Green Deal: Πώς η ΕΕ θα γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την «Πράσινη Συμφωνία», έναν οδικό άξονα που προορίζεται να γίνει «η νέα στρατηγική ανάπτυξης» και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

 

Η «Πράσινη Συμφωνία» αποτελεί το πρώτο πολιτικό τεστ για την νέα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία επέλεξε να την ανακοινώσει εν μέσω των εργασιών της COP25 και την παραμονή της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής.

 

«Είναι η νέα μας στρατηγική ανάπτυξης», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής σε μία σύντομη παρέμβασή της, προοίμιο της πλήρους παρουσίασης ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

 

«Δεν έχουμε ακόμη όλες τις απαντήσεις, σήμερα είναι η αρχή ενός ταξιδιού», είπε παραβάλλοντας αυτή τη στιγμή στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την αμερικανική κατάκτηση του Διαστήματος.

 

Η ευρωπαϊκή «Πράσινη Συμφωνία» πρέπει να καταγράψει τις νομοθετικές προτάσεις, τα χρηματικά εργαλεία ή τα σχέδια δράσης στους διαφορετικούς τομείς, το σύνολο συνοδευόμενο από ένα χρονοδιάγραμμα: μείωση των εκπομπών άνθρακα, κυκλική οικονομία, πρασίνισμα των μεταφορών και της γεωργίας, πράσινες επενδύσεις , χρηματοδότηση της μετάβασης...

 

«Από την μία πλευρά στόχος είναι οι εκπομπές , από την άλλη η δημιουργία θέσεων εργασίας και ενίσχυσης της καινοτομίας», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.

Κεντρικός άξονας ένας «κλιματικός νόμος», που θα εγγράψει την χρονολογία 2050 ως ορίζοντα για να γίνει η Ευρώπη η πρώτη ήπειρος ουδέτερη σε εκπομπές άνθρακα. Ο νόμος θα είναι έτοιμος μέχρι τον Μάρτιο.

 

Η φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε, επίσης, και για το "κόστος της αδράνειας" έναντι της κλιματικής αλλαγής. "Αυτή είναι η νέα μας στρατηγική για την ανάπτυξη", δήλωσε η Γερμανίδα πρόεδρος. Από τη μια μεριά "να μειώσουμε τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου" και από την άλλη "να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας και να ενισχύσουμε την καινοτομία"
"Ορισμένοι δηλώνουν ότι το κόστος αυτής της μεταρρύθμισης είναι υπερβολικά υψηλό, ας μην ξεχνάμε ποτέ τί θα είναι το κόστος της αδράνειας", δήλωσε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αυτό το κόστος "αυξάνεται κάθε χρόνο". "Οι πλημμύρες κοστίζουν στους πολίτες μας περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια ετησίως. Κάθε χρόνο η οικονομία μας χάνει σχεδόν 10 δισεκατομμύρια δολάρια εξαιτίας της ξηρασίας, και οι αγρότες πληρώνουν ακριβά", πρόσθεσε.
"Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Αλλά δεν είναι κάτι αναπόφευκτο, μπορούμε να αντισταθούμε. Είναι επιτέλους ο καιρός, εντούτοις δεν είναι πάρα πολύ αργά".

 

Πάντως, δεν έχει ακόμη λάβει το πράσινο φως από τους ηγέτες της ΕΕ. Ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ελπίζει ότι θα πείσει τους τελευταίους αντιρρησίες κατά τη διάρκεια της αυριανής Συνόδου Κορυφής. Τρεις χώρες, που εξαρτώνται ακόμη πολύ από τα ορυκτά καύσιμα και κυρίως από τον άνθρακα, υψώνουν εμπόδια: η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία.

 

Για να τις πείσει, η Επιτροπή προβλέπει την θέσπιση «μηχανισμού δίκαιης μετάβασης», μία ρύθμιση πολυαναμενόμενη από τις πιο καθυστερημένες χώρες, την οποία θα παρουσιάσει στις αρχές του έτους.

 

«Δίκαιη μετάβαση»

 

«Χρειάζεται ένα ταμείο επικεντρωμένο στις κοινωνικές συνέπειες και στις χώρες το ΑΕΠ των οποίων είναι μικρότερο από το μέσο ευρωπαϊκό ΑΕΠ», δήλωσε ο πρόεδρος της επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Πασκάλ Κανφέν (Renew Europe).

 

Σύμφωνα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης» θα επιτρέψει την κινητοποίηση 100 δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις

κατά την διάρκεια των επομένων επτά ετών, για την υποστήριξη των «πιο ευάλωτων» περιοχών και τομέων.

 

Επίσης η Γερμανία υποστηρίζει φιλόδοξους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο ου θερμοκηπίου μέχρι το 2030, στο 50%, έως και 55%. Ο στόχος βρίσκεται στο -40% σήμερα.

 

Το σχέδιο δράσης θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τα σχέδια της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή αγορά άνθρακα (Σύστημα Ανταλλαγής Ποσοστώσεων, SEQE ή ETS), τα οποία θέλει να επεκτείνει στον πολύ ρυπογόνο τομέα της ναυσιπλοΐας.

 

Με έναν «μηχανισμό προσαρμογής στα σύνορα» (νεολογισμός για να μην γίνει λόγος για φόρο επί του άνθρακα, που θα προκαλούσε την αντίδραση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου) που θα αφορά τα εισαγόμενα στην ΕΕ προϊόντα, η Κομισιόν επιδιώκει να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα που θα παράγονται στην Ευρώπη δεν θα τιμωρούνται επειδή ακολουθήθηκαν οι κανόνες παραγωγής που προβλέπονται από την συμφωνία του Παρισιού.

