Φορολογικές δηλώσεις 2018: Πότε ξεκινούν – Ποιες οι προϋποθέσεις για την έκπτωση φόρου - Όλες οι αλλαγές στο έντυπο Ε1

Όλες οι αλλαγές:

1. Η κατοχύρωση του δικαιώματος ετήσιας έκπτωσης φόρου έως 1.900-2.100 ευρώ από μισθωτούς, συνταξιούχους και κατ’ επάγγελμα αγρότες υπό την προϋπόθεση ότι κατά τη διάρκεια του 2017 εξόφλησαν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής δαπάνες για αγορές αγαθών και υπηρεσιών συνολικού ύψους από 10% έως και 18,75% επί του συνολικού ετήσιου – δηλωθέντος ή τεκμαρτού- εισοδήματός τους.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για τα ετήσια εισοδήματα έως 20.000 ευρώ από μισθούς, συντάξεις ή από αγροτικές δραστηριότητες προβλέπεται έκπτωση φόρου:

1.900 ευρώ, για φορολογούμενους χωρίς προστατευόμενα τέκνα
1.950 ευρώ, για φορολογούμενους με 1 προστατευόμενο τέκνο
2.000 ευρώ, για φορολογούμενους με 2 προστατευόμενα τέκνα
2.100 ευρώ για φορολογούμενους με 3 ή περισσότερα προστατευόμενα τέκνα

Για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 20.000 ευρώ, η ισχύουσα κατά περίπτωση έκπτωση φόρου (των 1.900-2.100 ευρώ) μειώνεται κατά το 1% του πέραν των 20.000 ευρώ τμήματος του ετήσιου εισοδήματος.

Προϋποθέσεις κατοχύρωσης

Κάθε μισθωτός, συνταξιούχος και κατ’ επάγγελμα αγρότης, για να δικαιούται έκπτωσης φόρου, η οποία ισοδυναμεί με αφορολόγητο όριο από 8.636,64 έως 9.545,45 ευρώ, θα πρέπει κατά τη διάρκεια του 2017 να έχει εξοφλήσει με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή μέσω e-banking) δαπάνες για αγορές αγαθών ή υπηρεσιών συνολικού ύψους ίσου με ποσοστό:

• 10% του ετήσιου εισοδήματός του, πραγματικού ή τεκμαρτού, εφόσον το εισόδημα αυτό ανέρχεται έως 10.000 ευρώ
• 10% επί των πρώτων 10.000 ευρώ και 15% επί του υπερβάλλοντος ποσού, εφόσον το ετήσιο -πραγματικό ή τεκμαρτό- ατομικό του εισόδημα ανέρχεται σε 10.001 έως και 30.000 ευρώ 
• 10% επί των πρώτων 10.000 ευρώ, 15% επί των επόμενων 20.000 ευρώ και 20% επί του υπερβάλλοντος ποσού, εφόσον το ετήσιο – πραγματικό ή τεκμαρτό- εισόδημά του ξεπερνά τις 30.000 ευρώ

Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία ο φορολογούμενος δεν κατάφερε να καλύψει το απαιτούμενο ποσό δαπάνης με πληρωμές μέσω καρτών ή μέσω e-banking, το «ακάλυπτο» ποσό φορολογείται με 22%.

Με μετρητά

Από την υποχρέωση να έχουν εξοφλήσει με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής τις δαπάνες που κατοχυρώνουν την έκπτωση φόρου εξαιρούνται οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι κατ’ επάγγελμα αγρότες άνω 70 ετών, τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση, οι φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις. Οι παραπάνω περιπτώσεις «εξαιρέσεων» πρέπει να έχουν καλύψει τα ποσοστά του ετήσιου εισοδήματος με δαπάνες εξοφληθείσες με μετρητά. Οφείλουν να έχουν συγκεντρώσει τις αποδείξεις ώστε να είναι σε θέση να τις προσκομίσουν σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου.

