Κίστος ή Λαδανιά

Ο κίστος ή λαδανιά (Cistus creticus, Cistaceae) είναι αειθαλής θάμνος που αποτελεί χαρακτηριστικό φρύγανο της ανατολικής Μεσογείου και μελισσοκομικό φυτό. Η ανθοφορία και το αρωματικό του φύλλωμα τον κατατάσσουν στα καλλωπιστικά φυτά.  Βοτανικά ανήκει στην οικογένεια Cistaceae που είναι γνωστή και σαν «rock-rose family» και στην οποία ανήκουν 170 – 200 περίπου είδη. Τα περισσότερα είδη της οικογένειας κατάγονται από τις χώρες της Μεσογείου και κάποια από τη βόρεια Αμερική. Στη χώρα μας αυτοφύονται 5 είδη του γένους Cistus με πιο γνωστό το C. creticus. Είναι φυτό ιδιαίτερα διαδεδομένο από την αρχαιότητα και στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας ονομάζεται αλαδανιά, αλάδανος, ξισταριά ή κουνουκλιά.

Ο κίστος στη φύση έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο αφού φυτρώνει μετά από φωτιά και τα νέα φυτά μπορούν να καλύψουν μεγάλη έκταση καμένης γης. Οι σπόροι του χρειάζονται πολύ μεγάλη θερμοκρασία για λίγη ώρα προκειμένου να φυτρώσουν.  Στη συνέχεια όταν η περιοχή αποκτήσει ξανά βλάστηση, οι μεγαλύτεροι θάμνοι σκιάζουν τους κίστους, οι περισσότεροι από τους οποίους καταστρέφονται. Έτσι στη φύση ο κίστος ζει 10 – 15 χρόνια.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά

Ο κίστος έχει μέτριο ρυθμό ανάπτυξης και δεν ξεπερνά σε ύψος και διάμετρο το 1 – 1,5 m. Από τη βάση του θάμνου αναπτύσσονται πολλοί βλαστοί με όρθια ή πλάγια ανάπτυξη. Τα φύλλα του έχουν κυματοειδή επιφάνεια, χρώμα γκριζοπράσινο και πολλά τριχίδια. Τα φύλλα του  C. creticus είναι αρωματικά. Πάνω στους βλαστούς αναπτύσσονται το ένα απέναντι από το άλλο. Τα άνθη έχουν πέντε πέταλα που μοιάζουν να είναι τσαλακωμένα. Τα πέταλα είναι συνήθως λευκά, ρόδινα ή μοβ, ωστόσο υπάρχουν και είδη με κίτρινα άνθη και πέταλα με κηλίδες. Οι στήμονες δίνουν λαμπερό κίτρινο χρώμα στο κέντρο του άνθους. Ο κίστος ανθίζει την άνοιξη από τον Απρίλιο μέχρι το Μάιο, αλλά υπάρχουν και είδη που η ανθοφορία τους παρατείνεται μέχρι τον Ιούνιο. Από τα φύλλα των φυτών που δημιουργούν μοβ άνθη εξάγεται το λάδανο, μία ουσία που χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα στη φαρμακευτική και την αρωματοποιία.

Καλλιεργητικές φροντίδες

Στη φύση ο κίστος φυτρώνει και αναπτύσσεται σε εδάφη φτωχά και πετρώδη. Στον κήπο έχει φανεί ότι τα φτωχότερα εδάφη με πολύ καλή αποστράγγιση, είναι καταλληλότερα για την ανάπτυξη του φυτού. Στα πλούσια σε οργανική ουσία και στα βαριά αργιλώδη εδάφη, ο κίστος μπορεί να επιβιώσει, όμως εμφανίζει καχεκτική εικόνα και δεν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. Πριν από την φύτευσή του δεν πρέπει να προστίθεται κόμποστ, λίπασμα ή κοπριά, ενώ απαραίτητα είναι τα βότσαλα και η άμμος για να εξασφαλιστεί η καλή αποστράγγιση Υπάρχουν είδη κίστου (C. albidus, C. ladanifer) που είναι κατάλληλα και για ασβεστώδη εδάφη. Μπορεί να φυτευτεί σε παραθαλάσσιους κήπους αφού είναι ανθεκτικός στην αλμύρα. Γενικά δεν είναι θάμνος που χρειάζεται ιδιαίτερες φροντίδες. Ένα ελαφρύ κλάδεμα στις κορυφών των κλαδιών κάθε φθινόπωρο, βοηθάει στη διατήρηση της πυκνής κόμης του φυτού.

Πολλαπλασιασμός

Ο κίστος πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα ημιώριμων βλαστών το φθινόπωρο. Πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει και από το σπόρο αλλά χρειάζεται ειδική επεξεργασία. Ο σπόρος πριν τη φύτευση είτε πρέπει να τριφτεί με γυαλόχαρτο, είτε να εκτεθεί σε πολύ υψηλή θερμοκρασία (100οC) για λίγα λεπτά.

Εχθροί και ασθένειες

Ο κίστος τόσο στη φύση όσο και στον κήπο δεν έχει πολλούς εχθρούς, ούτε εμφανίζει συχνά μυκητολογικές ή άλλες προσβολές. Είναι αρκετά σκληραγωγημένο φυτό και προσαρμοσμένο άριστα στις συνθήκες της χώρας μας.

Χρήση στον κήπο

• Φυτεύεται σε ομάδες μόνο του ή με άλλους καλλωπιστικούς θάμνους για συνεχόμενη ανθοφορία
• Δημιουργεί χαμηλούς φράκτες ελεύθερης ανάπτυξης
• Κατάλληλο για φύτευση σε γλάστρες σε μπαλκόνια και βεράντες
• Ιδανικός θάμνος για διακόσμηση βραχόκηπου
• Κατάλληλο για φύτευση κοντά στη θάλασσα

Το λάδανο είναι γνωστό εδώ και 2.500 χρόνια και έχει συνδεθεί με αρκετές θρησκείες. Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποίησαν στις ταριχεύσεις και στην ορθοδοξία αποτελεί ένα από τα 40 συστατικά του Άγιου Μύρου. Κατά το μεσαίωνα χρησιμοποιούσαν το λάδανο κατά της πανώλης.

Εν συντομία για τον κίστο ή λαδανιά

• Χαρακτηριστικός θάμνος της μεσογειακής χλωρίδας με ιδιαίτερη καλλωπιστική αξία
• Δεν ξεπερνά σε ύψος και διάμετρο το 1,5 m και έχει στρογγυλή και πυκνή κόμη
• Απόλυτα προσαρμοσμένο στις συνθήκες της χώρας μας και κυρίως στη ν. Ελλάδα, όπου και αυτοφύεται
• Δεν χρειάζεται ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες και αξιοποιεί τα άγονα εδάφη αρκεί να αποστραγγίζουν καλά
• Αντέχει στην ξηρασία, την αλατότητα του εδάφους και τα σταγονίδια της θάλασσας
• Πηγή: gardenguide.gr