Αγρότες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής –δηλαδή Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία και Βουλγαρία– ένωσαν τις δυνάμεις τους σήμερα για να διαμαρτυρηθούν κατά των πολιτικών της ΕΕ, με πολλές από τις κυβερνήσεις τους είτε να υποστηρίζουν τους αγρότες είτε τουλάχιστον να εκφράζουν την κατανόησή τους .

Σε ένα κοινό μνημόνιο που είδαν το Euractiv, τα Αγροτικά Επιμελητήρια αυτών των χωρών απορρίπτουν οποιονδήποτε περιορισμό στο μέγεθος της γεωργικής παραγωγής, ζητούν την ακύρωση της συμφωνίας αφορολόγητων ειδών ΕΕ-Ουκρανίας και ζητούν την απλοποίηση των κανόνων του Κοινού Γεωργικού της Ε.Ε. Πολιτική (CAP).

Οι βασικές οδηγίες των διαμαρτυριών είναι ότι οι αγρότες πρέπει να οδηγούν τρακτέρ και άλλο γεωργικό εξοπλισμό στα συνοριακά περάσματα για να συναντήσουν συναδέλφους από άλλες χώρες.

Το κύριο επίκεντρο της δράσης θα είναι τα σύνορα Τσεχίας-Σλοβακίας, όπου εκπρόσωποι του Γεωργικού Επιμελητηρίου της Τσεχίας, του Σλοβακικού Επιμελητηρίου Γεωργίας και Τροφίμων και του Ουγγρικού Γεωργικού Επιμελητηρίου θα συναντηθούν και θα δώσουν ομιλίες.

Η διαμαρτυρία υποστηρίζεται –σε οποιαδήποτε μορφή– από αγρότες από τη Βουλγαρία, την Κροατία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία.

«Το γεγονός ότι σήμερα οι αγρότες διαμαρτύρονται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ξεκάθαρη απόδειξη ότι είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί ο επαναπροσδιορισμός των όρων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ», αναφέρει το κοινό μνημόνιο των αγροτικών επιμελητηρίων.

Οι οργανώσεις των αγροτών συμφώνησαν σε πολλά αιτήματα, που απευθύνονταν κυρίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πρώτον, απορρίπτουν κάθε υποχρεωτικό περιορισμό στην κλίμακα της γεωργικής παραγωγής και ζητούν «την κατάργηση κάθε νομοθεσίας που με οποιονδήποτε τρόπο θέτει σε μειονεκτική θέση τους ευρωπαίους αγρότες έναντι των αγροτών τρίτων χωρών». Οι αγρότες υποστηρίζουν την εισαγωγή αντικατοπτρικών ρητρών για την αποτροπή εισαγωγών αγαθών που δεν πληρούν τα πρότυπα της ΕΕ.

Καλούν επίσης την Επιτροπή της ΕΕ να διενεργήσει εκτίμηση επιπτώσεων κατά την εισαγωγή νέων κανόνων.

Δεύτερον, οι αγρότες ζητούν την ακύρωση ή την ουσιαστική τροποποίηση της συμφωνίας ελευθέρωσης του εμπορίου ΕΕ-Ουκρανίας.

«Πρέπει να επιβληθεί φόρος εισαγωγής στην ουκρανική παραγωγή, κατά τη διάρκεια της πολεμικής σύγκρουσης, με τη μορφή επιστρεφόμενης κατάθεσης που θα επιστραφεί στους εμπόρους όταν τα αγαθά αποστέλλονται εκτός ευρωπαϊκών αγορών», ισχυρίζονται τα αγροτικά επιμελητήρια. Πρότειναν επίσης να μεταποιηθεί όλο το πλεόνασμα που εισάγεται από την Ουκρανία σε βιοκαύσιμα.

Τρίτον, οι αγρότες θέλουν απλοποίηση και μείωση της γραφειοκρατίας. Ειδικότερα, ζητούν τη μείωση των φυσικών ελέγχων και την αποτελεσματική χρήση του συστήματος δορυφορικής παρακολούθησης. Οι αγρότες ζητούν επίσης την οριστική κατάργηση τριών από τις «Καλές Γεωργικές και Περιβαλλοντικές Συνθήκες» της ΚΓΠ – ΚΓΠΣ 6, 7 και 8 – που καθορίζουν την ελάχιστη κάλυψη του εδάφους, την αμειψισπορά και την ελάχιστη αναλογία γεωργικής γης που θα καθοριστεί εκτός από την παραγωγή.