Πλήρης εξαίρεση

Πλήρης εξαίρεση από την υποχρέωση κατοχύρωσης της έκπτωσης φόρου με πληρωμές δαπανών είτε με ηλεκτρονικά μέσα είτε με μετρητά προβλέπεται για τις παρακάτω κατηγορίες:

• Υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών
• Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων
• Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους
• Φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ
• Φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματός τους
• Φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ)
• Υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία
• Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών)
• Οσοι διαμένουν σε οίκους ευγηρίας και σε ψυχιατρικά καταστήματα καθώς και οι φυλακισμένοι

2. Η κατάργηση της διάταξης που προέβλεπε έκπτωση, από τον αναλογούντα φόρο εισοδήματος κάθε φυσικού προσώπου, του 10% του ποσού των δαπανών του για ιατρική, φαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, εφόσον οι δαπάνες αυτές υπερβαίνουν συνολικά το 5% του ετήσιου ατομικού εισοδήματός του. Οι εν λόγω δαπάνες θα συνυπολογιστούν και θα συμπεριληφθούν στις λοιπές δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη για την κατοχύρωση της ετήσιας έκπτωσης φόρου. Συνέπεια της κατάργησης της έκπτωσης των ιατρικών και φαρμακευτικών δαπανών από το φόρο εισοδήματος θα είναι η περαιτέρω φορολογική επιβάρυνση των φυσικών προσώπων όταν θα γίνει η εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για το 2017.

3. Η κατάργηση της φοροαπαλλαγής των βουλευτών και των δικαστικών λειτουργών: Οι διατάξεις που προέβλεπαν έκπτωση από το φορολογητέο ποσό της βουλευτικής αποζημίωσης και των συνολικών αποδοχών των δικαστικών λειτουργών ποσού ίσου με το 25% του ακαθάριστου ποσού αυτών ως τεκμαρτού ποσού για την κάλυψη των δαπανών άσκησης του βουλευτικού και του δικαστικού λειτουργήματος καταργήθηκαν. Η κατάργηση της έκπτωσης ισχύει και για τους εν ενεργεία και συνταξιούχους λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους καθώς και για τα μέλη των οικογενειών των αποβιωσάντων δικαστικών λειτουργών και λειτουργών του ΝΣΚ, τα οποία συνταξιοδοτούνται κατά μεταβίβαση, σύμφωνα με τις διατάξεις του συνταξιοδοτικού νόμου, λόγω του θανάτου των λειτουργών αυτών.

Νέοι κωδικοί

Δεδομένου ότι οι αλλαγές που επέρχονται φέτος στους κανόνες υπολογισμού του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων είναι μόνο οι προαναφερθείσες τρεις, στο έντυπο Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος που θα υποβάλουν φέτος οι φορολογούμενοι οι μόνες αλλαγές που επέρχονται είναι οι εξής:

1. Στον πίνακα 7, στην 4η σελίδα του Ε1 επανενεργοποιείται ο κωδικός 049 και δίπλα σε αυτόν προστίθεται και ο κωδικός 050. Στον κωδικό 049 για τον υπόχρεο φορολογούμενο και στον κωδικό 050 για τη σύζυγό του θα είναι προσυμπληρωμένα από τις υπηρεσίες της ΑΑΔΕ τα ποσά των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν το 2017 για αγορές αγαθών και υπηρεσιών με «πλαστικό χρήμα». Οι κωδικοί αυτοί θα είναι προσυμπληρωμένοι μόνο στα Ε1 μισθωτών, συνταξιούχων και κατ’ επάγγελμα αγροτών.

Οι κωδικοί 049-050 δεν θα είναι «κλειδωμένοι» και οι φορολογούμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν και να προσθέσουν δαπάνες οι οποίες ενδεχομένως να μην εμφανίζονται όπως π.χ. πληρωμές που έχουν γίνει με μεταφορά χρηματικών ποσών από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους στους λογαριασμούς επιχειρηματιών και ελευθέρων επαγγελματιών (π.χ. εμπόρων, δικηγόρων, ιατρών κ.λπ.), οι οποίοι δεν έχουν δηλωθεί μέχρι σήμερα ως επαγγελματικοί. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, οι φορολογούμενοι θα μπορούν να επικαλεστούν τα ενημερωτικά (statements) των τραπεζών.

2. Από τον πίνακα 7 της 4ης σελίδας αφαιρέθηκαν οι κωδικοί 051-052 όπου συμπληρώνονταν οι δαπάνες για έξοδα ιατρικής, νοσοκομειακής και φαρμακευτικής περίθαλψης.

