Ο καρπός του κράνμπερι (cranberry) αναπτύσσεται σε αειθαλείς θάμνους που ευδοκιμούν σε υγρούς βιότοπους. Το μεγαλύτερο ποσοστό βρίσκεται στη Βόρεια Αμερική, όπου συναντάται το εξαιρετικά μελετημένο Vaccinium Macrocarpon, γνωστό και ως αμερικανικό κράνμπερι. [9]
Μπορεί να καταναλωθεί φρέσκο, αποξηραμένο ή ως χυμός, καθώς και κατεψυγμένο αλλά και σε κονσερβοποιημένη μορφή. Παράλληλα, κυκλοφορούν διατροφικά συμπληρώματα με κράνμπερι, ενώ το εκχύλισμά του ή συγκεκριμένα από τα συστατικά του χρησιμοποιούνται και σε διάφορα προϊόντα του εμπορίου. [4]
Διατροφική Αξία
Το κράνμπερι περιέχει πλήθος μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία). Αποτελεί πηγή φυτικών ινών και πολύτιμων φυτοχημικών, ενώ δεν αποδίδει πολλές θερμίδες.
Είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες, στις οποίες θεωρείται ότι οφείλονται οι περισσότερες από τις ευεργετικές ιδιότητές του (π.χ. αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριακές). [5][7].
Πολλές από τις ωφέλιμες δράσεις του αποδίδονται στις προανθοκυανιδίνες τύπου Α που περιέχονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο κράνμπερι,. Άλλα μούρα διαθέτουν κυρίως προανθοκυανιδίνες τύπου Β που χαρακτηρίζονται ως λιγότερο βιοδιαθέσιμες. [5]
Αναφορικά με τη διατροφική αξία του κράνμπερι, 100 g φρούτου αποδίδουν: [10]
- Νερό 87.3 g
- Ενέργεια 46 kcal
- Πρωτεΐνη 0.46 g
- Υδατάνθρακες 12 g εκ των οποίων
- απλά σάκχαρα 4.27 g
- διαιτητικές ίνες 3.6 g
- Λίπη 0.13 g
- Ασβέστιο (Ca) 8 mg
- Σίδηρος (Fe) 0.23 mg
- Μαγνήσιο (Mg) 6 mg
- Φώσφορος (Ph) 11 mg
- Κάλιο (K) 80 mg
- Νάτριο (Na) 2 mg
- Ψευδάργυρος (Zn) 0.09 mg
- Χαλκός (Cu) 0.056 mg
- Μαγγάνιο (Mn) 0.267 mg
- Σελήνιο (0.1) mcg
- Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) 14 mg
- Θειαμίνη (βιταμίνη Β1) 0.012 mg
- Ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) 0.02 mg
- Νιασίνη (βιταμίνη Β3) 0.101 mg
- Παντοθενικό οξύ (βιταμίνη Β5) 0.295 mg
- Βιταμίνη Β6 0.057 mg
- Φολικό οξύ 1 mcg
- Βιταμίνη Α (RAE) 3 mcg
- Χολίνη 5.5 mg
- Βιταμίνη E (a-τοκοφερόλη) 1.32 mg
- Βιταμίνη Κ (φυλλοκινόνη) 5 mcg
Ωφέλιμες ιδιότητες
Το κράνμπερι διαθέτει πλούσια φυτοχημική σύνθεση και έχει συνδεθεί με πολλαπλά οφέλη για την υγεία του ανθρώπου.