Οι εθνικές κυβερνήσεις υποστηρίζουν τις διαμαρτυρίες

Οι διαδηλώσεις της Πέμπτης δεν είναι κατά των κυβερνήσεων αλλά ευθέως κατά των πολιτικών της ΕΕ, σε αντίθεση με τις διαδηλώσεις στη Γαλλία όπου οι αγρότες ζήτησαν παραχωρήσεις από τη γαλλική κυβέρνηση.

Οι κυβερνήσεις της Σλοβακίας, της Πολωνίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας υποστηρίζουν ακόμη και τους αγρότες στις διαμαρτυρίες τους, ή τουλάχιστον εκφράζουν κατανόηση.

«Κατανοώ τις διαμαρτυρίες της Πέμπτης και τα αιτήματα των αγροτών σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες», είπε ο Τσέχος υπουργός Γεωργίας Marek Výborný στο Euractiv Czechia.

«Συμφωνώ με τους αγρότες για τη μείωση της άσκοπης και περιττής γραφειοκρατίας. Γι' αυτό, στην τελευταία σύνοδο του Συμβουλίου της ΕΕ στις Βρυξέλλες, κατέθεσα ένα ξεχωριστό σημείο εξ ονόματος της Τσεχικής Δημοκρατίας, στο οποίο ζητούσαμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τροποποιήσει τη μεθοδολογία για τους ελέγχους το συντομότερο δυνατό, ώστε να υπάρξει σημαντική λιγότεροι από αυτούς», είπε ο Výborný.

Στην Πολωνία, επίσης, οι διαμαρτυρίες αφορούσαν κυρίως την πολιτική της ΕΕ και όχι την ατζέντα της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ υποστήριξε πολύ τους αγρότες, με τον υπουργό Γεωργίας Czeslaw Siekierski και τους βουλευτές του να συναντώνται τακτικά με τους διαδηλωτές.

Ενώ ο Siekierski ασκεί πιέσεις στο Συμβούλιο της ΕΕ για λογαριασμό των αγροτών, ο πρωθυπουργός Τουσκ ανακοίνωσε ότι, με πρωτοβουλία του, οι ανησυχίες των διαδηλωτών θα συζητηθούν στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο.

Λόγια υποστήριξης έρχονται επίσης από τον Υπουργό Γεωργίας της Σλοβακίας, Richard Takác, ο οποίος υποστηρίζει τις διαδηλώσεις και σχεδιάζει να παρευρεθεί αυτοπροσώπως, παρά το γεγονός ότι δεν προσκλήθηκε από το Σλοβακικό Επιμελητήριο Γεωργίας και Τροφίμων (SPPK).

«Αυτή η διαμαρτυρία απευθύνεται κυρίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ενάντια στις ανοησίες που θέλει να υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενάντια στις διάφορες γραφειοκρατίες που μετατρέπουν τους αγρότες σε αξιωματούχους», δήλωσε ο υπουργός Richard Takáč στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από λίγες ημέρες.

Οι σλοβακικές αγροτικές οργανώσεις συμφώνησαν επίσης. «Οι πολιτικές της ΕΕ είναι πολύ φιλόδοξες και μη ρεαλιστικές και δεν έχουν κοινοποιηθεί μαζί μας με κανέναν τρόπο», δήλωσε ο Andrej Gajdoš, αντιπρόεδρος του SPPK.

Η Πολωνία κατηγορεί τον Επίτροπο Wojciechowski

Με την Πολωνία να κατέχει το χαρτοφυλάκιο στον τομέα της γεωργίας στην Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπήρξαν εκκλήσεις τόσο στην κυβέρνηση όσο και στην αντιπολίτευση για την απομάκρυνση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Janusz Wojciechowski από τη θέση του.

Ο υπουργός Άμυνας Władysław Kosiniak-Kamysz, ο οποίος, όπως ο Wojciechowski στο μακρινό παρελθόν, ηγήθηκε του αγροτικού Πολωνικού Λαϊκού Κόμματος (PSL, EPP), κατηγόρησε τον Wojciechowski ότι υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ενάντια στα συμφέροντα των Πολωνών αγροτών και τον κάλεσε να παραιτηθεί.

Ο Wojciechowski αρνήθηκε να παραιτηθεί, υποστηρίζοντας ότι οι επίτροποι δεν πρέπει να λαμβάνουν οδηγίες από τις εθνικές τους κυβερνήσεις ή κόμματα.

Είπε επίσης ότι καμία οργάνωση αγροτών δεν ήθελε την απόλυσή του και οι συνομιλίες της Euractiv με τους αγρότες επιβεβαίωσαν γενικά ότι ήταν ικανοποιημένοι με την απόδοση του Επιτρόπου.

