Αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά

Η εξάρτησή μας από τα πλαστικά προϊόντα, σε συνδυασμό με τη μακροζωία τους στο περιβάλλον, όπου διασπώνται σε μικρότερα θραύσματα, έχει οδηγήσει σε μικροπλαστική ρύπανση να γίνει παγκόσμιο και πανταχού παρόν πρόβλημα.

Η διαχείριση των μικροπλαστικών είναι πολύπλοκη. Τα μικροπλαστικά είναι ποικίλα στη φυσική και χημική δομή τους, έχουν πολλές οδούς προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και υπάρχουν δυσκολίες στην απομόνωση συγκεκριμένων υλικών στην ανακύκλωση πλαστικών. Η έλλειψη αναλυτικών εργαλείων για τον εντοπισμό και την ποσοτικοποίηση των μικροπλαστικών αυξάνει τις προκλήσεις, όπως και η έλλειψη έρευνας σχετικά με τη στάση του κοινού και την αλλαγή συμπεριφοράς γύρω από τα μικροπλαστικά. 

Σύμφωνα με τους ερευνητές πίσω από αυτή τη νέα μελέτη, αυτή η πολυπλοκότητα απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει διεπιστημονικές τεχνικές και περιλαμβάνει πολλαπλές ομάδες, ή «ελιξές», στην κοινωνία. Προτείνουν τη χρήση του πλαισίου έλικας για τη διαχείριση αυτής της πολυπλοκότητας.

Η προσέγγιση του πλαισίου της έλικαςεισήχθη για πρώτη φορά το 2010, τοποθετεί το περιβάλλον ως ενδιαφερόμενο μέρος και όχι ως παθητικό στοιχείο. Έτσι, τονίζει τον ενεργό ρόλο της οικολογίας στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων. 

Αντιλαμβάνεται τα πέντε κύρια ενδιαφερόμενα μέρη της ως δυναμική και διαδραστική και επικεντρώνεται στην συμπαραγωγή και την ανταλλαγή γνώσεων. Στόχος είναι η χάραξη πολιτικής που θα αντιμετωπίζει την πολύπλευρη φύση του μικροπλαστικού προβλήματος με μια ολιστική λύση που θα έχει πρόσβαση από τα ενδιαφερόμενα μέρη. 

Η μελέτη περιγράφει τους ρόλους των πέντε ελίκων και τις μοναδικές γνώσεις που προσφέρουν στη μικροπλαστική πρόκληση:

• Η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι απαραίτητη για τη συλλογή και την παρακολούθηση δεδομένων, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τη συμμετοχή του κοινού, καθώς και τις τεχνολογικές εξελίξεις. 
• Η κυβέρνηση συνεργάζεται με τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη διατύπωση και την επιβολή της νομοθεσίας.
• Η βιομηχανία ασκεί επιρροή μέσω της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας, της βιώσιμης ανάπτυξης προϊόντων και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. 
• Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αυξάνουν την ευαισθητοποίηση του κοινού και υποστηρίζουν την αλλαγή πολιτικής και επιτρέπουν τη συμμετοχή της κοινότητας, τη συνεργασία και την εταιρική σχέση. 
• Ο ρόλος του περιβάλλοντος επικεντρώνεται στην εκτίμηση των οικολογικών επιπτώσεων, στη διατήρηση και αποκατάσταση, καθώς και στην παρακολούθηση και επιτήρηση. 

Η μελέτη περιγράφει τα οφέλη αυτής της προσέγγισης στη διαχείριση των μικροπλαστικών και τις προκλήσεις γύρω από τη διαχείριση διαφορετικών συμφερόντων και προτεραιοτήτων. Τα οφέλη από τη χρήση του μοντέλου της έλικας περιλαμβάνουν: 

