Ας προσπαθήσουμε παρακάτω να δώσουμε μία απάντηση.

Η διαφυλλική λίπανση των καλλιεργειών είναι η πρακτική της παροχής θρεπτικών ουσιών στα φυτά μέσω του φυλλώματός τους. Περιλαμβάνει ψεκασμό διαλυμένων στο νερό λιπασμάτων απευθείας στα φύλλα.

Πολλοί καλλιεργητές πιστεύουν ότι οι διαφυλλικές λιπάνσεις είναι πιο αποτελεσματικές σε σχέση με την εφαρμογή λιπασμάτων στο έδαφος και συνδέονται με υψηλότερες αποδόσεις και καλύτερης ποιότητας παραγόμενο προϊόν.

Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για την πρακτική αυτή.

Υπό ποιές συνθήκες προτιμάται η διαφυλλική λίπανση;

✔  Περιοριστικοί παράγοντες:

Συνιστάται διαφυλλικός ψεκασμός όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες περιορίζουν την πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων από τις ρίζες του φυτού. Τέτοιες συνθήκες μπορεί να περιλαμβάνουν το υψηλό ή το χαμηλό pH του εδάφους, την ακατάλληλη θερμοκρασία, την υπερβολικά χαμηλή ή υψηλή υγρασία του εδάφους, ασθένειες και εχθρούς ριζών που επηρεάζουν την πρόσληψη θρεπτικών ουσιών, τις ανισορροπίες θρεπτικών ουσιών στο έδαφος κ.λ.π.

Για παράδειγμα, η διαθεσιμότητα μικροθρεπτικών συστατικών μειώνεται σημαντικά σε υψηλό εδαφικό pH. Υπό αυτές τις συνθήκες, η εφαρμογή των παραπάνω συστατικών διαφυλλικά, μπορεί να είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος παροχής μικροθρεπτικών συστατικών στο φυτό.

✔  Συμπτώματα έλλειψης θρεπτικών στοιχείων:

Ένα από τα πλεονεκτήματα των διαφυλλικών λιπάνσεων είναι η γρήγορη και άμεση ανταπόκριση του φυτού σε αυτές τις εφαρμογές. Η αποτελεσματικότητα της πρόσληψης θρεπτικών ουσιών θεωρείται ότι είναι 8 έως 9 φορές υψηλότερη όταν εφαρμόζονται θρεπτικά συστατικά στα φύλλα σε σύγκριση με την εφαρμογή θρεπτικών ουσιών στο έδαφος.

Επομένως, όταν εμφανιστεί ένα σύμπτωμα έλλειψης θρεπτικών στοιχείων, μια γρήγορη αλλά προσωρινή λύση θα ήταν η εφαρμογή της ανεπαρκούς θρεπτικής ουσίας μέσω διαφυλλικών εφαρμογών.

✔  Συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης του φυτού:

Τα φυτά απαιτούν διαφορετικές ποσότητες θρεπτικών ουσιών σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. Μερικές φορές είναι δύσκολο να ελεγχθεί η ισορροπία θρεπτικών ουσιών στο έδαφος. Οι διαφυλλικές εφαρμογές βασικών θρεπτικών ουσιών κατά τη διάρκεια των βασικών σταδίων ανάπτυξης μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση και την ποιότητα.

Περιπτώσεις που δεν προτιμάται η διαφυλλική λίπανση

✔  Περιορισμένη δοσολογία:

Τα θρεπτικά συστατικά που εφαρμόζονται στις διαφυλλικές λιπάνσεις δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις θρεπτικών συστατικών της καλλιέργειας.

✔  Φυτοτοξικότητα:

Η εφαρμογή υψηλών συγκεντρώσεων θρεπτικών ουσιών στο φύλλωμα μπορεί να οδηγήσει σε κάψιμο των φύλλων, καθώς το νερό εξατμίζεται και τα άλατα παραμένουν στα φύλλα.

