NutriScore ή NutrInform Battery?

Την 16/9/2022 είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση του Ελληνοϊταλικού Επιμελητηρίου στο Βελλίδειο, μέσα στην 86^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης στα πλαίσια του Thessaloniki HELEXPO Forum με θέμα: Γεωργία και Αγροδιατροφή: προβλήματα, προκλήσεις, μέλλον.

Με συντονίστρια την κα Πόπη Αστεριάδου (δημοσιογράφο), ακούσαμε τον κ Γεώργιο Στύλιο, Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων για το «τι έχει κάνει η σημερινή κυβέρνηση» και την κα Ολυμπία Τελιοριδου, πρώην υφυπουργό ΑΑΤ για το ότι «όλα είναι χάλια στον αγροτικό τομέα σήμερα».

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η αναφορά του κ Μπάμπη Παπαϊωάννου (Υπεύθυνος Πολιτικής της Γεν. Δ/νσης EC-DG Πολιτικές για τη Νεολαία-Νέοι Αγρότες, ότι η ΕΕ λαμβάνει υπόψη της ορισμένα σοβαρά ζητήματα μεταξύ των οποίων είναι το δημογραφικό, καθώς μειώνονται οι νέοι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές. Ακόμη, μείζονος σημασίας είναι η συμμετοχή των νέων σε δράσεις και προγράμματα, που αναπτύσσει η Ε.Ε. για την εκπαίδευση, κατάρτιση και δικτύωση τους, ενώ χρειάζεται να σχεδιαστεί μία ειδική πολιτική για τους νέους στις απομακρυσμένες περιοχές. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι η ΕΕ ολοκληρώνει πρόσκληση για την εκπόνηση έρευνας για την κατάσταση των νέων στις αγροτικές περιοχές. Πάντα ελπίζουμε να αξιοποιήσουν και την εμπειρία των οργανώσεων της αγροτικής κοινωνίας, διότι και οι αγρότες είναι πολίτες.

Αλλά αυτά που μας καθήλωσαν ήταν τα στοιχεία της πρότασης για το «NutrInform Battery» του καθ Πανεπιστημίου Luca Piretta και της FEDERALIMENTARE (Ιταλική Ομοσπονδία Βιομηχανιών Τροφίμων). Η πρόταση συνιστά ένα σύστημα σήμανσης, που ενημερώνει τον καταναλωτή σχετικά με την ταυτότητα του τροφίμου που θα καταναλώσει, πολύ καλύτερο από το NutriScore. Την πρόταση συνυπογράφουν η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ουγγαρία & η Ρουμανία για την υιοθέτηση διατροφικής σήμανσης στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας των τροφίμων, εναρμονισμένη με το διατροφικό περιεχόμενο του κάθε τρόφιμου και μάλιστα σε «επίπεδο» μερίδας ημερήσιας .

Το NutriScore πολιτικά, από έναν απλό πολίτη, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως η επίθεση της μαζοποιημένης χημικής βιομηχανίας εναντίον της τοπικής παραδοσιακής-φυσικής διατροφής.

Το NutriScore είναι ένα ενιαίο υπεραπλουστευτικό σχήμα που προσπαθεί να επιβάλλει μια περίεργη αδικαιολόγητη διάκριση των τροφίμων, με ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στη διατροφική κατάταξη ορισμένων εμβληματικών ελληνικών προϊόντων (π.χ. ελαιόλαδο, ελιές, φέτα, στραγγιστό γιαούρτι, μέλι κλπ), ενώ κατατάσσει στις καλύτερες κατηγορίες τα χημικά βιομηχανοποιημένα προϊόντα τύπου «cola» & Κέτσαπ!!!.Στην δημόσια διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας Αττικής στις 10/2/2021 επισημάνθηκε ότι η Βαθμονόμηση «Nutri Score» είναι μια ετικέτα πέντε (5) χρωμάτων, όπου το Α-πράσινο βαθύ είναι προτιμώμενο, Β-πράσινο αχνό, C-κίτρινο, D-πορτοκαλί & E-κόκκινο απαγορευτικό. Ο υπολογισμός της βαθμολογίας περιλαμβάνει επτά διαφορετικές παραμέτρους των πληροφοριών σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά ανά 100 γραμμάρια τροφίμων που είναι συνήθως διαθέσιμες σε συσκευασίες τροφίμων. Η υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα & λαχανικά, ίνες & πρωτεΐνες προάγει μια προτιμώμενη βαθμολογία, ενώ η υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά οξέα και νάτριο επιβάλει μια «κόκκινη» βαθμολογία.

