Επιτραπέζια ελιά: Δεύτερη στον κόσμο σε εξαγωγές η Ελλάδα

Στην κορυφή των χωρών με την ταχύτερη εξαγωγική ανάπτυξη στην επιτραπέζια ελιά βρέθηκε το 2020 η Ελλάδα, που παρά τις συνεχείς αντιξοότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 πέτυχε ρεκόρ εξωστρέφειας σε αξία, εμφανίζοντας άνοδο πάνω από 20%. Το μεγαλύτερο μερίδιο της εθνικής παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς (42%) κατέχει η Χαλκιδική, με τον συγκεκριμένο κλάδο να είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τον τόπο, καθώς δεν αφορά μόνο στην πρωτογενή παραγωγή με την απασχόληση ενός μεγάλου αριθμού αγροτικών οικογενειών σ' αυτόν, αλλά συνδέεται με την έντονη μεταποιητική δραστηριότητα, με πάνω από 100 μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης επιτραπέζιας ελιάς στον νομό, σύμφωνα με τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη Ιωάννη Γιώργο.

Η δυναμική της επιτραπέζιας ελιάς αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας του Μηχανισμού Καινοτομίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως επισημαίνεται, η ανάπτυξη της αγοράς αυτής ωθείται από διάφορους παράγοντες: πρώτον, με την ένταξη της μεσογειακής διατροφής σε μη ευρωπαϊκές χώρες, η σύγχρονη κουζίνα που εισάγει προϊόντα προστιθέμενης αξίας -όπως το ελαιόλαδο ή μαρμελάδα ή το ξύδι ελιάς- σε συνταγές, αλλά και η διαθεσιμότητα επιτραπέζιων ελιών σε καινοτόμες λύσεις συσκευασίας μέσω των πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου, προσφέρει προσοδοφόρες ευκαιρίες ανάπτυξης στους επενδυτές του κλάδου.

Η δε αναδυόμενη τάση της κουλτούρας των κοκτέιλ στη γενιά των millennials, όπου οι επιτραπέζιες ελιές χρησιμοποιούνται ευρέως, ωθεί στην ανάπτυξη της αγοράς. Γενικά, επισημαίνεται στην έρευνα, οι ελιές χρησιμοποιούνται περισσότερο ως συστατικό σε πιάτα παρά ως σνακ. Ωστόσο στις μεσογειακές χώρες παραγωγής, τα σνακ είναι πιο δημοφιλή από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη: «"μεζές" στην Ελλάδα, "tapas" στην Ισπανία, "antipasti" στην Ιταλία. Όμως τεράστιες ευκαιρίες παρέχονται στον κλάδο και από την αγορά καινοτόμων και υγιεινών σνακ (π.χ. "Olly's" στο Ηνωμένο Βασίλειο, σνακ γλυκιάς ελιάς από την "Yanni's Olive Grove" στη Χαλκιδική), ενώ εκτιμάται ότι η αγορά τους θα αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 6% έως το 2025» υπογραμμίζει η ομάδα που κατάρτισε την έρευνα.

Ωστόσο παρά την προφανή δυναμική, ο κλάδος αντιμετωπίζει και προβλήματα, όπως αυτό που παρουσιάστηκε φέτος το καλοκαίρι, με την έλλειψη εργατών γης, εξαιτίας της οποίας δεν συγκομίσθηκε σημαντική ποσότητα του καρπού, αλλά και εκείνο της ανεπάρκειας γυάλινων συσκευασιών συνεπεία της ρωσο-ουκρανικής κρίσης. Τη βασική πρόκληση για τον κλάδο αποτελεί όμως «η ανάγκη δημιουργίας ενός Μητρώου Μεταποιητικών Επιχειρήσεων Επιτραπέζιας Ελιάς», σύμφωνα με τη διευθύντρια της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών - Τυποποιητών - Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών Κίμη Ζαζή.

Ο Κωνσταντίνος Τερτιβανίδης, διαπιστευμένος εθνικός panel leader του Διεθνούς Ελαιοκομικού Συμβουλίου και διευθυντής του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας, εκτίμησε, από την πλευρά του, ότι «η ρωσο-ουκρανική κρίση δημιούργησε έλλειμμα στη γυάλινη συσκευασία για τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, που όμως θα εξομαλυνθεί μετά τη λήξη της. Σημαντικές προκλήσεις επιπλέον αποτελούν η κλιματική αλλαγή, οι αναδυόμενες ελαιοπαραγωγικές χώρες και η ενεργειακή κρίση».