• Αποτελεσματικότερες πολιτικές. Η προσέγγιση της πενταπλής έλικας εξασφαλίζει μια ποικιλία προοπτικών στην ανάπτυξη πολιτικών και πολιτικών που δεν καθοδηγούνται μόνο από την κυβέρνηση. Η συμμετοχή του κοινού μπορεί να επιταχύνει τη μετάφραση της έρευνας σε πρακτικές λύσεις και να βελτιώσει την εφαρμογή. Η τοποθέτηση του περιβάλλοντος ως συμφεροντούχου συμβάλλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της πολιτικής. 
• Συνεχής βελτίωση. Η συνεχής ανατροφοδότηση από τις πέντε ομάδες ενδιαφερομένων επιτρέπει έναν βρόχο ανατροφοδότησης για την καινοτομία, δηλαδή τη συνεχή ανάπτυξη ιδεών, τεχνολογιών και πολιτικών. Για να είναι επιτυχής, η καλή επικοινωνία και η διαφανής διαδικασία είναι απαραίτητες. Ένα παράδειγμα είναι η ταξινόμηση του πλαστικού από τον Καναδά το 2021 ως τοξικής ουσίας βάσει του νόμου για την προστασία του περιβάλλοντος του Καναδά, ο οποίος περιλάμβανε συνεργασία με πολλά ενδιαφερόμενα μέρη. 
• Συμμετοχή του κοινού. Μέσω της ένταξης της κοινωνίας των πολιτών και του περιβάλλοντος, η προσέγγιση της έλικας προωθεί τη συμμετοχή του κοινού στην έρευνα, τα εμπορικά προϊόντα και την πολιτική. Ένα παράδειγμα είναι το έργο του Ιδρύματος Ellen MacArthurΤο UNEP και το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου, που από κοινού ηγήθηκαν των προσπαθειών για την προώθηση της βιώσιμης συσκευασίας, των εθνικών προγραμμάτων ανακύκλωσης και της ανάπτυξης επαναχρησιμοποιήσιμων, ανανεώσιμων ή ανακυκλώσιμων συσκευασιών. 
• Περιβαλλοντική ανθεκτικότητα. Η τοποθέτηση του περιβάλλοντος ως συμφεροντούχου σημαίνει ότι πρέπει να αναπτυχθούν αποτελεσματικά πρότυπα για την αξιολόγηση της έκθεσης στα μικροπλαστικά, των κινδύνων και των επιπτώσεων. Εναρμονίζοντας τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να αναπτύξουν αποτελεσματικότερες στρατηγικές για τον μετριασμό των επιπτώσεων των μικροπλαστικών. 

Η νέα μελέτη πρότεινε ότι η προσέγγιση αυτή θα οδηγήσει σε πολιτική και δράση που αντιμετωπίζει τις πολύπλοκες προκλήσεις της μικροπλαστικής ρύπανσης και συνδέεται με την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. 

Καταλήγει με μια περιπτωσιολογική μελέτη της Sunway City στη Μαλαισία, η οποία δείχνει πώς χρησιμοποιήθηκε η προσέγγιση της έλικας για την εφαρμογή της απαγόρευσης των πλαστικών. Αυτό περιλάμβανε νομοθεσία για την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης, ερευνητές που εργάζονταν για την καινοτομία για να μετατρέψουν τα πλαστικά απόβλητα σε πολύτιμα προϊόντα, επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε βιώσιμες πρακτικές, όπως η απαγόρευση των καλαμιών μίας χρήσης, και ΜΚΟ και κοινοτικές ομάδες που προωθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και αποσαφηνίσεις της κοινότητας. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η έλλειψη δεδομένων εμποδίζει την αξιολόγηση αυτής της περιπτωσιολογικής μελέτης και υπάρχει ανάγκη να συλλεχθούν δεδομένα για να καταστεί δυνατή στο μέλλον.   

Πηγή: 

Dewika, M., Markandan, K., Nor Ruwaida, J., Sara, Y.Y., Deb, A., Ahmad Irfan, N. και Khalid, Μ. (2024) Ολοκληρώνοντας την προσέγγιση της πενταπλής έλικας σε ατμοσφαιρικές πολιτικές διαχείρισης μικροπλαστικών για τη διατήρηση της πλανητικής υγείας. Ηεπιστήμη του συνολικού περιβάλλοντος 954: 176063.