✔  Υψηλό κόστος:

Λόγω της φυτοτοξικότητας, πρέπει να εφαρμόζονται μικρές ποσότητες θρεπτικών ουσιών σε υψηλότερη συχνότητα. Ωστόσο, οι συχνές εφαρμογές σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις είναι δαπανηρές και μη πρακτικές.

Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητα των διαφυλλικών εφαρμογών;

✔  Το pH του ψεκαστικού διαλύματος:

Τα θρεπτικά συστατικά πρέπει να είναι σε διαλυτή μορφή για να μπορέσει το φυτό να τα απορροφήσει. Το pH επηρεάζει τη διαλυτότητα των θρεπτικών ουσιών και την αλληλεπίδρασή τους με άλλα συστατικά στο νερό. Γενικά, το όξινο pH βελτιώνει τη διείσδυση των θρεπτικών συστατικών μέσω της φυλλικής επιφάνειας.

Επιπλέον, το pH επηρεάζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα φύλλα με άλλους τρεις τρόπους:

1. Tο pH επηρεάζει το φορτίο της επιδερμίδας των φύλλων και επομένως την επιλεκτικότητά της όσον αφορά στα ιόντα

2. Η ιοντική μορφή των θρεπτικών ουσιών εξαρτάται από το pH και επομένως το pH μπορεί να επηρεάσει το ρυθμό διείσδυσης.

3. Το pH μπορεί να επηρεάσει τη φυτοτοξικότητα των σκευασμάτων.

Συμπερασματικά λοιπόν, το pH του ψεκαστικού διαλύματος θα πρέπει να ρυθμίζεται σύμφωνα με την εφαρμοζόμενη θρεπτική ουσία.

✔  Χρήση επιφανειοδραστικών ουσιών:

Τα επιφανειοδραστικά συμβάλλουν στην ομοιόμορφη κάλυψη του φυλλώματος. Αυξάνουν τη συγκράτηση του ψεκαστικού διαλύματος, μειώνοντας έτσι την επιφανειακή τάση των σταγονιδίων.

✔  Χρόνος εφαρμογής:

Ο καλύτερος χρόνος για διαφυλλικές εφαρμογές είναι νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ, όταν τα στόματα είναι ανοιχτά. Δε συνιστώνται ψεκασμοί όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 26.6 ° C.

✔  Μέγεθος σταγονιδίων:

Τα μικρότερα σταγονίδια καλύπτουν μια ευρύτερη περιοχή και αυξάνουν την αποτελεσματικότητα των εφαρμογών. Ωστόσο, όταν τα σταγονίδια είναι πάρα πολύ μικρά, μπορεί να υπάρξει ανεπιθύμητη απορροή.

✔  Όγκος ψεκαστικού διαλύματος:

Ο όγκος του ψεκαστικού διαλύματος έχει σημαντική επίδραση στην απόδοση της απορρόφησης των θρεπτικών ουσιών. Θα πρέπει να επαρκεί για να καλύψει πλήρως ολόκληρο το φυτό, αλλά να μην είναι πολύ υψηλός ώστε τα θρεπτικά συστατικά να απορρέουν στο φύλλωμα.

Πηγή:blog.farmacon.gr

Συνήθως από τις εδαφολογικές αναλύσεις βρίσκεται ακόμα ότι τα εδάφη έχουν:

► υψηλό pH,

► υψηλή συγκέντρωση άμμου ή αργίλου, ή και

► χαμηλή διαθεσιμότητα φωσφόρου.

Το υψηλό pH μειώνει τη διαθεσιμότητα μερικών ιχνοστοιχείων στο έδαφος, με αποτέλεσμα την ανάγκη εφαρμογής τους με κόστος και, στην κοινή περίπτωση της ‘κρυφής πείνας’, μείωση της παραγωγής.

Η υψηλή συγκέντρωση άμμου σημαίνει μεν καλή στράγγιση, αλλά και μειωμένη ιοντοανταλλακτική ικανότητα και μειωμένη συγκράτηση και διαθεσιμότητα ανόργανων θρεπτικών με αποτέλεσμα την απώλεια Ν και πιθανότατα Κ με έκπλυση προς τα βαθύτερα εδαφικά στρώματα πέραν του ριζοστρώματος.

