Νέος κανονισμός EE για όλες τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας

Στις 22 Ιανουαρίου 2025 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της EE, ο Κανονισμός (ΕΕ) 2025/40 για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, ο οποίος εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 19 Δεκεμβρίου 2024.

Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2025/40 θεσπίζει απαιτήσεις για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των συσκευασιών, όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα,  την επισήμανση και την πληροφόρηση, ώστε να επιτρέπεται η θέση τους σε κυκλοφορία στην αγορά της ΕΕ.

Θεσπίζει απαιτήσεις για

• τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού
• την πρόληψη δημιουργίας απορριμμάτων συσκευασίας
• για τη συλλογή και την επεξεργασία, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης, των απορριμμάτων συσκευασίας

Συμβάλλει

• στην αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, αποτρέποντας φραγμούς στο εμπόριο
• στην πρόληψη και μείωση των δυσμενών επιπτώσεων των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας στο περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου
• στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2050

Εφαρμόζεται

• σε όλες τις συσκευασίες, ανεξάρτητα από το υλικό που χρησιμοποιείται, στη βιομηχανία, σε άλλον τομέα μεταποίησης, στο εμπόριο λιανικής ή στον τομέα διανομής, σε γραφεία, σε υπηρεσίες ή σε νοικοκυριά
• σε όλα τα απορρίμματα συσκευασίας που προκύπτουν από αυτές

Παραθέτουμε κάποιες από τις βασικές απαιτήσεις του κανονισμού:

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ

• Απαιτήσεις για ουσίες στις συσκευασίες

Οι συσκευασίες θα κατασκευάζονται με τρόπο, ώστε να ελαχιστοποιούνται η παρουσία και η συγκέντρωση ουσιών που προκαλούν ανησυχία σε συσκευασίες και σε συστατικά στοιχεία των συσκευασιών.

Για να γίνει αυτό,  έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026, θα καθοριστεί από την ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (European Chemicals Agency), ο βαθμός στον οποίο οι ουσίες αυτές επηρεάζουν αρνητικά την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών ή επιδρούν στη χημική ασφάλεια και αν θα μπορούσαν να αποτελέσουν μη αποδεκτό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

Ουσίες που προκαλούν ανησυχία είναι τα βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος και εξασθενες χρώμιο και οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS).

• Όλες οι συσκευασίες που τίθενται σε κυκλοφορία στην αγορά είναι ανακυκλώσιμες

Ο κατασκευαστής εκτιμά την ανακυκλωσιμότητα των συσκευασιών με βάση τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που εκδίδονται. Η ανακυκλωσιμότητα εκφράζεται με τις βαθμίδες επιδόσεων ανακυκλωσιμότητας Α, Β ή Γ που περιγράφονται στο παράρτημα ΙΙ, πίνακας 3.

Οι παράμετροι που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα της συσκευασίας (πρόσθετα, ετικέτες, περιβλήματα, στοιχεία κλεισίματος και άλλα μικρά στοιχεία της συσκευασίας, συγκολλητικές ουσίες, βαφές, σύνθεση των υλικών, φραγμοί/επικαλύψεις, μελάνια και βερνίκια / εκτύπωση / τοποθέτηση κωδικού,  υπολείμματα προϊόντων / ευκολία κένωσης,  ευκολία αποσυναρμολόγησης), λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό των κριτηρίων σχεδιασμού για την ανακύκλωση.

• Ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο στις πλαστικές συσκευασίες

Έως την 1η Ιανουαρίου 2040, όλα τα πλαστικά μέρη συσκευασιών που τίθενται σε κυκλοφορία στην αγορά περιέχουν συγκεκριμένο ελάχιστο ποσοστό (%) ανακυκλωμένου περιεχομένου, ανά τύπο και μορφή συσκευασίας, όπως αναφέρεται στον πίνακα 1 του παραρτήματος II, υπολογιζόμενο ως μέσος όρος ανά μονάδα παραγωγής και έτος.

Από την απαίτηση εξαιρούνται κάποιες συσκευασίες, όπως για παράδειγμα οι λιπασματοποιήσιμες πλαστικές συσκευασίες, οι συσκευασίες που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων, οι ευαίσθητες στην επαφή πλαστικές συσκευασίες για τρόφιμα που προορίζονται αποκλειστικά για βρέφη και μικρά παιδιά.

Η απαίτηση δεν εφαρμόζεται επίσης σε:

• πλαστικές συσκευασίες που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα όταν η ποσότητα ανακυκλωμένου περιεχομένου συνιστά απειλή για την ανθρώπινη υγεία και έχει ως αποτέλεσμα τη μη συμμόρφωση των συσκευασμένων προϊόντων με τον κανονισμό (ΕΚ) 1935/2004
• οποιοδήποτε πλαστικό μέρος αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5 % του συνολικού βάρους ολόκληρης της μονάδας συσκευασίας.

