Δύο καίριες παρεμβάσεις που αφορούν άμεσα τις πληρωμές των αγροτών ανέδειξε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας σε συνέντευξή του στους «Αταίριαστους» στον ΣΚΑΪ. Ο Υπουργός ξεκαθάρισε ότι δεν μπορεί να δοθεί νέα παράταση για το ΑΤΑΚ, ενώ αναφέρθηκε και στο Αction Plan του ΟΠΕΚΕΠΕ, το οποίο παίρνει παράταση μέχρι την άνοιξη, κατόπιν συνεννόησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

«Για ΑΤΑΚ δεν μπορεί να δοθεί παράταση, γιατί θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την αδυναμία της πληρωμής έως τις 30/10 της βασικής ενίσχυσης που είναι προαπαιτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό θα επιφέρει και πρόστιμο. Ενδεχομένως να χρειαστούν και χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό αν δεν είμαστε έτοιμοι. Άρα πρέπει οι παραγωγοί να τρέξουν να κάνουν τις δηλώσεις τους», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Όπως υπενθύμισε, παράταση ενός μήνα δόθηκε μόνο για τις δηλώσεις ΟΣΔΕ που είχαν εκκρεμότητα με το ΑΤΑΚ, ενώ πρόσθεσε πως «έχει δεσμευτεί και ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε σχετική ερώτηση που του ετέθη στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης ότι θα εξαντλήσουμε κάθε μέσο και κάθε δυνατότητα, τουλάχιστον να είναι επιλέξιμα προς επιδότηση, αυτά τα αγροτεμάχια, που για αντικειμενικούς λόγους, δεν μπορούν να πάρουν ΑΤΑΚ».

Αναφερόμενος στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο κ. Τσιάρας σημείωσε ότι η Οικονομική Αστυνομία είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην έρευνα, με συμβολή και της ΑΑΔΕ, τονίζοντας πως «είναι η απόδειξη ότι τα χρήματα προφανώς θα επιστραφούν πίσω. Αυτό είναι το μεγάλο και το μείζον πολιτικό διακύβευμα».

Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι η επιβολή προστίμου στην Ελλάδα σχετίζεται με διοικητική διαδικασία και όχι με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας:
«Το πρόστιμο αφορά σε μία διοικητική διαδικασία. Δυστυχώς υπήρχαν παραλείψεις οι οποίες δεν είχαν ικανοποιηθεί με βάση την ανάγκη προτυποποίησης του μοντέλου πληρωμών και δεν έχει προφανώς καμία σχέση με την εισαγγελική έρευνα ή με αυτά τα οποία διαλαμβάνονται το τελευταίο χρονικό διάστημα».

Μάλιστα, στάθηκε και στο ζήτημα των καθυστερήσεων πληρωμών, σημειώνοντας ότι ακόμη μια μέρα καθυστέρηση επισύρει κυρώσεις:
«Μία πληρωμή που έπρεπε να γίνει σε συγκεκριμένη ημερομηνία συνέπεσε με Κυριακή και τελικά πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα. Αυτό μας κόστισε ένα σημαντικό πρόστιμο, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ξεκάθαρη: έπρεπε να είχαμε φροντίσει ώστε η πληρωμή να ολοκληρωθεί την Παρασκευή».

Τέλος, ο Yπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αποκάλυψε ότι το Action Plan για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, που έληγε τον Σεπτέμβριο, σε συμφωνία με την ΕΕ, παίρνει μια μικρή παράταση μέχρι την άνοιξη, ώστε να κλείσουν όλα τα κενά: «Έχουν γίνει αρκετά βήματα και αναγνωρίζεται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για πρώτη φορά γίνονται πραγματικοί διασταυρωτικοί έλεγχοι στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Σήμερα που μιλάμε γίνονται πραγματικοί έλεγχοι», τόνισε.

Η συγκομιδή στην Καλιφόρνια του 2025 ανακοινώθηκε στο ύψος της περσινής: οι αρχές παρουσιάζουν μια προσωρινή εκτίμηση 3 εκατομμυρίων τόνων οινοποιήσιμων σταφυλιών, σε σύγκριση με 2,89 εκατομμύρια το 2024. Αλλά αυτός ο όγκος θα μπορούσε να αναθεωρηθεί προς τα κάτω τις επόμενες εβδομάδες, ανάλογα με τις τάσεις της αγοράς.

Η άφθονη συγκομιδή στην Καλιφόρνια το 2023 (25,5 Mhl) έχει επιδεινώσει σημαντικά την ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης

Στερημένοι από πραγματικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς, οι αμπελουργοί της Καλιφόρνια θα πρέπει για άλλη μια φορά να κάνουν δύσκολες επιλογές φέτος. Όσοι δεν έχουν συμβόλαια με οινοποιεία ενδεχομένως θα αποφασίσουν να αφήσουν τα σταφύλια στο αμπέλι, όπως το 2024. Πέρυσι, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν συγκομίστηκαν έως και 500.000 τόνοι, καθιστώντας τη συγκομιδή τη μικρότερη εδώ και είκοσι χρόνια. Εάν το ίδιο σενάριο επαναληφθεί, η παραγωγή το 2025 θα μπορούσε να είναι πιο κοντά στους 2,5 εκατομμύρια τόνους, ή και λιγότερο. Και οι τρέχοντες δείκτες δεν είναι καθόλου καθησυχαστικοί: μεταξύ των υπεραποθεμάτων σε όλα τα επίπεδα και της χαμηλής κατανάλωσης, το ηθικό δεν είναι στο καλύτερο δυνατό. «Ελπίζω να έχουμε φτάσει στον πάτο», δήλωσε πρόσφατα ο αναλυτής Jon Moramarco της Gomberg Fredrickson & Associates. «Αλλά η ελπίδα δεν είναι στρατηγική».