Η υψηλή συγκέντρωση αργίλου από την άλλη πλευρά καταλήγει σε συγκράτηση των θρεπτικών και μείωση της διαθεσιμότητάς τους.

Πολλές από τις ανωτέρω περιγραφείσες συνθήκες μειώνουν τη διαθεσιμότητα Ρ στα φυτά δεσμεύοντας το φώσφορο των λιπασμάτων, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα χρήσης του από τα φυτά ακόμα και στο 20%, αυξάνοντας έτσι την ανάγκη για φωσφορική λίπανση με περαιτέρω αύξηση του κόστους καλλιέργειας (και αυτό το κάνουν οι παραγωγοί 30-40 χρόνια τώρα χωρίς να το έχουν καταλάβει!).

Ακόμα σε αυτά τα εδάφη η υδρολίπανση (ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος λίπανσης των δέντρων) μπορεί να αυξομειώνει σημαντικά το pH του εδαφικού διαλύματος με συνέπεια τη μερική μείωση της λειτουργίας των ριζών, άρα και μείωση της παραγωγικότητας του φυτού.

Ο καλύτερος τρόπος για να διαχειριστεί κάποιος όλα τα ανωτέρω είναι η εφαρμογή οργανικής ουσίας στο έδαφος.

Η κλασική οδηγία που δίνεται στα βιβλία για την εφαρμογή 2-4 τόνων κοπριάς στο στρέμμα και ενσωμάτωσή της πριν τη φύτευση των δέντρων είναι καλή σαν ιδέα, αλλά σκοντάφτουμε στη μη διαθεσιμότητα κοπριάς και στο υψηλό της κόστος.

Υπάρχει βέβαια και το κόμποστ (όχι και ιδιαίτερα πιο οικονομικό) ως προϊόν κομποστοποίησης οργανικών υλικών, δηλ. ένα σημαντικό κομμάτι αυτού που ονομάζεται κυκλική οικονομία ή αλλιώς μείωση των απορριμμάτων ή αύξηση της προσθήκης CO2 στο έδαφος με αντίστοιχη μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα, άρα και μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, και πάει λέγοντας. Σήμερα η εδαφοβελτίωση με υψηλό κόστος ολόκληρου του οπωρώνα θεωρώ ότι είναι αντιοικονομική.

Λόγω οικονομικότητας όμως, θεωρώ ότι τοπική εδαφοβελτίωση πρέπει να είναι ο στόχος μας.

Δηλαδή αφού αρδεύω σε συγκεκριμένα σημεία με τη σημειακή άρδευση, εκεί αναπτύσσονται οι περισσότερες ρίζες που λειτουργούν για το μεγαλύτερο μέρος της βλαστικής περιόδου (βλαστική περίοδος από αρχές Απριλίου έως Οκτώβριο, λειτουργία μόνο των ριζών τοπικά στην περιοχή άρδευσης από τέλη Μαΐου έως τις βροχοπτώσεις του φθινοπώρου).

Άρα εκεί πρέπει να κάνω και τη λίπανση της καλλιέργειας. Αλλά οι μεγάλες ποσότητες θρεπτικών σημειακά μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στο έδαφος.

Επομένως, έχω δύο λύσεις:

► είτε εφαρμογή των θρεπτικών σε μικρότερες ποσότητες και σε αρκετές δόσεις

► είτε προσθήκη οργανικής ουσίας τοπικά με μικρές σχετικά ποσότητες θρεπτικών.

Η οργανική ουσία θα βοηθήσει στην καλύτερη λειτουργία των ριζών, στην αύξηση της διαθεσιμότητας των θρεπτικών των λιπασμάτων, άρα και της αποτελεσματικότητας χρήσης τους, στη μείωση των απωλειών θρεπτικών, και στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών ορισμένων χαρακτηριστικών του εδάφους.

Η εφαρμογή οργανικής ουσίας θέλει γνώσεις και μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ένα είναι το σίγουρο: πρέπει να γίνει τοπικά με μικρότερες ποσότητες ανά στρέμμα για οικονομικούς λόγους και αύξηση της αποτελεσματικότητάς της.