Από τα πολύ παλιά χρόνια, τόσο οι καρποί όσο και τα φύλλα του cranberry χρησιμοποιούνταν για καταστάσεις υγείας που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, διαταραχές της ουροδόχου κύστης, του ήπατος και του γαστρεντερικού συστήματος. Σήμερα, χρησιμοποιείται κυρίως για την πρόληψη λοιμώξεων του ουροποιητικού. [4][6][9]
Ουροποιητικό Σύστημα
Το κράνμπερι χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την πρόληψη εμφάνισης ουρολοίμωξης. Μέχρι και σήμερα, αυτή του η ιδιότητα είναι η πλέον αποδεδειγμένη και αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία τακτικής κατανάλωσης του χυμού ή λήψης ανάλογων συμπληρωμάτων διατροφής. [1][2][3][5][9]
Η ουρολοίμωξη (UTI) αποτελεί μία πολύ κοινή κατάσταση. Επηρεάζει κατά το πλείστον ενήλικες γυναίκες, ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη, καθώς και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Υπολογίζεται, μάλιστα, πως ένα ποσοστό 20-30% των γυναικών που έχουν εμφανίσει ουρολοίμωξη, θα αντιμετωπίσουν υποτροπή της κατάστασης σε σύντομο χρονικό διάστημα. [2]
Το εκχύλισμα κράνμπερι έχει μελετηθεί ευρέως για την προστατευτική του δράση έναντι των ουρολοιμώξεων, ιδιαίτερα σε γυναίκες με παρελθόν υποτροπών σε αυτές. Το ευεργετικό όφελος αποδίδεται στις προανθοκυανιδίνες (PACs). Αυτές εμποδίζουν το βακτήριο Escherichia coli να προσκολληθεί στην ουροδόχο κύστη, μειώνοντας την ικανότητά του να προκαλέσει ουρολοίμωξη. [1][2][3][9]
Ωστόσο, παρότι η δράση του κράνμπερι στην πρόληψη εμφάνισης ουρολοίμωξης είναι αποδεδειγμένη, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι μπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις οξείας ουρολοίμωξης (ανακούφιση από τα συμπτώματα, ταχύτερη ανάρρωση). [2][3]
Καρδιαγγειακή Υγεία
Είναι γνωστό πως μια διατροφή πλούσια σε φρούτα – ιδίως μούρα – και λαχανικά, αυξάνει τη διαιτητική πρόσληψη πολυφαινολών, ουσιών που προσφέρουν αποδεδειγμένο όφελος στην καρδιαγγειακή υγεία. [5]
Τα κράνμπερι περιέχουν χαμηλή συγκέντρωση απλών υδατανθράκων, σε σύγκριση με τα περισσότερα φρούτα. Είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και πολυφαινολικές ενώσεις. Χάρη σε αυτά τα συστατικά, το κράνμπερι συμβάλλει στη βελτίωση της γενικότερης κατάστασης υγείας του οργανισμού. [5]
Επιπλέον, τα cranberries είναι πλούσια σε κερσετίνη. Επίσης, ο χυμός κράνμπερι φαίνεται να περιέχει ρεσβερατρόλη σε συγκεντρώσεις παρόμοιες με τον χυμό σταφυλιού. Η ρεσβερατρόλη είναι μία ουσία που έχει συσχετιστεί θετικά με την καρδιαγγειακή υγεία, καθώς μειώνει τη φλεγμονή και αναστέλλει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων. [5]
Τα εκχυλίσματα από cranberry φαίνεται πως μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων, κυρίως μέσω βελτίωσης του λιπιδαιμικού προφίλ (μείωση της LDL και αύξηση της HDL χοληστερόλης), αναστολής της συσσώρευσης αιμοπεταλίων και μείωσης της αρτηριακής πίεσης. [4][5]
Γαστρεντερική Υγεία
Αποτελεί πλέον κοινή γνώση, το γεγονός πως η διατήρηση υγιούς εντερικής μικροχλωρίδας συνδέεται άμεσα με τη γενικότερη κατάσταση υγείας του οργανισμού. Μεταξύ άλλων, η μικροχλωρίδα του εντέρου φαίνεται να σχετίζεται με τη μεταβολική υγεία του ανθρώπου. Έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει – θετικά ή αρνητικά – διάφορα από τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου. [6]
Συγκεκριμένα, μελέτες έχουν δείξει πως η εντερική μικροχλωρίδα διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παθοφυσιολογία του μεταβολικού συνδρόμου που προκαλείται από διατροφικούς παράγοντες. Παράλληλα, έχει φανεί πως συγκεκριμένες ουσίες που περιέχονται στο κράνμπερι (π.χ. πολυφαινόλες) αλληλεπιδρούν με την εντερική μικροχλωρίδα, τροποποιώντας την. [6]
Σύμφωνα με αποτελέσματα έρευνας σε ποντίκια, η λήψη κράνμπερι βελτιώνει τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου που σχετίζονται με μία δίαιτα υψηλή σε λιπαρά και ζάχαρη, το οποίο στηρίζεται στην αύξηση που προκαλείται στο Akkermansia spp της εντερικής μικροχλωρίδας των ποντικών. [6]