Η έκκληση για παραίτηση του Wojciechowski είναι «ακατανόητη», δήλωσε στο Euractiv ο Jacek Zarzecki της Πολωνικής Ένωσης Γεωργικών Παραγωγών. Υπενθύμισε ότι ο Wojciechowski ήταν το μόνο μέλος της Επιτροπής που αντιτάχθηκε στη συνέχιση των απελευθερωμένων εμπορικών κανόνων με την Ουκρανία.

Οι Σλοβάκοι αγρότες δεν κάνουν καμία αναφορά στον Janusz Wojciechowski. Από την άλλη πλευρά, το SPPK επέκρινε έναν πρώην Επίτροπο της ΕΕ για τη Δράση για το Κλίμα, Φρανς Τίμερμανς, λέγοντας ότι ήταν αυτός που «σκεύασε αυτό το πράσινο χάος, έφυγε και το άφησε στους ώμους του Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Maroš. Šefčovič που τώρα πρέπει να το αντιμετωπίσει».

Ο Timmermans αναφέρεται συχνά από Τσέχους γεωργικούς εκπροσώπους, οι οποίοι αντιτίθενται επίσης στις περιβαλλοντικές και κλιματικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Όσο για τον Wojciechowski, ο Τσέχος υπουργός Γεωργίας ελπίζει ότι θα προωθήσει τις απαιτήσεις που σχετίζονται με την υπερβολική γραφειοκρατία.

Πράγματι, η Επιτροπή της ΕΕ αναμένεται να παρουσιάσει ένα non-paper για την απλούστευση της γεωργικής πολιτικής την Πέμπτη. Ωστόσο, η ημερομηνία δημοσίευσης ενδέχεται να υπόκειται σε αλλαγές και το συγκεκριμένο περιεχόμενό της είναι επίσης ασαφές.

Στον απόηχο των διαμαρτυριών των αγροτών, η γερμανική κυβέρνηση προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη στα σούπερ μάρκετ, αλλά τώρα η Γερμανική Επιτροπή Μονοπωλίων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν πράγματι ανισορροπίες, αν και προειδοποιεί για βιαστικές πολιτικές αποφάσεις.

Ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ (Πράσινοι) ανέθεσε στην Επιτροπή Μονοπωλίων της χώρας να αναλύσει την τροφική αλυσίδα για ανισορροπίες στην ισχύ στην αγορά. Για το γερμανικό κόμμα των Πρασίνων, δεν ευθύνονται οι περιβαλλοντικές προτάσεις της ΕΕ για την επισφαλή κατάσταση των αγροτών, αλλά η κυρίαρχη τιμολογιακή συμπεριφορά των λιανοπωλητών τροφίμων.

Μια προκαταρκτική έκθεση της Επιτροπής Μονοπωλίων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι δομές της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στη Γερμανία δείχνουν σημάδια πιθανών ζητημάτων όσον αφορά τον ανταγωνισμό και την ισχύ στην αγορά».

Ωστόσο, το συμβουλευτικό όργανο προειδοποίησε ρητά για βιαστικές πολιτικές αντιδράσεις.

«Υπάρχουν ήδη σήμερα ειδικοί κανονισμοί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι μικρότεροι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων για να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη», δήλωσε στο Euractiv ο Jürgen Kühling, πρόεδρος της Επιτροπής Μονοπωλίων.

Προέτρεψε ωστόσο προσοχή, λέγοντας ότι «αυτές οι πιθανότητες εγκυμονούν φυσικά κινδύνους, όπως το να αποσπαστούν από την αγορά οι αγροτικές επιχειρήσεις που δεν εμπλέκονται».

Αξιοποιήστε πρώτα τις υπάρχουσες ευκαιρίες

Η προκαταρκτική έκθεση συνιστά ότι «οι παρεμβάσεις στις γεωργικές αγορές ή στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων για την ενίσχυση της θέσης των αγροτών στην αγορά θα πρέπει να γίνονται μόνο με προσοχή και σε σαφή τεκμηριωμένη βάση».

Οι δομές της αγοράς θα πρέπει πρώτα να αναλυθούν διεξοδικά για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος ανεπιθύμητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, επίσης εις βάρος των γεωργών.

Κατά την ανακοίνωση της έρευνας, ο Γερμανός υπουργός Γεωργίας Cem Özdemir ήθελε να επανεξετάσει τους αχρησιμοποίητους κανονισμούς της ΕΕ – όπως το άρθρο 148 της Κοινής Οργάνωσης Αγοράς της ΕΕ (ΚΟΑ), το οποίο θα μπορούσε να εισαγάγει μια συμβατική υποχρέωση για τις παραδόσεις νωπού γάλακτος.

