Διαχείριση ζιζανίων στους οπωρώνες σήμερα
Γράφει ο Γιώργος Νάνος, Καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ένας οπωρώνας γυμνός από χόρτα (ζιζάνια) είναι απαράδεκτος σήμερα. Αλλά και ένας οπωρώνας με ένα γκαζόν (1-2 είδη αγρωστωδών ζιζανίων μόνο) στους διαδρόμους ανάμεσα στις σειρές των δέντρων δεν είναι ορθά διαχειριζόμενος.
Υπάρχουν δύο βασικές νομικές/περιβαλλοντικές απαιτήσεις που πρέπει να ακολουθούνται. Η πρώτη είναι ότι ζιζανιοκτόνο μπορεί να εφαρμοστεί μέχρι το πολύ στο 1/3 της επιφάνειας του οπωρώνα και η δεύτερη είναι το έδαφος του οπωρώνα να μην είναι γυμνό από τον Οκτώβριο έως και τις αρχές Μαρτίου.
Υπάρχουν όμως πολλά ακόμα. Σήμερα οι περισσότεροι (μάλλον όλοι) οι παραγωγοί ψεκάζουν ζιζανιοκτόνα πάνω στη γραμμή των δέντρων επανειλημμένα στο έτος και κόβουν μανιωδώς τα χόρτα στους διαδρόμους.
Εφόσον ο οπωρώνας είναι σε περιοχή που κινδυνεύει από ανοιξιάτικο παγετό, τότε ορθά από τα μέσα-τέλη Φεβρουαρίου πρέπει να ψεκαστεί ζιζανιοκτόνο επί της γραμμής, ώστε τα ζιζάνια να έχουν νεκρωθεί και ‘στεγνώσει’ μέχρι την άνθιση, ενώ κοντά στην άνθιση ή και 1-2 ημέρες (ακόμα καλύτερα) πριν την πρόβλεψη παγετού τα ζιζάνια κόβονται όσο χαμηλά γίνεται για να είναι ο οπωρώνας πιο ανθεκτικός στον παγετό (να πέσει λιγότερο η θερμοκρασία το ξημέρωμα).
Αν δεν είναι ανάγκη να κοπούν ή οπωσδήποτε κατά και μετά την άνθιση, τα ζιζάνια στους διαδρόμους μπορεί να αφεθούν να αναπτύσσονται. Εδώ υπάρχουν δύο θέματα: α) αν ο οπωρώνας είναι σε υγρή περιοχή ή η άνοιξη εκείνη την περίοδο είναι πολύ υγρή, τα αναπτυσσόμενα ζιζάνια θα αυξήσουν τη σχετική υγρασία και πιθανόν τις ασθένειες που θα προσβάλουν τα δέντρα, ενώ β) ο κλεωνός θα παραμείνει στα αναπτυσσόμενα ζιζάνια και δεν θα βλάψει ουσιαστικά τις νεκταρινιές.
Συνάμα όμως στα πλούσια ζιζάνια εκείνη την εποχή θα βρουν φαγητό και προστασία και τα ωφέλιμα έντομα και ακάρεα. Έτσι αρχίζει να δημιουργείται ένα οικοσύστημα που θα είναι πιο ανθεκτικό στις προσβολές από εχθρούς στα δέντρα και θα απαιτείται λιγότερο κόστος για φυτοπροστασία.
Μην ξεχνάμε και κάτι που λίγοι κατανοούν. Τις 4-5 εβδομάδες μετά την ανθοφορία τα καρπίδια αναπτύσσονται έντονα με κυτταροδιαιρέσεις. Αν ο καιρός είναι κρύος και ξηρός ή με πολλές συννεφιές και βροχές, τότε δεν θα πραγματοποιηθούν πολλές κυτταροδιαιρέσεις και δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί σε μεγάλο μέγεθος ο καρπός στη συγκομιδή, ότι και να κάνει ο παραγωγός. Όμως συνήθως έχουμε το αντίθετο: από τα τέλη Μαρτίου αρχίζουν οι υψηλές θερμοκρασίες ή και ξηρασία, που θα μειώσουν τις κυτταροδιαιρέσεις στα καρπίδια. Η ξηρασία θεραπεύεται με την άρδευση που δροσίζει και τον οπωρώνα, ενώ η ύπαρξη αναπτυσσόμενων ζιζανίων δροσίζει ικανοποιητικά τον οπωρώνα.
