ελαιολάδου και η σημασία της ποιότητας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.

Ο Περιφερειάρχης ολοκλήρωσε τον χαιρετισμό του εκφράζοντας την υποστήριξη της Περιφέρειας στην αναβίωση της Γιορτής Ελιάς και Λαδιού, η οποία διεξαγόταν επί σειρά ετών στη Σελλασία, λέγοντας: «Η αναβίωση αυτής της γιορτής είναι μια συμβολική κίνηση που τιμά την παράδοση και ταυτόχρονα ανοίγει τον δρόμο για την εξέλιξη της ελαιοπαραγωγής στην περιοχή μας».

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό, ο Αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Λακωνίας Θεόδωρος Βερούτης και ο Δήμαρχος Σπάρτης Μιχάλης Βακαλόπουλος, καθώς και εκπρόσωποι αρχών και φορέων της Λακωνίας.

Μεταξύ των ομιλητών ήταν ο Ακαδημαϊκός και πρώην Πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ανδρέας Καραμάνος, που μίλησε για την «Ελιά και την κλιματική αλλαγή», και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Στρατάκος, που αναφέρθηκε στην πολιτική της κυβέρνησης για την ενίσχυση της ελαιοπαραγωγής.

Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας, με θέμα «Ελαιόλαδο, Γεύση και Υγεία», μίλησαν η καθηγήτρια Αντωνία Τριχοπούλου για τις υγειοπροστατευτικές ιδιότητες της ελιάς, ο Βασίλης Δημόπουλος, Διευθυντής του Εργαστηρίου Γευσιγνωσίας Καλαμάτας, για τις προκλήσεις της αισθητηριακής ποικιλομορφίας του λακωνικού ελαιολάδου, και η Αιμιλία Ρηγάκου, χημικός και ειδική στα βρώσιμα έλαια, για τη συσχέτιση της γεύσης του ελαιολάδου με την υγειοπροστατευτική του δράση.

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με ερωτήσεις του κοινού και παρεμβάσεις από παραγωγούς, ελαιοτριβείς, τυποποιητές και εξαγωγείς. Στο τέλος της εκδήλωσης, τιμήθηκε ο βιοκαλλιεργητής, τυποποιητής και εξαγωγέας ελαιολάδου, Γιώργος Σακελλαρόπουλος, για τη συμβολή του στην προώθηση του ελληνικού βιολογικού ελαιολάδου.

Σημαντική ήταν η παρουσία της ΕΘΕΑΣ στο 30ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Αγροτών (20-22/09), που συνδιοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και την Περιφέρεια Πελοποννήσου υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και διεξήχθη στην Καλαμάτα. Σε αυτήν μετείχε από πλευράς της ΕΘΕΑΣ, ο Διευθυντής της ΣΥΚΙΚΗΣ και μέλος της ΕΘΕΑΣ, κ. Γιώργος Αγγελόπουλος. Στον σύντομο χαιρετισμό, όπου απηύθυνε ο κ. Αγγελόπουλος μίλησε για τη σημασία και την ανάγκη στήριξης των νέων αγροτών στην ύπαιθρο μέσω κατάθεσης ρεαλιστικών προτάσεων.

«Για εμάς ο αγρότης και κυρίως οι νέοι αγρότες, αποτελούν την αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξη του πρωτογενούς και κατ’ επέκταση του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας, με κοινωνικές, πολιτιστικές, αλλά και περιβαλλοντικές προεκτάσεις» δήλωσε στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Αγγελόπουλος, τονίζοντας πως σε αυτήν την κατεύθυνση το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΘΕΑΣ, ο Διευθυντής και οι εργαζόμενοι της Οργάνωσης εργάζονται αδιάκοπτα, τόσο σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, όσο και με τα συναρμόδια υπουργεία και τους φορείς με στόχο την επίλυση ζητημάτων. Ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Διευθυντής του Συνεταιρισμού, οι ανωτέρω ενέργειες έχουν κύριο μέλημα την πρόληψη, αλλά και την αποφυγή προβλημάτων, με τεκμηριωμένες θέσεις και απόψεις για τη χάραξη στρατηγικής, ώστε να δημιουργείται ένα περιβάλλον ενίσχυσης και ανάπτυξης των νέων αγροτών μας.

«Καθημερινά όλοι μας, που ασχολούμαστε με τον αγροδιατροφικό τομέα, επικεντρωνόμαστε γύρω από την πρώτη ύλη του κάθε προϊόντος. Θα πρέπει να εστιάσουμε με όλες μας τις δυνάμεις στα χέρια, που παράγουν την πρώτη ύλη, δηλαδή στους αγρότες μας» τόνισε, και πρόσθεσε πως μέσω αυτού του συνεδρίου δίνεται σε όλους μας η ευκαιρία μαζί με τους Νέους Αγρότες «να αναπτύξουμε και να καθορίσουμε όλοι μαζί από κοινού έστω και λίγους, αλλά συγκεκριμένους και ρεαλιστικούς στόχους για την έμπρακτη υποστήριξη των νέων μας αγροτών».

Ταυτόχρονα, ο κ. Αγγελόπουλος, κατά τη διάρκεια της 2^ης ημέρας, σε παρέμβασή του, μίλησε για τα λαμπρά παραδείγματα των Αγροτικών Συνεταιρισμών, που είναι μέλη της ΕΘΕΑΣ, οι οποίοι συνεχώς μάχονται για τον αγροτικό τομέα και ορισμένοι εξ αυτών προέβησαν στην ίδρυση της εξαγωγικής εταιρείας, «Συνεταιριστικές Ελληνικές Εξαγωγές Α.Ε.» – COGREXPO S.A., η οποία στοχεύει σε ένα ακόμη μεγαλύτερο άνοιγμα στις διεθνείς αγορές με ένα κοινό καλάθι προϊόντων, όπως ακριβώς υλοποιούν εδώ και χρόνια αντίστοιχα Συνεργατικά Σχήματα στην Ισπανία και στην Ιταλία.

Μέσω αυτού του νέου εγχειρήματος, «είμαστε ακόμη πιο ανταγωνιστικοί και ισχυροί στον παγκόσμιο ‘‘χάρτη’’ της αγοράς, χωρίς φυσικά να ξεχνούμε την εγχώρια αγορά» τόνισε, καταλήγοντας πως η συνεργασία της ΕΘΕΑΣ με τους Νέους Αγρότες έχει πρωτεύοντα ρόλο.