Η δύσκολη επιλογή της εκρίζωσης

Η βιομηχανία της Καλιφόρνια εξακολουθεί να υφίσταται τις συνέπειες της περιόδου Covid, αναλύει ο Δρ. Chris Bitter, ειδικός στην American AgCredit. Η αυξημένη ζήτηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχε οδηγήσει στην άνοδο των τιμών των σταφυλιών, οδηγώντας σε ένα κύμα φυτεύσεων αμπελώνων το 2022 και το 2023, παρά τις εκκλήσεις για εκρίζωση το 2019 ενόψει μιας ήδη ανισόρροπης αγοράς. Ως αποτέλεσμα, περίπου 16.000 εκτάρια νέων φυτεύσεων αναμένεται να τεθούν σε παραγωγή το 2025 και το 2026, σύμφωνα με την ένωση αμπελουργών Allied Grape Growers. Αυτός ο ρυθμός δεν αναμένεται να επιβραδυνθεί μέχρι το 2027, μετά από μια μείωση στις φυτεύσεις που ξεκίνησε το 2024. Για να αποκατασταθεί η ισορροπία, η ένωση εκτιμά ότι η έκταση των αμπελώνων της Καλιφόρνια σε παραγωγή δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 200.000 εκτάρια. Ορισμένες περιοχές εκριζώθηκαν το 2023 και νέα προγράμματα σχεδιάζονται για φέτος, αλλά η δυναμική παρεμποδίζεται από διάφορους παράγοντες. Ο Δρ. Chris Bitter αναφέρει αβεβαιότητες σχετικά με τις μελλοντικές ευκαιρίες και το κόστος αναφύτευσης, την έλλειψη λύσεων αποκατάστασης γης και την έλλειψη παρόχων υπηρεσιών. Ένα άλλο σημαντικό γεγονός: «Οι περισσότερες από τις εργασίες εκρίζωσης μέχρι σήμερα αφορούσαν παλιά ή άρρωστα αμπέλια. Τα υπόλοιπα αμπέλια θα είναι επομένως πιο παραγωγικά».

Εμβολιασμός ως λύση

Η βιομηχανία της Καλιφόρνια βασίζεται επίσης στις εκριζώσεις που πραγματοποιούνται αλλού για να δώσει μια ανάσα φρέσκου αέρα. Αναφέροντας μια πιο περιορισμένη παγκόσμια αγορά χύμα οίνου, ο Δρ. Bitter σημειώνει «μια σταθεροποίηση των τιμών που συνδέεται με μικρότερες συγκομιδές και εκριζώσεις σε αρκετούς αμπελώνες που βρίσκονται σε βασικές χώρες παραγωγής όπως η Αυστραλία, η Χιλή και η Γαλλία». Ορισμένοι αμπελουργοί της Καλιφόρνια έχουν επιλέξει μια εναλλακτική λύση αντί της εκρίζωσης: εμβολιάζοντας τα αμπέλια τους με πιο δημοφιλείς ποικιλίες όπως Sauvignon Blanc, Pinot Grigio και Chardonnay, καταφέρνουν να διατηρήσουν τους αμπελώνες τους ενεργούς και να εξασφαλίσουν μια εμπορική διέξοδο για τα σταφύλια τους.

Ο αμπελουργικός τομέας των Ηνωμένων Πολιτειών δεν περιορίζεται μόνο στην Καλιφόρνια. Συνεχίζοντας την ανοδική τους τάση, πολιτείες όπως η Νέα Υόρκη και το Όρεγκον προβλέπουν απότομες αυξήσεις στην παραγωγή σταφυλιών (όλες οι χρήσεις μαζί) φέτος (+62% και +30% αντίστοιχα). Αντίθετα, η πολιτεία της Ουάσινγκτον αναμένει επί του παρόντος μείωση 21% στην παραγωγή σταφυλιών για κρασιά, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Υπουργείου Γεωργίας. Συνολικά, πίσω από αυτές τις προβλέψεις, η προσαρμογή των όγκων συγκομιδής στις ανάγκες της αγοράς θα καθορίσει το μέγεθος της σοδειάς του 2025 στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2025, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο καθηγητής κ. Μάριο Ντράγκι θα διοργανώσουν διάσκεψη υψηλού επιπέδου για την επανεξέταση της προόδου της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων που διατυπώνονται στην έκθεση-ορόσημο του κ. Ντράγκι. 

Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Draghi παρουσίασε την έκθεσή του σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, η οποία περιλαμβάνει περισσότερες από 170 συστάσεις που αποσκοπούν στην αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.