Θα αναφέρω 1-2 περιπτώσεις που θέλει κάποια προσοχή.

Έχω παραγωγό που μου λέει δεν βάζει καθόλου Ν στις μηλιές του, αλλά βάζει οργανικό λίπασμα από κομποστοποιημένα περιττώματα πουλερικών. Όταν κάθισα και υπολόγισα με τις ποσότητες λιπάσματος που βάζει, βρήκα ότι βάζει πάνω από 8 κιλά Ν στο στρέμμα ετησίως, που είναι πολλά για τη μηλιά και, καθώς ποτίζει με μικροεκτοξευτήρες και ρίχνει το οργανικό λίπασμα σε εκείνη την περιοχή, έχει πάρα πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα χρήσης του. Άρα έπρεπε να ρίχνει τη μισή δόση.

Άλλος παραγωγός αγοράζει αγελαδίσια κοπριά με πολύ άχυρο. Αν εφαρμόσει μεγάλη ποσότητα από αυτή την κοπριά σε κάθε δέντρο, οι μικροοργανισμοί θα απορροφήσουν το διαθέσιμο Ν για να ‘χωνέψουν’ το άχυρο με αποτέλεσμα την έλλειψη Ν για το φυτό για μερικές εβδομάδες ή μήνες την άνοιξη και άρα την απώλεια παραγωγικότητας στο χωράφι του. Υπάρχουν διαθέσιμα και ακριβά σκευάσματα με χουμικά/φουλβικά ή με μικροοργανισμούς που θα χωνέψουν την οργανική ουσία του εδάφους. Μα πρέπει αυτή να υπάρχει στο έδαφος. Θα κάνω τον παραλληλισμό: φοράει κάποιος ακριβά δακτυλίδια και τα ρούχα του είναι κουρέλια.

Καταλήγω με δυο προτάσεις:

1) κάντε τοπική εφαρμογή οργανικού υλικού (το κόμποστ πιο σταθερής διαθεσιμότητας, ποιότητας και σύστασης από την κοπριά) κατανοώντας ότι η αποτελεσματικότητα χρήσης των θρεπτικών του θα είναι πολύ υψηλή (άρα βάσει της σύστασης αποφασίζεται και πόσο θα εφαρμοστεί ετησίως ή η συχνότητα εφαρμογής του) (και άρα πρέπει να μειωθεί αντίστοιχα η ανόργανη λίπανση),

2) αν η οργανική ουσία που έχετε έχει πολύ άχυρο, πρέπει να εφαρμοστούν μικρές ποσότητες Νούχου λιπάσματος πρώτα και από πάνω του να εφαρμοστεί η οργανική ουσία, εκτός και αν η βλάστηση είναι μεγάλη και θέλουμε την άνοιξη να υπάρχει λιγότερο διαθέσιμο Ν στα φυτά, τότε η πλούσια σε άχυρο κοπριά είναι κατάλληλη.

Σε περιπτώσεις που εφαρμόζεται οργανική ουσία στο έδαφος, εκεί πληθαίνουν οι μικροοργανισμοί σε αριθμό και ποικιλότητα κάνοντας το έδαφος ένα ζωντανό ισορροπημένο σύνολο έτοιμο να παρέχει στο φυτό ό, τι αυτό χρειαστεί αποτελεσματικά και με μικρό κόστος για λίπανση (αλλά και μείωση του κόστους φυτοπροστασίας, αλλά ας μην το ακουμπήσουμε αυτό μιας και δεν είμαι ειδικός …). Και όπως είναι προφανές, πέραν όλων των καλών που προσφέρει η οργανική λίπανση, είναι τελικά χαμηλότερου κόστους από την αλόγιστη ανόργανη λίπανση.

Το άρθρο συντάχθηκε στα πλαίσια του Χρηματοδοτούμενο προγράμματος ΕΠΑνΕΚ 2014-2020, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΔΡΑΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ: «ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ»

Γιώργος Νάνος, Καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Πηγή: blog.farmacon.gr