Τα »περίεργα» του Nutriscore είναι ότι κατατάσσει το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στο D, το Βιτάμ στο D, την Φυτίνη στο D, τον χυμό πορτοκάλι στο Ε, το γάλα στο Ε, τα Coji-Berries στο D, την καστανή ζάχαρη στο D, το μέλι στο D, τα μακαρόνια στο Α κλπ …

Στις 27/7/2022 ο ΕΦΕΤ ανακοίνωσε: Στο πλαίσιο της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο Farm to Fork», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει αριθμό δράσεων συμπεριλαμβανομένης της κατάθεσης ως το τέλος του έτους 2022, νομοθετικής πρότασης για μια εναρμονισμένη υποχρεωτική διατροφική επισήμανση στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας τροφίμων (Front-of-Pack Nutrition Labelling - FOPNL).

Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του ΕΦΕΤ (που ελέγχεται όσον αφορά την αξιοπιστία της) έδειξαν ότι (1) οι Έλληνες καταναλωτές επέλεξαν ένα αξιολογικό σύστημα που χρησιμοποιεί χρώματα, εστιασμένο στην περιεκτικότητα συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών (Σχήμα Multiple Traffic Lights). Επίσης (2) φάνηκε ότι το Nutriscore βοηθάει τους καταναλωτές να κατανοήσουν καλύτερα τη διατροφική σύσταση των περισσότερων τροφίμων, αν και προτείνεται ο αλγόριθμος του Nutriscore να επαναξιολογηθεί και ενδεχομένως να τροποποιηθεί προκειμένου να αξιολογεί σωστότερα όλα τα τρόφιμα βάσει των διατροφικών συστάσεων. Τέλος (3) σε περίπτωση που συμφωνηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο οποιοδήποτε FOPNL, απαιτούνται δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης όλων των καταναλωτών για το σχήμα FOPNL, παράλληλα με καμπάνιες ενημέρωσης για τη Μεσογειακή διατροφή ως ένα βιώσιμο μοντέλο διατροφής που συνάδει με την καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

Στις 15/12/2020 το ΥπΑΑΤ δήλωνε ότι η Ελλάδα ανήκει στο μπλοκ των ευρωπαϊκών χωρών που αντιτίθεται στο συγκεκριμένο σύστημα βαθμολόγησης NutriScore καθώς θεωρεί ότι εξαιρούνται από την αξιολόγηση επιμέρους σημαντικά διατροφικά στοιχεία και ως εκ τούτου δεν λαμβάνεται υπόψη η πραγματική διατροφική αξία ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα παραδοσιακά προϊόντα. Η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ήδη υιοθετήσει το σύστημα Nutri-Score και πιέζουν για την διευκόλυνση της χημικής βιομηχανίας και των εξαγωγών τους.

Στις 18/7/2022 το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων τονίζει ότι το ενιαίο σχήμα της ΕΕ πρέπει να σέβεται τη διατροφική κουλτούρα και τις τυπικές δίαιτες κάθε κράτους μέλους και να μην εισάγει διακρίσεις εις βάρος των παραδοσιακών τροφίμων. Πρέπει να αποφευχθεί το παράδοξο να δαιμονοποιούνται παραδοσιακά προϊόντα, τα οποία διαδραματίζουν θετικό ρόλο στη διατροφή, εφόσον καταναλώνονται στην κατάλληλη ποσότητα, την κατάλληλη εποχή και στις κατάλληλες ποσότητες.

Η κα Μάγδα Κοντογιάννη, κτηνοτρόφος, γραμματέας του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Περιφέρειας Αττικής έχει πει πάρα πολλές φορές ότι η διατροφή είναι ενσωματωμένη στα ήθη και έθιμα κάθε τόπου και μάλιστα αποτυπώνεται ακόμα και στις θρησκευτικές επιλογές, κάθε τόπου, για την επιβίωση των τοπικών πληθυσμών. Είναι απόλυτα σωστό να απαγορεύεται η κατανάλωση κόκκινου κρασιού και χοιρινού στην καυτή έρημο της Αραβίας, αλλά προσεγγίζει να είναι ανόητο και επικίνδυνο για την επιβίωση του ανθρώπου να μην πιείς οινόπνευμα και να μην καταναλώνεις προϊόντα χοιρινού στον Βόρειο Πόλο … Ένα ενιαίο σήμα σε κάποιας μορφής παγκοσμιοποιημένο εμπόριο ισχυρά μεταποιημένων τροφίμων ΔΕΝ μπορεί να αποτελεί έξυπνη επιλογή.

Η «επιστημονική» προσέγγιση που δεν λαμβάνει υπ’ όψη της όλες της παραμέτρους της ζωής σε ένα τόπο, αλλά μόνο επτά και ομογενοποιεί «εμπορικά» ένα σύστημα NutriScore είναι ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΤΙΚΗ και πιθανά καταστροφική για τους ανθρώπους-πολίτες ενός τόπου.