Μια πρόταση: ας αφήσουμε τα ζιζάνια να αναπτυχθούν για να ανθίσουν και να σποριάσουν κανονικά και ας σταματήσουμε να ακολουθούμε τις παλιές ιδέες: μην αφήνεις τα ζιζάνια να σποριάσουν, ώστε να τα εξαφανίσεις. Πράγματι πολλά είδη εξαφανίστηκαν από τους οπωρώνες και σε πολλές περιπτώσεις έμειναν μόνο 1-2 αγρωστώδη. Στο σύγχρονο σκεπτικό τώρα θέλουμε από τα ζιζάνια: α) τη βιομάζα τους, και β) τη βιοποικιλότητα που έχουν αυτά και όλα τα ζωντανά που θα αναπτύσσονται με αυτά (έντομα, πουλιά, κ.λπ.). Η βιομάζα προσφέρει τζάμπα οργανική ουσία στον οπωρώνα. Σε αυτή αναπτύσσονται άπειροι μικροοργανισμοί και γαιοσκώληκες και παραμερίζουν τους βλαβερούς. Οι ρίζες των δέντρων αναπτύσσονται καλύτερα και κάνουν τα φυτά πιο ανθεκτικά σε αβιοτικές και βιοτικές καταπονήσεις. Τα υπάρχοντα στο έδαφος θρεπτικά γίνονται πιο βιοδιαθέσιμα για τα δέντρα και τα ζιζάνια. Η βιοποικιλότητα μπορεί να στηρίξει την ύπαρξη της ανθρωπότητας για κάποιους. Σίγουρα η Ευρωπαϊκή Ένωση την έχει σε πρώτη προτεραιότητα, γιατί είναι τόσο σημαντική για την παραγωγή τροφής για τον άνθρωπο και όλα τα υπόλοιπα ζωντανά επί γης.
Μια προτροπή ακόμα: μην κόβετε τα ζιζάνια μετά τη συγκομιδή των καρπών, αφήστε τα να μεγαλώσουν. Θα μπείτε πολλές φορές στον οπωρώνα μετά τη συγκομιδή;
Πρώτα από όλα τα ζιζάνια θα πάρουν το εξτρά άζωτο που έχετε ρίξει και θα το κάνουν οργανική ουσία. Έτσι θα παραχθεί τζάμπα και άλλη οργανική ουσία στον οπωρώνα. Τα ζιζάνια θα δροσίζουν τον οπωρώνα και τα δέντρα θα δουλεύουν καλύτερα ενάντια στη θερινή θερμική καταπόνηση. Ακόμα και με τον ανταγωνισμό δέντρων με τα ζιζάνια, μπορεί τα δέντρα να βγαίνουν κερδισμένα. Προσέξτε μόνο την επάρκεια νερού για τα δέντρα. Και, φυσικά, θα ξοδευτούν λιγότερα χρήματα για τις χορτοκοπές ή και για τη χημική ζιζανιοκτονία, γιατί η διαχείριση θα γίνεται πιο αραιά.
Βέβαια στο καφενείο αυτός που έχει έναν καθαρό οπωρώνα είναι ο πρώτος του χωριού, αλλά και αυτός που πέταξε τα περισσότερα χρήματα για να κάνει τον οπωρώνα του φτωχότερο και την τσέπη του πιο άδεια. Καθώς ο Έλληνας είναι από τη φύση του αντιδραστικός, ξέρω όλοι θα πάνε από αύριο να μην αφήσουν ούτε ένα χορτάρι ζωντανό στον οπωρώνα τους! Λυπάμαι …
