Συμβούλιο καταστροφών, όχι υπουργών
Ευρωπαϊκά κονδύλια για την εκρίζωση αμπελιών ζητήθηκαν από τη Γερμανία, υποστηρίχθηκαν από τη Γαλλία, απορρίφθηκαν από Ιταλία, απορρίφθηκαν ευγενικά και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Αναδεικνύοντας το ζήτημα της κρίσης στον τομέα οίνου στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπουργών, η γερμανική κυβέρνηση τόνισε την κοινή αναγνώριση του επείγοντος χαρακτήρα της εξεύρεσης λύσεων για τους αμπελουργούς που αγωνίζονται, καθώς και τις διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο επίτευξής τους. Οι προτάσεις για μόνιμη και προσωρινή εκρίζωση δεν έλαβαν ομόφωνη υποστήριξη.
Καρτερική, η Γαλλίδα υπουργός Annie Genevard υπέβαλε αίτημα πρόσβασης στα αποθεματικά κρίσης για τη χρηματοδότηση εθνικών εκριζώσεων στον Ευρωπαίο Επίτροπο Christophe Hansen.
Η αναγκαιότητα είναι το παν. Καθώς η κρίση του οίνου επιδεινώνεται στη Γερμανία, η κυβέρνησή της ζήτησε την τελευταία στιγμή, την Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου, να συζητηθούν τα εργαλεία στήριξης για τον αμπελώνα στις διάφορες ερωτήσεις του Συμβουλίου Γεωργίας και Αλιείας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου. Εκπροσωπώντας τον Ομοσπονδιακό Υπουργό Alois Rainer, η γερμανική αντιπροσωπεία υπενθύμισε ότι ενώ η ευρωπαϊκή αγορά οίνου βρίσκεται σε μια ολοένα και πιο δύσκολη κατάσταση («με την κατανάλωση να μειώνεται εδώ και χρόνια στους τομείς του λιανικού εμπορίου, των ξενοδοχείων και της εστίασης, τις αγορές εξαγωγών με μειωμένη ζήτηση και εμπόδια, υψηλά αποθέματα κλπ»), οι εταιρείες της βρίσκονται σε δύσκολη θέση: «πολλοί παραγωγοί οίνου δεν είναι πλέον σε θέση να κερδίσουν επαρκές εισόδημα. Πολλοί από αυτούς αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Οι πτωχεύσεις στον αμπελοοινικό τομέα έχουν σημαντικές συνέπειες».
Η παρατήρηση αυτή, την οποία συμμερίστηκαν ομόφωνα τα κράτη μέλη που μίλησαν μετά τη Γερμανία (και την ευχαρίστησαν που έθεσε το θέμα στην ημερήσια διάταξη), οδηγεί σε μια πολύ λιγότερο συναινετική πρόταση, όπως αποδεικνύεται από τα συμπεράσματα της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολιτική του Οίνου (HLG Wine της 16ης Δεκεμβρίου 2024) στο τέλος του 2024, η οποία οδήγησε σε ένα κανονιστικό σχέδιο που εισήγαγε τις εκριζώσεις αλλά όχι την κοινοτική χρηματοδότησή τους (στο πλαίσιο του πακέτου για τον οίνο που εγκρίθηκε από την Επιτροπή την άνοιξη και το οποίο εξετάζεται επί του παρόντος από το Κοινοβούλιο).
Πανευρωπαϊκό πρόγραμμα εκρίζωσης και προσωρινά μέτρα εκρίζωσης
Για τη Γερμανία στις 22 Σεπτεμβρίου, το πακέτο για τον οίνο αποτελεί επείγουσα αναγκαιότητα, αλλά δεν θα είναι επαρκές χωρίς χρηματοδότηση για τις εκριζώσεις. «Οι συνθήκες της αγοράς και η κατάσταση του εισοδήματος δεν θα βελτιωθούν χωρίς μείωση του παραγωγικού δυναμικού», δήλωσε η γερμανική αντιπροσωπεία, η οποία ζήτησε «πρόσθετες προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα υπερβαίνουν το πακέτο για τον οίνο». Μια βασική επιλογή θα ήταν ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα εκρίζωσης παρόμοιο με αυτό που εφαρμόστηκε από το 2009 έως το 2011. Εκτός από τα μόνιμα μέτρα, θα πρέπει επίσης να εγκρίνουμε προσωρινά μέτρα εκρίζωσης στον αμπελοοινικό τομέα, συμπληρωμένα από οικολογικά μέτρα στήριξης που εφαρμόζονται στις εκριζωμένες εκτάσεις για να αποφευχθεί ο κίνδυνος αγρανάπαυσης. Εν ολίγοις, η Γερμανία ζητά χρηματοδότηση για την ανάπτυξη μόνιμης εκρίζωσης και τη δημιουργία προσωρινής εκρίζωσης: τα δύο εργαλεία που ζητά η γαλλική οινοβιομηχανία εδώ και χρόνια.