• Πρώτες ύλες βιολογικής προέλευσης σε πλαστικές συσκευασίες

Έως τις 12 Φεβρουαρίου 2028, η Επιτροπή επανεξετάζει την κατάσταση της εξέλιξης της τεχνολογίας και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των πλαστικών συσκευασιών βιολογικής προέλευσης, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια βιωσιμότητας που ορίζονται στο άρθρο 29 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001.

• Λιπασματοποιήσιμες συσκευασίες

Έως τις 12 Φεβρουαρίου 2026, η Επιτροπή ζητά από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης να καταρτίσουν ή να επικαιροποιήσουν εναρμονισμένα πρότυπα, με τα οποία καθορίζονται οι λεπτομερείς τεχνικές προδιαγραφές των απαιτήσεων για τις λιπασματοποιήσιμες συσκευασίες. Ζητά επίσης να εκπονήσουν εναρμονισμένο πρότυπο με το οποίο καθορίζονται οι λεπτομερείς τεχνικές προδιαγραφές των απαιτήσεων για την κατ’ οίκον λιπασματοποιησιμότητα της συσκευασίας (home compost).

Έως τις 12 Φεβρουαρίου 2028, οι συσκευασίες που περιγράφονται ως «διαπερατό φακελάκι τσαγιού, καφέ ή άλλου ροφήματος ή μαλακή μετά τη χρήση συστήματος μονάδα μιας μερίδας που περιέχει τσάι, καφέ ή άλλο ρόφημα και που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί και να απορριφθεί μαζί με το προϊόν», καθώς και οι αυτοκόλλητες ετικέτες που τοποθετούνται σε οπωροκηπευτικά, διατίθενται στην αγορά, εφόσον είναι συμβατές με το πρότυπο για τη λιπασματοποίηση υπό βιομηχανικά ελεγχόμενες συνθήκες σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων, και είναι συμβατές, όταν αυτό απαιτείται από τα κράτη μέλη, με τα πρότυπα κατ’ οίκον λιπασματοποίησης.

• Ελαχιστοποίηση συσκευασιών

Έως την 1η Ιανουαρίου 2030, ο κατασκευαστής ή ο εισαγωγέας διασφαλίζει ότι οι συσκευασίες σχεδιάζονται κατά τρόπο, ώστε το βάρος και ο όγκος τους να μειώνονται στο ελάχιστο που απαιτείται για να διασφαλίζεται η λειτουργικότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη το σχήμα και το υλικό, από το οποίο κατασκευάζονται.

Από την απαίτηση εξαιρούνται συσκευασίες, ο σχεδιασμός των οποίων προστατεύεται βάσει νομικών πράξεων ή διεθνών συμφωνιών, για παράδειγμα αν το σχήμα της συσκευασίας αποτελεί καταχωρισμένο εμπορικό σήμα. Επίσης εξαιρούνται συσκευασίες προϊόντος  ή ποτού που προστατεύεται από γεωγραφική ένδειξη, όπως για παράδειγμα ισχύει για τον οίνο.

Έως τις 12 Φεβρουαρίου 2027, η Επιτροπή ζητά από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης, να καταρτίσουν ή να επικαιροποιήσουν, κατά περίπτωση, εναρμονισμένα πρότυπα για τον καθορισμό της μεθόδου υπολογισμού και μέτρησης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις που αφορούν την ελαχιστοποίηση των συσκευασιών.

• Επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες

Συσκευασίες που τίθενται σε κυκλοφορία στην αγορά από τις 11 Φεβρουαρίου 2025 θεωρούνται επαναχρησιμοποιήσιμες, εφόσον πληρούν όλες τις ακόλουθες απαιτήσεις:

α) έχουν μελετηθεί, σχεδιαστεί και τεθεί σε κυκλοφορία στην αγορά με σκοπό την πολλαπλή επαναχρησιμοποίησή τους

 β) έχουν μελετηθεί και σχεδιαστεί προκειμένου να εκπληρώνουν όσο το δυνατόν περισσότερους κύκλους χρήσης υπό κανονικά προβλέψιμες συνθήκες χρήσης

 γ) πληρούν τις ισχύουσες απαιτήσεις σχετικά με την υγεία, την ασφάλεια και την υγιεινή των καταναλωτών

δ) μπορούν να εκκενωθούν ή να εκφορτωθούν χωρίς να υφίστανται τέτοιες ζημιές ώστε να αποτρέπεται η περαιτέρω λειτουργία και επαναχρησιμοποίησή τους