Στις 4/7/2022, η Αρχή Ανταγωνισμού της Ιταλίας έκρινε ότι η (εθελοντικά εφαρμοζόμενη) ετικέτα «nutriscore» στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας τροφίμων και ποτών δίνει μια εσφαλμένη εντύπωση για τα υγιεινά χαρακτηριστικά ενός προϊόντος και μάλιστα είναι πιθανόν να παρακινήσει του καταναλωτές να τρώνε ανθυγιεινά τρόφιμα.

Στην Ελλάδα συστήθηκε η «Πρωτοβουλία για ένα αποτελεσματικό σύστημα διατροφικής εκπαίδευσης», στην οποία μετέχουν: Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας, Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος, Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας, Ομοσπονδία Αρτοποιών Ελλάδος, Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδας, Σύνδεσμος Εξαγωγέων Κρήτης, Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων, Ένωση Βιομηχανιών-Βιοτεχνιών Ζαχαρωδών Ελλάδος, Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωσης Μελιού, ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων, Πανελλήνια Ένωση Μεταποιητών -Τυποποιητών – Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών, Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Επιτραπέζιας Ελιάς, Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας, Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου, Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Επεξεργασίας Κρέατος & Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Ελαιολάδου. Με έκπληξη διαπιστώνουμε την ουσιαστική ΑΠΟΥΣΙΑ των οργανώσεων παραγωγών πραγματικού πλούτου, δηλαδή των αγροτών της προσυλλεκτικής αγροτικής παραγωγής. Σχεδόν όλοι στην «πρωτοβουλία» ασχολούνται κυρίως με τις μετασυλλεκτικές διαδικασίες του πλούτου της ελληνικής αγροδιατροφής, το τελικό εμπορικό τρόφιμο.

Η πρόταση NutrInform battery που παρουσίασε ο καθ Luca Piretta, αντί απλά να χρησιμοποιεί έναν ενιαίο αλγόριθμο (!) και να δίνει πέντε χρώματα, δίνει ποσοστό της ημερήσιας μπαταρίας για την κατάταξη ενός τρόφιμου ανάλογα με την περιεκτικότητά του σε ενέργεια, σε λίπη, σε κεκορεσμένα, σε ζάχαρη και σε αλάτι σε σχέση με μια μερίδα (δηλαδή 50γρ) και σε σχέση με την αναγκαία ημερήσια πρόσληψη. Η εικόνα στο μπροστινό τμήμα της συσκευασίας ενός τρόφιμου προτείνεται να είναι όπως η παρακάτω, όπου ένας απλός καταναλωτής δεν θα το καταλαβαίνει εύκολα …

ακόμα και στο προτεινόμενο από τα 5 κράτη σήμα NutrInform battery.

Ένας απλός μέσος πολίτης ΔΕΝ μπορεί να κυκλοφορεί με ένα αναγνώστη οπτικού κώδικα με τα στοιχεία του τρόφιμου, ούτε μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στα πέντε χρώματα του NutriScore. Όλα αυτά μοιάζει να είναι μια τεχνητή ανάγκη για να εξασφαλισθεί η εμπιστοσύνη του καταναλωτή λόγω της τεράστιας απόστασης ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή. Κυρίως όμως διότι η κερδοσκοπική ιδιωτική οικονομική υποκαθιστά ή/& αντικαθιστά τα αγνά αγροτικά προϊόντα με τρόφιμα που «μοιάζουν με κάτι που τρώγεται», αλλά έχουν αντικατασταθεί τα συστατικά τους για λόγους κερδοσκοπίας και για λόγους μακροχρόνιας συντήρησης. Η μακροχρόνια συντήρηση απαιτείται για να τροφοδοτήσει τις μακρόσυρτες διεθνείς αγροδιατροφικές εφοδιαστικές αλυσίδες.

Τελικά μήπως αντί για όλες αυτές τις περίεργες «καινοτομίες» θα μπορούσαμε να στηρίξουμε τις Τοπικές Εφοδιαστικές Αλυσίδες (Short Supply Chain), όπου τα τοπικώς παραγόμενα αγροδιατροφικά προϊόντα, από τοπικές ποικιλίες ή αυτόχθονες φυλές (με λιγότερα χημικά και φάρμακα), να μεταποιούνται σε τοπικές οικοτεχνίες, με τοπικές παραδοσιακές συνταγές, σε τοπικά εργαστήρια και να διατίθενται σε τοπικές Αγροτικές Αγορές και να καταναλώνονται τοπικά (χωρίς τροφοχιλιόμετρα)? …