Γενικότερα, το κράνμπερι περιέχει ουσίες – πολυφαινόλες και προανθοκυανιδίνες – που αλληλεπιδρούν με τη μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου, οδηγώντας σε αλλαγές τόσο στη σύνθεση όσο και στη λειτουργία αυτής. Το αποτέλεσμα των παραπάνω αλλαγών θεωρείται πως είναι ευεργετικό για την υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις (π.χ. δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία). [6]
Επιπλέον, έχει φανεί πως το cranberry είναι πιθανό να συμβάλλει στην εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (H. Pylori), μέσω των πολυφαινολών που διαθέτει. Αν και αυτή του η δράση δεν είναι επιβεβαιωμένη, τα δυνητικά οφέλη είναι πολλά. Και αυτό γιατί το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει σημαντικές και μη αναστρέψιμες βλάβες στην υγεία. [4]
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως το κράνμπερι αποτελεί πλούσια πηγή φυτικών ινών. Όπως είναι ευρέως γνωστό, οι φυτικές ίνες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγιούς γαστρεντερικής λειτουργίας. [5][7]
Στοματική Υγεία
Το κράνμπερι έχει μελετηθεί αρκετά σχετικά με το πιθανό του όφελος στη στοματική υγεία. Οιαντιβακτηριακές, αντιφλεγμονώδεις & αντιοξειδωτικές ιδιότητες που διαθέτει, φαίνεται πως διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και διαχείριση παθολογικών καταστάσεων στη στοματική κοιλότητα. [4]
Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως η κατανάλωση κράνμπερι συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη εμφάνισης τερηδόνας στα δόντια και περιοδοντικής νόσου, καθώς και στην καλύτερη διαχείριση των παραπάνω καταστάσεων. [4]
Επιπλέον, συγκεκριμένες ουσίες που περιέχονται στο κράνμπερι χρησιμοποιούνται σε οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα, καθώς θεωρείται πως υποστηρίζουν τη στοματική υγιεινή. [4]
Είναι πολύ πιθανό το κράνμπερι να σχετίζεται και με περισσότερες παθολογικές καταστάσεις της στοματικής κοιλότητας. Δεν υπάρχουν όμως επαρκή ερευνητικά δεδομένα και περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητηγια τη γενικότερη σύσταση χρήσης του κράνμπερι στην ενίσχυση της στοματικής υγείας. [4]
Μεταβολικό Σύνδρομο
Σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες, το κράνμπερι είναι δυνητικά ωφέλιμο στις παθολογικές καταστάσεις που χαρακτηρίζουν το μεταβολικό σύνδρομο (π.χ. δυσλιπιδαιμία, υπέρταση, αυξημένη γλυκόζη νηστείας). Ο επιπολασμός του μεταβολικού συνδρόμου έχει αυξηθεί σημαντικά τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. [5][6]
Το μεταβολικό σύνδρομο περιλαμβάνει συγκεκριμένους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Το κράνμπερι – χάρη στις περιεχόμενες πολυφαινόλες – φαίνεται πως μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου (CVD). [5]
Αν και αρκετές μελέτες έχουν δείξει ευεργετικά αποτελέσματα από τη χρήση κράνμπερι στη βελτίωση των χαρακτηριστικών του μεταβολικού συνδρόμου, εξακολουθούν να μην υπάρχουν επαρκή στοιχεία αναφορικά με τους ακριβείς μηχανισμούς δράσης μέσω των οποίων επιτυγχάνονται τα εν λόγω οφέλη. [5]
Θεωρείται πως η θετική επίδραση του κράνμπερι αφορά, κατά κύριο λόγο, τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και των επιπέδων αρτηριακής πίεσης, στοιχεία που προαναφέρθηκαν στο κομμάτι της καρδιαγγειακής υγείας. [5]
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να υποστηριχθεί η σύσταση πρόσληψης cranberry ως διατροφική παρέμβαση για τη διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου. [5]
Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Όπως προαναφέρθηκε, το κράνμπερι είναι ένα φρούτο με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Για το λόγο αυτό, μελετάται ολοένα και περισσότερο η πιθανή επίδρασή του σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από φλεγμονή και οξειδωτικό στρες.