3. Στο φετινό Ε1 η ΑΑΔΕ πρόσθεσε για πρώτη φορά κωδικούς που πρέπει να συμπληρωθούν από όσους φορολογούμενους «φιλοξενούν» στις κύριες κατοικίες τους άτομα τα οποία δεν είναι εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών τους. Συγκεκριμένα, στην 1η σελίδα του εντύπου, στον πίνακα 2, όπου συμπληρώνονται διάφορα χρήσιμα πληροφοριακά στοιχεία, προστέθηκε η παράγραφος 20 με τους κωδικούς 007 και 008, όπου ο υπόχρεος και η σύζυγος ή συμβία, αντίστοιχα, πρέπει να δηλώσουν αν «φιλοξενούν» στην κύρια κατοικία τους άτομα τα οποία δεν είναι εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς τους. Ο λόγος για τον οποίο προστέθηκαν οι κωδικοί αυτοί είναι για να παρασχεθεί η δυνατότητα στις υπηρεσίες της ΑΑΔΕ να εντοπίσουν μέσω διασταυρώσεων στοιχείων με τις δηλώσεις όσων δηλώνουν «φιλοξενούμενοι» τις περιπτώσεις των φορολογουμένων εκείνων οι οποίοι δηλώνουν ψευδώς ότι «φιλοξενούνται» σε σπίτια συγγενών ή φίλων, προκειμένου:

• Οποιος συμπληρώνει έναν από τους κωδικούς 092, 094 ή 096 του εντύπου Ε1 δηλώνοντας «φιλοξενούμενος» δεν βαρύνεται με το τεκμήριο διαβίωσης της κύριας κατοικίας
• Ενας ενοικιαστής που θα εμφανιστεί ως «φιλοξενούμενος» του ιδιοκτήτη θα τον απαλλάξει από το φόρο εισοδήματος 15% έως 45% για τα ενοίκια που του δίνει

Ειδικότερα:

1. Σύμφωνα με το νέο έντυπο Ε1 πρόκειται για τους κωδικούς 049 και 050 που θα είναι προσυμπληρωμένοι εφόσον οι δαπάνες εγιναν με πλαστικό χρήμα. Αλλά θα μπορούν να διορθώνονται αν έχουν γίνει συναλλαγές με επιχειρήσεις που δεν έχουν δηλώσει επαγγελματικό λογαριασμό στην Εφορία.
2. Οι δυο κωδικοί υπάρχουν για τις περιπτώσεις ζευγαριών που και οι δυο δικαιούνται το αφορολόγητο. Το αφορολόγητο κυμαίνεται από 8636 έως 9545 ευρώ. Και για να χτιστεί χρειάζονται αποδείξεις ανάλογα με το εισόδημα. Για παράδειγμα για εισόδημα 10.000 απαιτούνται αποδείξεις 1000 ευρώ.
3. Από τις δαπάνες που «μετρούν» εξαιρούνται: ενοίκια, δόσεις δανείων, αγορές οχημάτων, κατοικιών, μετοχών, ομολόγων. Οι δαπάνες είναι ατομικές, ωστόσο στις περιπτωσεις των ζευγαριών αν ο ένας έχει λιγότερες αποδείξεις συμπληρώνει από τυχόν πλέονασμα του άλλου, αλλά ελλείψεις του ενός, στα ζευγαρια, καλύπτονται από τυχόν πλεόνασμα του άλλου κατά την εκκαθάριση.
4. Δεν είναι απαραίτητες οι αποδείξεις με πλαστικό χρήμα για φορολογούμενους άνω των 70 ετών, άτομα με αναπηρία πάνω από 80%, δικαιούχους Κοινωνικού Εισοδήματος και φορολογούμενους που διαμένουν σε περιοχές: έως 500 κατοίκων, νησιών έως 3100 κατοίκων.
5. Στο νέο Ε1 προστέθηκε και άλλος κωδικός για να δηλωθεί φιλοξενούμενος του φορολογούμενου που δεν είναι προστατευόμενο μέλος. Ετσι θα γίνονται ευκολότερα διασταυρώσεις σε περιπτώσεις χορήγησης βοηθημάτων.
6. Τα ανείσπρακτα ενοίκια θα δηλωθούν και φέτος σε ειδικούς κωδικούς του Ε1. ¨Όσοι όμως δηλώσουν ένα ποσό που δεν έχει εισπραχθεί δεν θα γλυτώσουν αυτοτελή φόρο που ξεκινά από 15% έως και 35% αν δεν έχει εκδοθεί διαταγή πληρωμής κατά του ενοικιαστή ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή να έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων η οποία να έχει κατατεθεί στην εφορία πριν την φορολογική δήλωση. Αν ο ενοικιαστής έχει πτωχεύσει τότε αρκεί να κατατεθεί η αναγγελία πτώχευσης.
7. Εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι που απέκτησαν το 2017 πολύ χαμηλά εισοδήματα από περιστασιακή απασχόληση, κυρίως άνεργοι και φοιτητές θα καλούνταν να πληρώσουν το 2018 υπέρογκα ποσά φόρου εισοδήματος, εξαιτίας της φορολόγησής τους με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης.