Δεύτερη στον κόσμο σε εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς η Ελλάδα, με βασικές αγοράστριες ΗΠΑ και Γερμανία

Σύμφωνα με την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Επιτραπέζιας Ελιάς, στην Ελλάδα παράγονται, κατά μέσο όρο, ετησίως πάνω από 300.000 τόνοι ελιάς όλων των ποικιλιών για επιτραπέζια χρήση, ποσότητα που αποτελεί το 10% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ περίπου το 90% εξάγεται. Οι ελληνικές εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς (παρασκευασμένης ή διατηρημένης), με ποσοστό περίπου 25%, διατηρούν την Ελλάδα στη δεύτερη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο (ΟEC). Στους σημαντικότερους προορισμούς που κατευθύνεται το προϊόν, ξεχωρίζουν οι ΗΠΑ και η Γερμανία.

Η Χαλκιδική, με τη συνώνυμη ΠΟΠ ποικιλία «Πράσινη Ελιά Χαλκιδικής», κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο της εθνικής παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς (42%), αλλά και των εξαγωγών του συγκεκριμένου προϊόντος (43%). «Από τους 140 χιλιάδες τόνους της ηρτημένης εσοδείας ελαιόκαρπου, η συντριπτική πλειονότητα (93%) κατευθύνεται προς επεξεργασία για επιτραπέζια χρήση, ενώ το 90% του έτοιμου μεταποιημένου προϊόντος εξάγεται» επισημαίνεται στην έρευνα.

Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Χαλκιδικής Ιωάννη Γιώργο, «η παραπάνω ανάλυση έρχεται να επιβεβαιώσει την κραταιά δύναμη που φέρει ο κλάδος της επιτραπέζιας ελιάς για την Κεντρική Μακεδονία και δη για τη Χαλκιδική, ένα νομό που κατέχει πανελληνίως την πρωτοκαθεδρία στην παραγωγή και στην μεταποίηση της επιτραπέζιας ελιάς. Ένα δυναμικό προϊόν, καθαρά εξαγώγιμο που αφενός συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ λόγω της μεγάλης απήχησής του στις διεθνείς αγορές, αφετέρου, τονίζει τη συμβολή της Χαλκιδικής και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας γενικότερα, στην εθνική».

Αισθητήρες, drones και τεχνολογία από το χωράφι μέχρι το ράφι

Όπως τονίζει ο δρ. Νότης Αργυρίου, ερευνητής στο ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, «οι επιχειρήσεις του κλάδου θα πρέπει τάχιστα να ενσωματώσουν στη λειτουργία τους όλα εκείνα τα εργαλεία που χρειάζονται για να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό και να δημιουργήσουν συνθήκες αειφορίας. Κομβικό στοιχείο αποτελεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Τεχνολογίες που ενσωματώνονται σε ψηφιακά συστήματα διαχείρισης της αλυσίδας αξίας λογικής από το χωράφι στο ράφι, παρέχοντας έλεγχο της παραγωγής και πρόσβαση στο ιστορικό του προϊόντος, ενισχύοντας την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης του καταναλωτή και διαφοροποιώντας τα από τα αντίστοιχα προϊόντα».

Ο Κωσταντίνος Κωνσταντινίδης, CEO της Pelopac ABEE, επισημαίνει ότι «στις προκλήσεις του κλάδου της επιτραπέζιας ελιάς απαντούν επίσης η γεωργία ακριβείας, η διαχείριση του ελαιώνα με χρήση αισθητήρων, drones, η μηχανοκίνητη συγκομιδή της ελιάς, η βελτίωση μεθόδων ζύμωσης ελιάς, η βελτιωμένη ποιοτική διαλογή με χρήση π.χ. X-rays, η Αναγεννητική και Πράσινη γεωργία, η διαχείριση αποβλήτων επεξεργασίας ελιάς και οι ανακυκλώσιμες πλαστικές συσκευασίες που διασφαλίζουν την ποιότητα και τη διάρκεια ζωής του προϊόντος».

Η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής και γενικότερα η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με διαθέσιμους πόρους από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανασυγκρότησης, σχεδιάζει δυναμικές παρεμβάσεις που θα προετοιμάσουν την περιοχή για την επόμενη μέρα, σύμφωνα με τον κ. Γιώργο._

ΑΠΕ-ΜΠΕ