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2019, φάνηκε πως η κατανάλωση χυμού από cranberry δρα ευεργετικά σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, μειώνοντας τους δείκτες φλεγμονής και την ένταση της νόσου. [8]
Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες και μεγαλύτερες μελέτες για να μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα πως η κατανάλωση χυμού cranberry είναι ωφέλιμη στη διαχείριση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, αλλά και για να διευκρινιστούν οι ακριβείς μηχανισμοί δράσης. [8]
Αντενδείξεις – Παρενέργειες – Αλληλεπιδράσεις
Η κατανάλωση κράνμπερι θεωρείται γενικά ασφαλής και ωφέλιμη για την υγεία. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αντενδείξεις που να αφορούν τη λήψη του με οποιαδήποτε μορφή (φρούτο, χυμό, εκχύλισμα). [9]
Η λήψη του σε υψηλές δόσεις μπορεί να οδηγήσει σε ήπια γαστρική δυσφορία ή να επιφέρει διάρροια, ιδιαίτερα σε μικρά παιδιά. Δεν υπάρχει, ωστόσο, κάποια αντένδειξη σχετικά με τη λήψη κράνμπερι από παιδιά, εφόσον η κατανάλωση αφορά τις τυπικές ποσότητες που λαμβάνονται μέσω της διατροφής. [9]
Επίσης, η τακτική κατανάλωσή του σε μεγάλη ποσότητα αυξάνει την πιθανότητα σχηματισμού λίθων στα νεφρά, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του κράνμπερι σε οξαλικά. Για το λόγο αυτό, συστήνεται να αποφεύγεται η συχνή κατανάλωση χυμού κράνμπερι ή η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με εκχύλισμα κράνμπερι από άτομα με ιστορικό λίθων στα νεφρά. [9]
Αναφορικά με την περίοδο της κύησης και του θηλασμού, δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη σχετικά με την κατανάλωση κράνμπερι – ως φρούτου ή χυμού – σε φυσιολογικές ποσότητες. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια από τη λήψη μεγάλων ποσοτήτων μέσω της καθημερινής διατροφής ή μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων, γι’ αυτό και προτείνεται η κατανάλωση να γίνεται με μέτρο. [9]
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως υπάρχει η πιθανότητα αλληλεπιδράσεων με ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές. Συνεπώς, σε περίπτωση παράλληλης λήψης κράνμπερι και ενός ή περισσοτέρων φαρμακευτικών αγωγών, θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Βιβλιογραφία
- Cranberry Extract for Symptoms of Acute, Uncomplicated Urinary Tract Infection: A Systematic Review
- Cranberry-Containing Products for Prevention of Urinary Tract Infections in Susceptible Populations: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials
- Can Cranberries Contribute to Reduce the Incidence of Urinary Tract Infections? A Systematic Review with Meta-Analysis and Trial Sequential Analysis of Clinical Trials
- Oral Health Benefits of Cranberry: A Review
- The impact of cranberry (Vaccinium macrocarpon) and cranberry products on each component of the metabolic syndrome: a review
- Cranberry polyphenols-gut microbiota interactions and potential health benefits: An updated review
- Phytochemicals of cranberries and cranberry products: characterization, potential health effects, and processing stability
- Cranberry juice decreases disease activity in women with rheumatoid arthritis
- Cranberry
- FoodData Central Search Results: Cranberries, raw
Πηγή:diatrofi.gr
