Αλλαγή της ώρας και πως επηρεάζει την ζωής μας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση, προκειμένου να διαπιστώσει αν η κοινή γνώμη στην Ευρώπη θέλει να διατηρηθεί ή να καταργηθεί η υποχρεωτική αλλαγή της ώρας κάθε έξι μήνες, μια διευθέτηση που έχει τις ρίζες της πριν από τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο και αφορούσε κυρίως την εξοικονόμηση ενέργειας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πάντως με ψήφισμά του έκανε γνωστό ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει να διατηρηθεί ένα ενιαίο καθεστώς για όλες τις χώρες της ΕΕ.
Η αλλαγή αυτή έχει θεσμοθετηθεί από την ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τη μεταβαλλόμενη διάρκεια του φωτός της ημέρας και την καλύτερη αξιοποίηση της ηλιοφάνειας. Οι πολίτες και φορείς καλούνται τώρα να εκφράσουν τις απόψεις τους, συμπληρώνοντας έως τις 16 Αυγούστου ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο που διατίθεται σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ.
Η διαβούλευση έρχεται σε συνέχεια ψηφίσματος τον Φεβρουάριο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο αναφέρει ότι «είναι απαραίτητη η διατήρηση ενός ενιαίου καθεστώτος όσον αφορά την ώρα στην ΕΕ, ακόμη και μετά την κατάργηση των εξαμηνιαίων αλλαγών της ώρας».
Εκτός από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αρκετοί πολίτες και ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ζητήσει από την Επιτροπή να εκτιμήσει κατά πόσο πρέπει να αλλάξουν οι ισχύουσες ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα. Έτσι, η Κομισιόν θέλει να συγκεντρώσει τις απόψεις των Ευρωπαίων πολιτών και των ενδιαφερόμενων φορέων σχετικά με το επίμαχο ζήτημα.
Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ εφαρμόζουν ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα, οι οποίες χρονολογούνται από τον πρώτο και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ή από την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. Την εποχή εκείνη, οι ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα στόχευαν κυρίως στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Ρόλο υπέρ της αλλαγής της ώρας είχαν παίξει και άλλα επιχειρήματα, όπως η οδική ασφάλεια, οι αυξημένες δυνατότητες αναψυχής, χάρη στη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας και η εναρμόνιση των εθνικών πρακτικών με αυτές των γειτονικών χωρών ή των κυριότερων εμπορικών εταίρων.
Οι τωρινές ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα σε επίπεδο ΕΕ ισχύουν από τη δεκαετία του 1980 και διέπονται από την οδηγία 2000/84/EΚ, η οποία θεσπίζει την υποχρέωση των κρατών μελών να περνούν στη θερινή ώρα την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και να επανέρχονται στη χειμερινή ώρα την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου. Στόχος της ΕΕ ήταν να ενοποιηθούν οι διαφορετικές εθνικές ημερομηνίες μετάβασης στη θερινή ώρα, ώστε να διασφαλισθεί μια εναρμονισμένη προσέγγιση για την αλλαγή της ώρας εντός της ενιαίας αγοράς.
Η διάρκεια του φωτός της ημέρας ποικίλλει ανάλογα με τη γεωγραφική θέση των κρατών μελών της ΕΕ. Τα βόρεια ευρωπαϊκά κράτη έχουν σχετικά μεγάλες εποχικές διακυμάνσεις, όσον αφορά το διαθέσιμο φως κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς έχουν σκοτεινούς χειμώνες με λίγη ηλιοφάνεια και φωτεινά καλοκαίρια με μικρές νύχτες. Αντίθετα, στα κράτη μέλη στη νότια Ευρώπη η κατανομή των ωρών με φως μεταξύ της ημέρας και της νύχτας μεταβάλλεται σπανίως κατά τη διάρκεια του έτους.
Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες μελέτες  σχετικά με τη θερινή ώρα. Από αυτές, σύμφωνα με την Κομισιόν, προκύπτουν τα εξής:
- Εσωτερική αγορά: η μη συντονισμένη αλλαγή της ώρας από τα κράτη μέλη θα ήταν επιζήμια για την εσωτερική αγορά, καθώς θα είχε ως συνέπεια υψηλότερο κόστος για το διασυνοριακό εμπόριο, προβλήματα στις μεταφορές, τις επικοινωνίες και τα ταξίδια, καθώς και χαμηλότερη παραγωγικότητα στην εσωτερική αγορά αγαθών και υπηρεσιών.
- Ενέργεια: η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας ως αποτέλεσμα της θερινής ώρας είναι οριακή.
- Υγεία: οι ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα εκτιμάται ότι έχουν θετικό αντίκτυπο που συνδέεται με τη δυνατότητα περισσότερων υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής. Από την άλλη, τα αποτελέσματα χρονοβιολογικών ερευνών δείχνουν ότι οι επιπτώσεις στο ανθρώπινο βιορυθμό μπορεί να είναι σοβαρότερες απ’ ό, τι θεωρείτο στο παρελθόν. Το ισοζύγιο των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων παραμένει ασαφές.
- Οδική ασφάλεια: παραμένει επίσης ασαφής η σχέση μεταξύ των ρυθμίσεων για τη θερινή ώρα και της συχνότητας των τροχαίων ατυχημάτων. Η στέρηση ύπνου επειδή τα ρολόγια γυρίζουν μία ώρα μπροστά την άνοιξη, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ατυχημάτων. Από την άλλη, οι περισσότερες ώρες με φως της ημέρας τα καλοκαιρινά βράδια θεωρείται ότι έχουν θετικό αντίκτυπο στην οδική ασφάλεια.
- Γεωργία: οι ανησυχίες του παρελθόντος για τις διαταραχές του βιορυθμού των ζώων και τις αλλαγές στις ώρες αρμέγματος λόγω της μεταβολής της ώρας έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαλειφθεί χάρη στη χρήση νέου εξοπλισμού, τεχνητού φωτισμού και αυτοματοποιημένων τεχνολογιών. Επίσης, μία επιπλέον ώρα με φως το καλοκαίρι μπορεί να αποτελεί ένα ιδιαίτερα θετικό στοιχείο, επειδή επιτρέπει την επιμήκυνση των ωρών απασχόλησης σε υπαίθριες δραστηριότητες, όπως η δουλειά στα χωράφια και η συγκομιδή.
Ορισμένα κράτη μέλη έχουν εγείρει πρόσφατα το θέμα της θερινής ώρας με επιστολές τους προς την Επιτροπή. Η Φινλανδία ζήτησε να καταργηθεί η εξαμηνιαία αλλαγή της ώρας και η Λιθουανία να επανεξετασθεί το ισχύον σύστημα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του επισήμανε ότι έχει καθοριστική σημασία να διατηρηθεί ένα ενιαίο καθεστώς στην ώρα εντός της ΕΕ. Σε απάντηση στο ψήφισμα αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να αξιολογήσει τις δύο κύριες εναλλακτικές επιλογές:
- διατήρηση των ισχυουσών ρυθμίσεων της ΕΕ για τη θερινή ώρα, όπως ορίζονται στην οδηγία 2000/84/EΚ  ή
- κατάργηση της ισχύουσας εξαμηνιαίας αλλαγής της ώρας σε όλα τα κράτη μέλη και απαγόρευση των περιοδικών αλλαγών. Κάθε κράτος μέλος θα μπορεί να αποφασίσει για την καθιέρωση μόνιμης θερινής ή χειμερινής ώρας.
Ν.Μ.

ΑΠΕ-ΜΠΕ