Τους τελευταίους μήνες έχουν παρατηρηθεί προσβολές από φλοιοφάγα έντομα στα άλση της βόρειας Ελλάδας , με τις μεγαλύτερες ζημίες να εντοπίζονται στο περιαστικό άλσος Θεσσαλονίκης (Σέϊχ Σου) και σε δάση – άλση του νομού Κιλκίς. Το Γραφείο Προστασίας Δασών του Δήμου Βέροιας, εντόπισε τα επικίνδυνα φλοιοφάγα έντομα και σε άλση της Βέροιας και δρομολογήθηκαν ενέργειες για την αντιμετώπιση της προσβολής.
Τα δασικά έντομα που προξενούν ζημίες στο δάσος και κυρίως τα φλοιοφάγα και ξυλοφάγα έντομα που είναι και τα πιο επικίνδυνα προσβάλλουν τα ηλικιωμένα, αδύναμα, άρρωστα και τα υπολοιπόμενα σε αύξηση δένδρα σε ένα δάσος ή άλσος, είναι δηλαδή δευτερογενή στην προσβολή τους. Τέτοια έντομα είναι αυτά που έχουν προσβάλλει τα άλση της βορείου Ελλάδας, συγκεκριμένα είναι έντομα της τάξης των κολεόπτερων (Coleoptera) και της οικογένειας των Scolytinae. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι το Tomicus piniperda και το Orthotomicus erosus. Πρόκειται για μεσογειακά φλοιοφάγα έντομα της πεύκης που έχουν ως κύριο ξενιστή τα άτομα της τραχείας πεύκης και σε πολύ μικρότερο βαθμό την μαύρη πεύκη. Προσβάλλουν επίσης είδη πεύκης όπως η χαλέπιος και η κουκουναριά.
Σε κανονικές συνθήκες στο δάσος ο αριθμός των εντόμων είναι ελεγχόμενος , δηλαδή υπάρχει ισορροπία μεταξύ του αριθμού των βλαπτικών εντόμων και των εχθρών τους (αρπακτικά έντομα, παράσιτα, πτηνά κ.α.). Η ισορροπία αυτή είναι δυναμική και πολλές φορές μεταβάλλεται με αποτέλεσμα ο πληθυσμός των εντόμων να αυξάνει και να έχουμε προσβολές ακόμα και υγιών ατόμων.
Αιτίες της αύξησης των εντόμων είναι κυρίως:
- Η αυξημένη ποσότητα τροφής (ύπαρξη αρκετών εξασθενημένων – γηραιών ατόμων).
- Οι κλιματικές συνθήκες (κυρίως οι ήπιες συνθήκες του προηγούμενου χειμώνα όπως αυτού της περιόδου 2018 – 2019, με την απουσία πολύ χαμηλών θερμοκρασιών).
- Η έλλειψη φυσικών εχθρών όπως παρασίτων, αρπακτικών εντόμων, πτηνών κ.α.
- Ο τύπος του δασικού οικοσυστήματος (τεχνητά άλση όπως αυτά της βορείου Ελλάδας με μονοκαλλιέργειες δασικών ειδών όπως η τραχεία πεύκη, είναι περισσότερο ευάλωτα σε προσβολές εντόμων και ασθένειες).
Συμπερασματικά εξασθενημένα δέντρα και ήπιες χειμερινές συνθήκες είναι οι κύριοι παράγοντες ενίσχυσης των πληθυσμών των φλοιφάγων - ξυλοφάγων εντόμων.
Μέτρα αντιμετώπισης. Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές αντιμετώπισης, αφού πρόκειται για δασικό και μάλιστα περιαστικό οικοσύστημα, επομένως δεν μπορούμε να κάνουμε επεμβάσεις με χημικά, ενώ παράλληλα τα φλοιοφάγα έντομα είναι απόλυτα προστατευμένα κάτω από τον φλοιό. Σύμφωνα με τις οδηγίες πους μας δόθηκαν από το Ίδρυμα Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης, η αντιμετώπιση του φαινομένου συνίσταται στην υλοτόμηση των ξερών – απονεκρωθέντων ατόμων και στην απομάκρυνση τους από το δάσος. Χρήσιμη θα ήταν επίσης η δημιουργία ενός συστήματος παρακολούθησης (monitoring), ώστε οι ειδικοί να παρακολουθούν την διακύμανση του πληθυσμού των εντόμων και να δίνουν κατευθύνσεις στις συναρμόδιες υπηρεσίες για την αντιμετώπιση τυχών εξάρσεων του πληθυσμού των εντόμων.
Οι ενέργειες του Δήμου Βέροιας. Το Τμήμα Περιβάλλοντος – Γραφείο Προστασίας Δασών του Δήμου Βέροιας αμέσως μετά την διαπίστωση της ύπαρξης ξερών – απονεκρωθέντων ατόμων πεύκης στα άλση του Δήμου, ζήτησε την συνδρομή του Ιδρύματος Δασικών Ερευνών (δασολόγος – εντομολόγος Δρ. Δημήτριος Αβτζής) για την διερεύνηση του φαινομένου. Μετά από αυτοψία του κ. Αβτζή και του προϊσταμένου δασολόγου του Τμήματος Περιβάλλοντος Σημανίκα Ιωάννη, διαπιστώθηκε η προσβολή από φλοιοφάγα έντομα και στην συνέχεια εκπονήθηκε δασοτεχνική μελέτη (Πίνακας Υλοτομίας Έκτακτης Κάρπωσης), για την υλοτομία – απομάκρυνση των προσβεβλημένων ατόμων. Ο Πίνακας Υλοτομίας εγκρίθηκε από το Δασαρχείο Βέροιας και την Δ/νση Δασών Ημαθίας.
Επιπλέον προβήκαμε κατόπιν συνεννόησης με το Δασαρχείο Βέροιας, σε υλοτομία προσβεβλημένων – απονεκρωθέντων δένδρων πεύκης στο δημοτικό άλσος Παπάγου, που είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο άλσος του Δήμου μας, αλλά και στα άλση Βικέλα και Τριποτάμου, με στόχο την ελαχιστοποίηση, όσο αυτό είναι δυνατό, των προσβολών από το φλοιοφάγο έντομο. Στις εργασίες απομάκρυνσης των προσβεβλημένων – απονεκρωθέντων ατόμων πολύτιμη είναι η συμβολή των εργαζομένων στο Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας του Δασαρχείου Βέροιας, οι οποίοι τέθηκαν στην διάθεση του Δήμου με εντολή της Π/νης του Δασαρχείου κυρίας Κατσανίδου Ελένης. Εντός των επόμενων ημερών θα προβούμε σε υλοτομία των προσβεβλημένων δένδρων και στα υπόλοιπα άλση του Δήμου.
Ο Αντιδήμαρχος
Καθαριότητας – Ανακύκλωσης - Περιβάλλοντος & Πολ. Προστασίας
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