Ωστόσο, νέα νομοθετική ρύθμιση θα παρατείνει εκείνες τις διατάξεις που επιτρέπουν τη φορολόγηση τεκμαρτών εισοδημάτων βάσει της ευνοϊκής κλίμακας φορολόγησης των εισοδημάτων από μισθούς και συντάξεις. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει αυτή τη στιγμή η ισχύουσα νομοθεσία για τη φορολογία εισοδήματος, όσοι φορολογούμενοι απέκτησαν το 2017 πολύ χαμηλού ύψους εισοδήματα από περιστασιακή απασχόληση θα πρέπει να πληρώσουν το 2018 υπέρογκα ποσά φόρου εισοδήματος, τα οποία θα υπολογιστούν με συνολικό συντελεστή φόρου 44% επί εξωπραγματικών ποσών τεκμαρτού εισοδήματος που θα τους προσδιορίσουν τα τεκμήρια διαβίωσης.

Κι αυτό θα γινόταν επειδή σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το πενιχρό πραγματικό τους εισόδημα και η προστιθέμενη σ' αυτό διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων θα επιβαλλόταν φορολόγηση στο σύνολό τους ως εισόδημα από επιχειρηματικές δραστηριότητες με συντελεστή 22% από το πρώτο ευρώ, ο δε φόρος που θα προέκυπτε θα διπλασιαζόταν αυτόματα καθώς επ' αυτού θα επιβληθεί και προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου έτους, με συντελεστή 100%.

Ουσιαστικά, όσοι φορολογούμενοι το 2017 θα εμφάνιζαν στις φορολογικές δηλώσεις του 2018 πενιχρά εισοδήματα από περιστασιακή απασχόληση θα πιανόντουσαν στις παγίδες των τεκμηρίων διαβίωσης (για τις κατοικίες και τα ΙΧ αυτοκίνητα που έχουν χρησιμοποιήσει) και θα υπερφορολογούνταν επί εξωπραγματικών τεκμαρτών εισοδημάτων, με συντελεστή 22% από το πρώτο ευρώ και με προκαταβολή φόρου 100% επί του κύριου φόρου, σαν να έχουν κερδοφόρες επιχειρήσεις. Δηλαδή, όλοι αυτοί οι πολίτες θα καλούνταν να καταβάλουν φόρους που θα έχουν υπολογιστεί με τελικό φορολογικό συντελεστή 44% επί ανύπαρκτων εισοδημάτων! Έτσι, το υπουργείο Οικονομικών προωθεί την παράταση -και για το 2017- της διάταξης της παραγράφου 35 του άρθρου 72 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος με την οποία προβλέπονται τα εξής:

α) Όταν το ετήσιο δηλωθέν εισόδημα των φορολογουμένων δεν υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ και εφόσον δεν ασκείται επιχειρηματική δραστηριότητα για την οποία απαιτείται η υποβολή δήλωση έναρξης εργασιών ή εφόσον δεν ασκείται ατομική αγροτική δραστηριότητα, τότε το δηλωθέν εισόδημα και η προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων, φορολογούνται με την κλίμακα φόρου εισοδήματος των μισθωτών – συνταξιούχων, στην οποία ισχύει αφορολόγητο όριο κλιμακούμενο από 8.636 έως 9.545 ευρώ.

β) Εάν το δηλωθέν εισόδημα της προηγούμενης παραγράφου υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ, το υπερβάλλον ποσό φορολογείται με την κλίμακα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, δηλαδή με 22%.

Αν παραταθεί η παραπάνω διάταξη και για τα εισοδήματα του τρέχοντος έτους τότε εκατοντάδες χιλιάδες περιστασιακά και ευκαιριακά απασχολούμενοι, (άνεργοι, νοικοκυρές, φοιτητές, συμμετέχοντες σε προγράμματα εργασιακής εμπειρίας κ.λπ.) οι οποίοι δεν αποκτούν εισοδήματα πάνω από 6.000 ευρώ το χρόνο από τις περιστασιακές τους απασχολήσεις και οι οποίοι βαρύνονται με τεκμήρια διαβίωσης συνολικού ύψους μέχρι 9.500 ευρώ θα φορολογηθούν το 2018 - τόσο για το πραγματικό τους εισόδημα όσο και για την προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων - με την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος των μισθωτών και των συνταξιούχων στην οποία ισχύει αφορολόγητο όριο 8.636 έως 9.545 ευρώ και έτσι δεν θα πληρώσουν καθόλου φόρο εισοδήματος.