Γαλλική υποστήριξη
Έχοντας πρόσφατα ζητήσει πρόσβαση στο ευρωπαϊκό αποθεματικό κρίσης η Γαλλία για τη χρηματοδότηση της εκρίζωσης, η Υπουργός Γεωργίας, Annie Genevard, «συμμερίζεται τη γερμανική διάγνωση» και την ανάγκη να καταλήξουμε γρήγορα σε συμπέρασμα σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τον οίνο, υπενθυμίζοντας ιδιαίτερα «ότι στα συμπεράσματα της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου στο τέλος του 2024, η υποστήριξη για την εθελοντική εκρίζωση των αμπελώνων αναγνωρίστηκε ως σημαντικό εργαλείο για την επίλυση των επιπτώσεων των ανισορροπιών στην προσφορά και τη ζήτηση. Ως εκ τούτου, κάλεσε την Επιτροπή να εξετάσει όλες τις δυνατότητες χρηματοδότησης μέσω ευρωπαϊκών πιστώσεων για αυτό το εργαλείο. Πράγματι, υπάρχει φόβος ότι η προσφυγή σε αυτό το εργαλείο θα είναι απαραίτητη τους επόμενους μήνες.
Μια θέση που συμμερίζονται η Πολωνία και η Κροατία. Όπως και η Αυστρία, η οποία «υποστηρίζει το αίτημα της Γερμανίας για πανευρωπαϊκές εκριζώσεις για να βοηθήσουν στην άμβλυνση των δυσκολιών και στη σταθεροποίηση των τιμών», οι άλλες κυβερνήσεις που μίλησαν ήταν πολύ πιο επιφυλακτικές, αν όχι αντίθετες.
Μια πολύ ανάμεικτη στρογγυλή τράπεζα
Η Ουγγαρία δήλωσε ότι ήταν «πεπεισμένη ότι οι γενικές εκριζώσεις δεν είναι η κατάλληλη μορφή υποστήριξης» και πρότεινε «να επικεντρωθούν στον γηράσκοντα αγροτικό πληθυσμό». Η υπουργός του Λουξεμβούργου, Μαρτίν Χάνσεν, από την πλευρά της, υποστηρίζει μόνο «την πρόταση ενός προσωρινού προγράμματος εκρίζωσης σε συνδυασμό με ένα περιβαλλοντικό μέτρο στις εκκενωμένες εκτάσεις» για την καταπολέμηση των εγκαταλελειμμένων εκτάσεων. Για τον Έλληνα υπουργό Κώστα Τσιάρα, «η λύση δεν βρίσκεται σε ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα εκρίζωσης», παρόλο που η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει προβλήματα υπερπαραγωγής, αλλά χάνει αμπελώνες λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Η ίδια απόρριψη και από την Ιταλία, της οποίας η αντιπροσωπεία δηλώνει «αντίθετη σε αυτό το πρόγραμμα εκρίζωσης, το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει ιδιαίτερα τους πιο αδύναμους», με κίνδυνο για την εικόνα του κλάδου, ο οποίος δέχεται επίθεση. Υποστηρίζει επίσης την πράσινη συγκομιδή και την απόσταξη κρίσης: «Υπάρχουν ετήσια προγράμματα ρύθμισης της παραγωγής, αλλά δεν πρέπει να υιοθετούμε μέτρα που αποσκοπούν στη μόνιμη μείωση της παραγωγής». Η Ισπανία, πιο διχασμένη, ζητά «αυστηρές μελέτες επιπτώσεων» της εκρίζωσης «στις αγορές και στον περιφερειακό/εθνικό/ευρωπαϊκό κοινωνικοοικονομικό ιστό», επιβεβαιώνοντας παράλληλα ότι ενώ «ο αμπελοοινικός τομέας αντιμετωπίζει μια μοναδική κατάσταση που αντιστοιχεί σε μια διαρθρωτική αλλαγή χωρίς γυρισμό», η ανάγκη για δράση απαιτεί πρώτα «να προβλεφθεί παράγωγη νομοθεσία για την ταχεία εφαρμογή των μέτρων του πακέτου για τον οίνο», συμπεριλαμβανομένης της εκρίζωσης. Ο Πορτογάλος υπουργός José Manuel Fernandes, από την πλευρά του, ζητά «χρηματοδότηση που προβλέπεται στην Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) για την προώθηση του κρασιού, όχι μόνο στις ξένες αγορές», αλλά και εντός της Ευρώπης (για παράδειγμα, σε εμπορικές εκθέσεις).
Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι περιορισμένη.
Δεδομένων αυτών των διαφορετικών οπτικών, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Christophe Hansen υιοθέτησε μια επιφυλακτική προσέγγιση για να ολοκληρώσει σε αυτό το σημείο στο Συμβούλιο Υπουργών: «Η πρόταση της Γερμανίας για ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα εκρίζωσης δεν είναι αποδεκτή από όλα τα μέρη γύρω από το τραπέζι», συνόψισε. Αναγνωρίζοντας ότι «ο αμπελοοινικός τομέας βρίσκεται υπό πίεση», ο πρώην ευρωβουλευτής του Λουξεμβούργου επιμένει ότι «η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι περιορισμένη». Υπενθυμίζοντας ότι η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου (HLG) δεν είχε καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με το οικονομικό ζήτημα της εκρίζωσης, ο Christophe Hansen επισημαίνει ότι η εκρίζωση «θα απαιτούσε ιδιαίτερα δαπανηρά μέτρα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για τις περιοχές όπου θα εφαρμοζόταν. Κατά την άποψή μου, η εκρίζωση πρέπει να εφαρμόζεται με σύνεση, με υψηλό επίπεδο ευθύνης και σε συνεργασία με τις αρχές που βρίσκονται πλησιέστερα στον τομέα, βάσει προσεκτικού σχεδιασμού».
Ευγενική Άρνηση
Πιο συγκεκριμένα, για τον Ευρωπαίο Επίτροπο, «τα κεφάλαια στα γεωργικά αποθεματικά είναι πολύ περιορισμένα και ξέρετε τι σημαίνει αυτό; οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και όλες οι άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στα αντίστοιχα κράτη μέλη σας, αν ξοδέψουμε όλα τα χρήματα σε πανευρωπαϊκά προγράμματα εκρίζωσης, δεν θα χρηματοδοτηθούν. Πρέπει να επενδύσουμε τα χρήματα στην προώθηση». » Αναφέροντας ότι η απόδοση είναι μία έως δύο φορές μεγαλύτερη από τις ευρωπαϊκές επενδύσεις στην αγροτική επικοινωνία, ο Christophe Hansen συνεχίζει να ζητά διαφοροποίηση της αγοράς για την έξοδο των κρασιών από την κρίση: «Είναι σημαντικό να επιδιώξουμε να ανοίξουμε νέες ευκαιρίες. Στις αμπελουργικές περιοχές που επισκέπτομαι, μου λένε ότι θα εξαφανιστούμε αν η κατανάλωση συνεχίσει να μειώνεται τοπικά. Πρέπει να εξάγουμε για να κρατηθούμε ζωντανοί». Ο Επίτροπος ανακοινώνει ότι εργάζεται για το άνοιγμα νέων αγορών, έχοντας επισκεφθεί την Ιαπωνία τον Ιούνιο και την Ινδία την περασμένη εβδομάδα, πριν κατευθυνθεί στη Βραζιλία σε τρεις εβδομάδες. Καθώς πρόκειται σύντομα να ταξιδέψει σε γαλλικούς αμπελώνες για επίσημη επίσκεψη, οι αμπελουργοί αναμφίβολα θα του υπενθυμίσουν τη σημασία του ανοίγματος της εσωτερικής αγοράς με τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε περίπτωση αποστολής φιαλών σε ιδιώτη αγοραστή σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
«Λαμβάνοντας υπόψη τις δηλώσεις του Ευρωπαίου Επιτρόπου Hansen, ο οποίος τόνισε επίσης τη γενική έλλειψη υποστήριξης από τα κράτη μέλη, δεν μπορούμε να περιμένουμε άμεση αντίδραση από τις Βρυξέλλες», αναλύει ο Christian Schwörer, Γενικός Γραμματέας της Γερμανικής Ένωσης Οινοπαραγωγών (DWV), η οποία ασκεί πιέσεις στη γερμανική κυβέρνηση εδώ και μήνες για την εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν προσωρινές εκριζώσεις μέσω «εναλλασσόμενης αγρανάπαυσης, η οποία πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τα κεφάλαια που είχαν αρχικά διατεθεί για μόνιμες καλλιέργειες», εξηγεί ο Christian Schwörer.
Η κινητοποίηση συνεχίζεται
Το ζήτημα της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για ένα μόνιμο σχέδιο εκριζώσεων παραμένει στο επίκεντρο της Γαλλίας, ακόμη και από μια παραιτούμενη κυβέρνηση. Την Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας άλλης συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Annie Genevard επανέλαβε την έκκληση του Christophe Hansen για «ταχεία κινητοποίηση ευρωπαϊκών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του αποθεματικού κρίσης».