 

Η Κομισιόν θα πρέπει επίσης να προσδιορίσει το χρονοδιάγραμμα της στρατηγικής της «από την τσουγκράνα στο πιρούνι», για μία αειφόρο γεωργία, καθώς και την στρατηγική για την βιοποικιλότητα.

 

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων της Ευρωβουλής, εξέθεσαν τις απόψεις τους για το πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι η αναμενόμενη «ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα» θα χρηματοδοτηθεί και θα εφαρμοστεί με τρόπο οικονομικά και κοινωνικά ισορροπημένο.

Η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής, Esther de Lange, αντιπρόεδρος της Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες), της πρώτης σε πολιτική δύναμη στο ΕΚ, είπε ότι η ομάδα της συμμερίζεται την «ηθική υποχρέωση» να προστατευθεί ο πλανήτης και πρόσθεσε: «Είμαστε η τελευταία γενιά που μπορεί να το πράξει. Μια συνεκτική και συνεπής βιομηχανική πολιτική και μια φιλόδοξη Πράσινη Συμφωνία, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες ώστε να βρεθούν έξυπνες λύσεις μέσω της συνεργασίας των πιο λαμπρών και εξεχόντων μυαλών». Αν άλλες χώρες εκτός της ΕΕ δεν θέλουν να «παίξουν» με τους ίδιους όρους, τότε η ΕΕ θα πρέπει να ξανασκεφτεί την πρόσβασή τους στις ευρωπαϊκές αγορές.

Από την Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (Ευρωσοσιαλιστές) μίλησε η πρόεδρός της, Ισπανίδα ευρωβουλευτής, Iratxe García, η οποία, αφού τόνισε ότι «σήμερα παρουσιάστηκε ένα καινούριο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα μετατρέψει την ΕΕ σε μια πιο δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία», υπογράμμισε: «Το μοντέλο αυτό θα πρέπει να στηριχθεί σε τρεις πυλώνες: τον 'πράσινο' πυλώνα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, τον 'κόκκινο' πυλώνα για τη διασφάλιση μιας ισχυρής κοινωνικής διάστασης στην Πράσινη Συμφωνία, καθώς και τον οικονομικό πυλώνα, μέσω του οποίου ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους για την επίτευξη αυτών των στόχων».

«Θα πετύχουμε μόνο αν μετατρέψουμε αυτή την πρόκληση σε ευκαιρία», δήλωσε ο πρόεδρος της Ομάδας «Renew Europe», Ρουμάνος ευρωβουλευτής, Dacian Ciolos, προσθέτοντας ότι «για να το πετύχουμε αυτό, η Πράσινη Συμφωνία θα πρέπει να μην προσθέσει γραφειοκρατικά βάρη, αλλά αντίθετα να κινητοποιήσει την κοινωνία». Απηύθυνε κάλεσμα ώστε να τεθούν πιο φιλόδοξοι στόχοι από την ΕΕ, στην προβλεπόμενη κλιματική νομοθεσία όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και για μια προσέγγιση προσανατολισμένη ταυτόχρονα στην «πράσινη ψηφιοποίηση και στις νέες τεχνολογίες».

Ο συμπρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων, Βέλγος ευρωβουλευτής Philippe Lamberts, ζήτησε να δεσμευτεί η ΕΕ για τη μείωσή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 65% μέχρι το 2030 και να ενισχύσει «τη βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων, τη βιοποικιλότητα και τη μάχη κατά της ρύπανσης». Επίσης, είπε ότι «το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα πρέπει να συνδράμει περισσότερο τους πιο ευάλωτους ανθρώπους» και υπογράμμισε ότι χρειάζεται «ριζική αναθεώρηση η αγροτική και γενικότερα η οικονομική πολιτική».

Η Ιταλίδα Silvia Sardone, από την Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, ρώτησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν έχει εξετάσει τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050 και σημείωσε ότι υπάρχει αντίφαση μεταξύ των κλιματικών στόχων της ΕΕ και των εμπορικών συμφωνιών που υπογράφει με χώρες οι οποίες έχουν κατώτερα περιβαλλοντικά πρότυπα.

Ο Πολωνός ευρωβουλευτής, συμπρόεδρος της Ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, Ryszard Legutko, είπε ότι η Κομισιόν θα πρέπει να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη, τα οποία ετοιμάζονται να συζητήσουν τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. «Προσπαθεί η Επιτροπή να υποσκάψει τις αρμοδιότητες των κρατών μελών; [...] Οι κυβερνήσεις δεν θα πρέπει να βρίσκονται στο περιθώριο για θέματα τέτοιας σημασίας», είπε χαρακτηριστικά.

Τέλος, από την Ενωτική Αριστερά, η συμπρόεδρος της Ομάδας, Γαλλίδα ευρωβουλευτής Manon Aubry, αντιπρότεινε την εναλλακτική «νέα πράσινη συμφωνία» που συνέγραψε η ομάδα της, η οποία περιλαμβάνει φόρους για τον άνθρακα, τα πλαστικά και την κηροζίνη, καθώς και δεσμευτικά μέτρα για την επίτευξη μείωσης των εκπομπών κατά 70% για την επίτευξη μιας πιο «κοινωνικής και οικολογικής» μετάβασης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα απαντήσει στο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, μέσω της υιοθέτησης ψηφίσματος κατά τη διάρκεια της συνόδου της Ολομέλειας στις 13-16 Ιανουαρίου του 2020.