Παγκόσμια Ημέρα νερού: Ιστορίες λειψυδρίας και βιώσιμης διαχείρισης

 «Θυμάμαι σπίτια που δεν είχαν νερό που κάνανε κάθε Σάββατο μπάνιο στη λεκάνη. Η θεία έκανε τον μπάρμπα μπάνιο με δύο 5λιτρα και τώρα αυτό είναι ένα καζανάκι ας πούμε, είναι γελοίο»...

Ιστορίες λειψυδρίας αλλά και βιώσιμης διαχείρισης νερού, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, παρουσιάζει, μέσω podcast, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού, η DISSCO (Dissemination- Science- Communication), που σχεδιάζει και υλοποιεί δράσεις για την επικοινωνία ερευνητικών δραστηριοτήτων. Η συγκεκριμένη δράση συνίσταται στην παραγωγή ενός θεματικού podcast τριών επεισοδίων με τίτλο «Λειψυδρία»/«Water Scarcity», μαζί με τη Media dell' Arte, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση καλλιτεχνών και ερευνητών. Μέσα από συνεντεύξεις και αρχεία προφορικής ιστορίας ερευνητές, τοπικοί φορείς και κάτοικοι αφηγούνται θέματα λειψυδρίας στην Ελλάδα, με μουσικές του συνθέτη Γιώργου Πατεράκη.

«Συγκεντρώσαμε 22 διαδικτυακές συνεντεύξεις από κατοίκους, ερευνητές και εκπροσώπους τοπικών οργανώσεων σε Κύθηρα, Σαμοθράκη, Αθήνα, Δονούσα, Ανάφη, Πάρο, Τήνο και Γιάννενα», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η συντονίστρια του προγράμματος Ευγενία Τσιάνου. «Στο πρώτο επεισόδιο εξηγείται πώς αντιμετωπιζόταν η λειψυδρία και πώς συνδεόταν το δικαίωμα πρόσβασης σε νερό με τη χρήση του πριν από μερικές δεκαετίες στα ελληνικά νησιά, το δεύτερο επεισόδιο περιγραφεί γιατί η λειψυδρία είναι σήμερα μια πρόκληση, και όχι μόνο για τα ελληνικά νησιά, που είναι από τα πιο άνυδρα μέρη της Μεσογείου, αλλά και για άλλες περιοχές της Ελλάδας, με επαρκές βροχοπτώσεις και το τρίτο επεισόδιο προτείνει λύσεις, από την αναβίωση παλαιών τεχνικών που βασίζονται σε φυσικές διεργασίες έως την ανάπτυξη καινοτόμων αποκεντρωμένων τεχνικών για εξοικονόμηση νερού στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας», διευκρινίζει.

«Πόσο συχνά κάνατε μπάνιο παλιά;». Νησιώτες απαντούν αφοπλιστικά στην ερώτηση των ερευνητών και περιγράφουν το μπάνιο σε σκάφη που έζησαν στην παιδική τους ηλικία. «Κάθε Σάββατο για να πάμε την Κυριακή στην εκκλησία, οι γονείς μάς πλένανε στη σκάφη με το τενεκάκι, μας αλλάζανε και το πρωί πηγαίναμε στην εκκλησία- αυτό τώρα έχει κοπεί», λέει η Ζαμπέτα Ρινάκη από την Ανάφη, ενώ ο τεχνικός πισινών Σπύρος Μπάλιος από την Πάρο, κάνει μνεία στην οικονομία νερού, αφού «ακόμη και όταν έσταζε το λούκι από την ταράτσα, είχε από κάτω κουβά».

Οι νησιώτες αναφέρουν ενδεικτικά ότι κάθε σπίτι είχε τη δική του δεξαμενή, «τις στέρνες με το βρόχινο νερό στις ταράτσες», ότι φόρτωναν τα γαϊδούρια με μπιτόνια που γέμιζαν με νερό για τη λάτρα και ακόμη, ότι κουβαλούσαν τις στάμνες με τα χέρια σε απόσταση αρκετών μέτρων.

Τα ρούχα και τα χαλιά πλένονταν στο ποτάμι και στις ρεματιές και, όπως περιγράφει η Κατερίνα Κωβαίου, μόνιμος κάτοικος της Δονούσας, «κατεβαίναμε και πλέναμε, εκεί το ξενέρισμα, εκεί το σαπούνι, εκεί το ξέβγαλμα, είχαν δύο γερτές πλάκες, τις είχαν κάνει με τσιμέντο και εκεί τρίβαμε τα ρούχα».

«Και τότε ήτανε τα ρούχα πολύ λερωμένα γιατί όλοι εργάζονται στα χωράφια όχι σαν και τώρα που τα αρωματίζουν για να τα βάλουν», προσθέτει η κ. Ρινάκη.

«Άμα βλέπω τη βρύση και τρέχει, εγώ σκάω»

Για την αλόγιστη χρήση του νερού τους καλοκαιρινούς μήνες μιλάει επίσης η κ. Κωβαίου, ενώ ο Ηλίας Πράσινος από τη Δονούσα αναφέρει ότι παλαιότερα «μας είχανε πανικοβάλλει γιατί το νερό της αφαλάτωσης δεν είναι καλό για λούσιμο, λέγανε ότι θα λουζόμαστε και θα καραφλιάσουμε»!

«Το καλοκαίρι λοιπόν που μαζεύεται πολύς ο κόσμος, τότε αρχίζουν τα παρατράγουδα, γιατί γινόταν αλόγιστη χρήση νερού, βρύσες ανοιχτές να βλέπεις τα νερά να τρέχουν στη θάλασσα και να μην έχουμε να μαγειρέψουμε. Ενώ όλοι εδώ στη Δονούσα είχαν για τα όμβρια νερά δεξαμενές, τώρα άρχισαν ένας ένας και τις διαλύει και τις κάνει δωμάτια, ενοικιαζόμενα», λέει η κ. Κωβαίου.

Η DISSCO l Dissemination Science Communication, είναι ένας φορέας που δραστηριοποιείται στην επικοινωνία της επιστήμης από την περιβαλλοντολόγο Ευγενία Τσιάνου. Η συγκεκριμένη παραγωγή podcast εφαρμόστηκε ως εργαλείο για να προσεγγίσει φορείς και άτομα που σχετίζονται με τη λειψυδρία στο πλαίσιο του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) διαφορετικών Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας (KIC) για την εύρεση καινοτόμων λύσεων για τη λειψυδρία στη Νότια Ευρώπη. Στη δράση συμμετείχαν ερευνητές (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, P2P lab, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), φορείς που δουλεύουν στο πεδίο με τις τοπικές κοινωνίες («ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ» Περιοδεύον Εργαστήριο για τις Παραδοσιακές Τεχνικές Δόμησης, Tzoumakers, Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον 'Ανθρωπο (MedINA), Σύλλογος Βιώσιμη Σαμοθράκη, Περιβαλλοντικό και Πολιτιστικό Πάρκο Πάρου) και κάτοικοι από Ανάφη, Βωβούσα, Δονούσα, Πάρο, Τήνο και Σαμοθράκη.

Όλα τα podcasts είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα www.water-scarcity.gr.

ΑΠΕ-ΜΠΕ