Αν και αυτό θα έδινε στους γαλακτοπαραγωγούς ασφάλεια προγραμματισμού, σύμφωνα με το Συμβούλιο της MEG Milch, θα ίσχυε μόνο για περίπου το 30% αυτών, καθώς η πλειοψηφία είναι οργανωμένοι ως συνεταιρισμοί και ο κανονισμός δεν θα ισχύει γι' αυτούς.

Άλλα διαθέσιμα μέτρα θα ήταν «Για παράδειγμα, διάφορες μορφές συνεργασίας στην παραγωγή και εμπορία γεωργικών προϊόντων που δεν επιτρέπονται σε άλλους τομείς», λέει ο Kühling.

Στις αρχές του έτους, αγρότες στη Γερμανία βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για μια προγραμματισμένη περικοπή των επιδοτήσεων ντίζελ που θα τους προκαλούσε οικονομική δυσπραγία, εμποδίζοντας αρκετούς αυτοκινητόδρομους και κέντρα πόλεων. Αυτό κορυφώθηκε σε ένα ράλι 30.000 αγροτών και 5.000 τρακτέρ στο Βερολίνο τον Ιανουάριο.

Ωστόσο, η κυβέρνηση είδε λίγα περιθώρια ελιγμών για να απομακρυνθεί από τις προγραμματισμένες περικοπές, καθώς ήταν απαραίτητη η εξοικονόμηση πόρων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για να καλυφθεί ένα κενό 17 δισεκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό αφού το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε τον προτεινόμενο προϋπολογισμό αντισυνταγματικό.

Ως εκ τούτου, αναζητήθηκαν άλλες προσεγγίσεις για τη στήριξη του αγροτικού τομέα, με τμήματα της κυβέρνησης να κατηγορούν γρήγορα τις τιμολογιακές πολιτικές των αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

Η Γερμανική Ένωση Αγροτών (DBV) δεν σχολίασε τη χρήση της ήδη διαθέσιμης επιλογής, παρά το γεγονός ότι ρωτήθηκε πολλές φορές από την Euractiv.

Εν μέσω εκκλήσεων πολλών ηγετών της ΕΕ για επανεξέταση της ισορροπίας ισχύος στην αγορά στην αλυσίδα εφοδιασμού, η ένωση λιανοπωλητών Eurocommerce ζήτησε να αποφευχθούν αυστηρότεροι κανόνες κατά των διακρατικών συμμαχιών αγορών.

Προκαταρκτική έρευνα

Η έκθεση της Επιτροπής Μονοπωλίων επισημαίνει ότι «λόγω των εξαιρετικά διεθνώς οργανωμένων αλυσίδων εφοδιασμού και της κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών από την ΕΕ», τέτοιες συζητήσεις δεν θα επηρεάσουν μόνο τη Γερμανία, καθώς παρόμοια προβλήματα επηρεάζουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Το πρόβλημα της αγοραστικής ισχύος στην τροφική αλυσίδα δεν είναι νέο. «Υπάρχει πλέον ευρεία συναίνεση στην οικονομική έρευνα ότι οι αγορές τροφίμων συχνά δεν λειτουργούν πλήρως ανταγωνιστικές αγορές», αναφέρει η έκθεση.

Στη Γερμανία, «υπήρξε ιστορικά υψηλό επίπεδο συγκέντρωσης της αγοράς στον τομέα λιανικής πώλησης τροφίμων, το οποίο αυξήθηκε περαιτέρω από το 2011. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υψηλές συγκεντρώσεις στην αγορά μπορούν επίσης να παρατηρηθούν σε επίπεδο μεταποίησης».

Μια ματιά στους αγρότες δείχνει επίσης ότι το μερίδιο «των εσόδων από τις πωλήσεις από τα τελικά προϊόντα έχει μειωθεί σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες».

«Συνολικά, ακόμη και με βάση αυτήν την προκαταρκτική ανάλυση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, μπορούν να εντοπιστούν πιθανές ενδείξεις υφιστάμενης ισχύος στην αγορά, που θα μπορούσαν να είναι εις βάρος των αγροτών».

Επόμενα βήματα

Η ίδια η Επιτροπή Μονοπωλίων βλέπει επαρκή στοιχεία ισχύος στην αγορά εντός της αλυσίδας εφοδιασμού για να δικαιολογήσει μια πιο εμπεριστατωμένη έρευνα που έχει προγραμματιστεί για τις αρχές του 2025. Εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο «να συστήσει έρευνα τομέα από την Ομοσπονδιακή Αρχή Ανταγωνισμού», σύμφωνα με την έκθεση.

Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων και Ενέργειας (BMWK), τα περαιτέρω βήματα συζητούνται σε στενό διάλογο με διάφορους παράγοντες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Ο στόχος είναι να εξεταστεί «αν και, εάν ναι, πού υπάρχει ανάγκη για νομικές προσαρμογές», δήλωσε εκπρόσωπος της BMWK στο Euractiv.

Μεγάλες αγγλικές ομάδες «διαγκωνίζονται» για το νέο μεγάλο ταλέντο του νορβηγικού ποδοσφαίρου, Σβέρε Χάλσετ Νίπαν, όπως σχετικά αποκαλύπτει ο βρετανικός ιστότοπος «HITC». Ο 17χρονος μέσος είναι το νέο «προϊόν» των ακαδημιών της Ρόζενμποργκ και ήδη οι ειδικοί του αθλήματος κάνουν λόγο για έναν παίκτη με σπουδαίο ταλέντο και τεράστιες προοπτικές εξέλιξης. 

Ο νεαρός άσος έχει ρήτρα εξαγοράς στο συμβόλαιο του, που λήγει το Δεκέμβριο του 2026, μόλις στα τρία εκατ. ευρώ, δεν έχει υπογράψει την επέκταση της συνεργασίας του με την ομάδα του Τροντχάιμ και οι μεγάλοι της Premier League διαγκωνίζονται για τα δικαιώματα του. Το σχετικό ρεπορτάζ αναφέρει πως ήδη Τσέλσι, Μάντσεστερ Σίτι, Αρσεναλ και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ έχουν ήδη έρθει σ' επαφή με τον μάνατζερ του.

Ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι περισσότερο για τους αγρότες, ξεκαθάρισε ο υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης, τονίζοντας ότι το αποθεματικό δεν είναι ατελείωτο.

“Το αποθεματικό το οποίο έχουμε στον προϋπολογισμό δεν είναι ατελείωτο και πρέπει όταν είμαστε στο ξεκίνημα του χρόνου να το χειριζόμαστε με φειδώ γιατί δεν ξέρουμε τι θα μας βρει” είπε μιλώντας στην εκπομπή της ΕΡΤ “Συνδέσεις” και τους Κ. Παπαχλιμίντζο και Χρ. Βίδου.

“Πέρυσι με τον Ντάνιελ είχαμε πολύ μεγάλη καταστροφή. Η καταστροφή αυτή μας κόστισε μέχρι στιγμής 400 εκατομμύρια. Εάν είχαμε εξαντλήσει το αποθεματικό μας τον πρώτο μήνα του χρόνου, τι θα κάναμε;” δερωτήθηκε.

Ο κ. Βορίδης απάντησε ότι δεν υπάρχει προγραμματισμένη συνάντηση με τους αγρότες. “Δεν υπάρχει κάτι κανονισμένο. Τώρα δεν ξέρω πως θα εξελιχθούν οι κουβέντες. Να μεταφέρω όμως το εξής: Ότι δεν υπάρχει κάτι καλύτερο να γίνει” τόνισε.

Ο υπουργός είπε πάντως ότι οι αγροτικές παροχές θα μπορούσαν να τεθούν και πάλι στο τραπέζι τον Ιούνιο, ανάλογα με την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

“Αυτός ο προϋπολογισμός δεν είχε τα 83 εκατομμύρια. Είπαμε λοιπόν να τα βάλουμε. Δεν μπορούμε να βάλουμε περισσότερα χρήματα, δηλαδή περισσότερα χρήματα, δεν μπορούμε να πάμε σε διπλασιασμό του ποσού. Θέλουν να πάνε στα 160. Λοιπόν δεν γίνεται να πάμε σε αυτό το νούμερο. Άρα λοιπόν, εκείνο το οποίο νομίζω τους είπε ο πρωθυπουργός είναι μια πλήρης και επαρκής απάντηση και δείχνει τη θετική πρόθεση της κυβέρνησης. Πάντως, ποσό που δεν ήταν προϋπολογισμένο το βάλαμε και όχι μόνο το βάλαμε, αλλά θα το παίρνουν απολογιστικά. Δηλαδή, αφού κάνουν τη δαπάνη, θα το παίρνουν μπροστά προκαταβολικά το μισό. Άρα αυτό τους δημιουργεί και σημαντική ταμειακή διευκόλυνση. Και εν πάση περιπτώσει θα ξαναδούμε αυτό το θέμα τον Ιούνιο” σημείωσε ο κ. Βορίδης