ε) μπορούν να εκκενωθούν, να εκφορτωθούν, να επαναπληρωθούν ή να επαναφορτωθούν διατηρώντας την ποιότητα και την ασφάλεια του συσκευασμένου προϊόντος και διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τις ισχύουσες απαιτήσεις ασφάλειας και υγιεινής, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την ασφάλεια τροφίμων

στ) μπορούν να αποκατασταθούν σύμφωνα με το μέρος Β του παραρτήματος VI, διατηρώντας ταυτόχρονα την ικανότητά τους να επιτελούν την προβλεπόμενη λειτουργία τους

ζ) επιτρέπουν την τοποθέτηση επισήμανσης και την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις ιδιότητες του εν λόγω προϊόντος και σχετικά με την ίδια τη συσκευασία, συμπεριλαμβανομένων τυχόν σχετικών οδηγιών και πληροφοριών για την εγγύηση της ασφάλειας, της κατάλληλης χρήσης, της ιχνηλασιμότητας και της διάρκειας ζωής του προϊόντος

 η) μπορούν να εκκενωθούν, να εκφορτωθούν, να επαναπληρωθούν ή να επαναφορτωθούν χωρίς κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια των υπεύθυνων για τις εν λόγω ενέργειες

θ) πληρούν τις ειδικές για τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες απαιτήσεις που προσδιορίζονται στο άρθρο 6, ώστε να μπορούν να ανακυκλώνονται όταν μετατρέπονται σε απόβλητα.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ, ΣΗΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

• Επισήμανση των συσκευασιών

Η συσκευασία θα σημαίνεται με εναρμονισμένη ετικέτα που περιέχει πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση των υλικών της προκειμένου να διευκολύνεται η διαλογή από πλευράς καταναλωτών. Η ετικέτα βασίζεται σε εικονογράμματα και γίνεται εύκολα κατανοητή, μεταξύ άλλων για τα άτομα με αναπηρία.

Άλλες πληροφορίες που θα υπάρχουν υποχρεωτικά στην επισήμανση είναι ενδεικτικά, η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, το ποσοστό ανακύκλωσης, οι ουσίες που προκαλούν ανησυχία κλπ

Έως τις 12 Αυγούστου 2026, η ΕΕ εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τη θέσπιση εναρμονισμένης ετικέτας και προδιαγραφών για τις απαιτήσεις επισήμανσης και τους μορφότυπους επισήμανσης των συσκευασιών, μεταξύ άλλων όταν παρέχονται με ψηφιακά μέσα.

• Επισήμανση δοχείων απορριμμάτων για τη συλλογή απορριμμάτων συσκευασίας

Τα κράτη μέλη θα διασφαλίζουν ότι εναρμονισμένες ετικέτες, που καθιστούν δυνατή τη χωριστή συλλογή απορριμμάτων συσκευασίας με βάση το υλικό, θα τοποθετούνται, εκτυπώνονται ή χαράσσονται με τρόπο εμφανή, ευανάγνωστο και ανεξίτηλο πάνω σε όλα τα δοχεία απορριμμάτων για τη συλλογή απορριμμάτων συσκευασίας.

Ένα δοχείο για απορρίμματα συσκευασίας μπορεί να φέρει περισσότερες από μία ετικέτες.

Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για δοχεία που υπόκεινται σε συστήματα παρακράτησης ποσού έναντι επιστροφής.

• Περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί

Περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 στοιχείο ιε) της οδηγίας 2005/29/ΕΚ σχετικά με τις ιδιότητες συσκευασίας για τις οποίες καθορίζονται νομικές απαιτήσεις στον παρόντα κανονισμό, μπορούν να διατυπώνονται σε σχέση με τις συσκευασίες που τίθενται σε κυκλοφορία στην αγορά, εάν πληρούν τις απαιτήσεις του άρθρου 14.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2025/40  αρχίζει να ισχύει στις 20 Φεβρουαρίου 2025.

Εφαρμόζεται από τις 12 Αυγούστου 2026.

Ωστόσο, το άρθρο 67 παράγραφος 5 εφαρμόζεται από τις 12 Φεβρουαρίου 2029.

Το CIBUM κοινοποιεί τη σχετική νομική πράξη, όπου θα βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για όλες τις απαιτήσεις, καθώς και το σχετικό χρονοδιάγραμμα με συγκεκριμένες προθεσμίες ανά απαίτηση, για τη συμμόρφωση των κρατών μελών με τον κανονισμό.

Άρθρο της Άννα Λεκατσά

Γεωπόνος-Επιστήμονας Τροφίμων, Senior Consultant AG ADVENT AE

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32025R0040&qid=1737559909185

Πηγή: cibum.gr