Σίγουρα, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απογοήτευση από το να διαπιστώνετε τη στιγμή της συγκομιδής πως οι ώριμες κατακόκκινες, από την πάνω όψη, ντομάτες σας έχουν μια μαύρη σήψη (τάπα) στο κάτω μέρος. Ακόμα κι αν αφαιρέσουμε το κάτω μέρος, το πάνω μέρος της ντομάτας έχει μια πικρή γεύση ακατάλληλη για κατανάλωση. Η σήψη του ομφαλού του καρπού μπορεί να προληφθεί πριν εμφανιστεί. Δεν οφείλεται σε κάποιο μύκητα ή άλλο παθογόνο άλλα σε φυσιολογικούς και καλλιεργητικούς παράγοντες που παρεμβαίνουν στη θρέψη το φυτού. Σε αυτό το άρθρο θα εξηγήσουμε τα αίτια, το πώς δεν θα μπερδεύετε τα συμπτώματα με άλλες ασθένειες και τους τρόπους πρόληψης.
Τι προκαλεί τη σήψη του καρπού στο επίπεδο του ομφαλού στην ντομάτα και τη πιπεριά;
Η σήψη του καρπού στο επίπεδο το ομφαλού (τάπα) προκαλείται όταν το φυτό δεν είναι σε θέση να παρέχει αρκετό ασβέστιο στους καρπούς κατά την ανάπτυξή τους. Δεν οφείλεται σε μύκητα ή σε βακτήρια, όπως σε άλλες ασθένειες. Το πρόβλημα αυτό εμφανίζεται σε ντομάτες, πιπεριές, πεπόνια, μελιτζάνες, κολοκύθια και αγγούρια.
Το ασβέστιο είναι υπεύθυνο για τον σχηματισμό των κυτταρικών τοιχωμάτων και την ανάπτυξη νέων ριζιδίων. Όταν ο καρπός δε λαμβάνει την ποσότητα που απαιτείται τότε τα κύτταρα στον ομφαλό του καταρρέουν και σχηματίζεται αυτή η σήψη.
Το γεγονός ότι η καρπός δεν μπορεί να εφοδιαστεί με την ποσότητα ασβεστίου που έχει ανάγκη δεν έχει να κάνει πάντα με την έλλειψη ασβεστίου στο χώμα της ριζόσφαιρας. Παράγοντες που έχουν να κάνουν με την υγρασία και το pH το εδάφους μπορεί να είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό το φαινόμενο. Ειδικά σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας κι όταν το φυτό δίνει έμφαση στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος ή την βλαστική ανάπτυξη, η ποσότητα ασβεστίου που φθάνει στους καρπούς από το αγωγό σύστημα των φυτών μπορεί να μην επαρκεί.
Ο λόγος που ο καρπός δεν δέχεται το ασβέστιο που έχει ανάγκη έχει να κάνει με διάφορους παράγοντες, όπως:
Υπερβολική αζωτούχος λίπανση – Η υπερβολική λίπανση με κομπόστ ή κοπριά ή συμβατικά λιπάσματα του εμπορίου μπορεί να επιταχύνει τη βλαστική ανάπτυξη των φυτών, αλλά να προκαλέσει επίσης τάπα στους καρπούς τους. Τα νιτρικά άλατα μπορεί να μειώσουν τη διαθεσιμότητα του ασβεστίου στο έδαφος για τις ντομάτες.
Καταστροφή των ριζών λόγω άροσης του εδάφους – Έντονο σκάψιμο γύρω από τα φυτά σας (π.χ. για τον έλεγχο των ζιζανίων) μπορεί να βλάψει τις ρίζες. Κάτι τέτοιο θα έχει επίσης επίπτωση στην πρόσληψη θρεπτικών ουσιών από ατές.
Το pH του εδάφους είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό – Ακραίες τιμές του pH μπορεί να εμποδίσουν τις ντομάτες να αναπτυχθούν φυσιολογικά
Ευαίσθητες ποικιλίες – Ορισμένες ποικιλίες ντομάτας (μεγαλόκαρπες) είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση σήψης στο επίπεδο το ομφαλού σε σχέση με άλλες (μικρόκαρπες).
Πώς μπορώ να ξεχωρίσω την τάπα από άλλες ασθένειες που έχουν κοινά συμπτώματα στους καρπούς;
Υπάρχουν μερικές φυσιολογικές διαταραχές και ασθένειες της ντομάτας και της πιπεριάς που μοιάζουν με τη σήψη στον ομφαλό του καρπού (τάπα). Η σύγχυση μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση του προβλήματος.
Μία από αυτές τις ασθένειες είναι η ανθράκωση που μπορεί να συμβεί στην πιπεριά και τη ντομάτα, αλλά αντίθετα με την τάπα, στους καρπούς αναπτύσσεται μόνο επί των πλευρικών τοιχωμάτων. Η κηλίδες είναι κυκλικές και ελαφρώς βυθισμένες με καστανό μεταχρωματισμό στο κέντρο, ενώ τα σπόρια του μύκητα μπορεί να γίνουν ορατά με τη μορφή ομόκεντρων συγκεντρικών κύκλων στις κηλίδες αυτές. (φωτογραφία 1)
Το ίδιο ισχύει και για τα ηλιοεγκαύματα, όπου μεγάλες οβάλ κηλίδες εμφανίζονται στα πλευρικά τοιχώματα των καρπών της πιπεριάς και έχουν ένα χλωμό ανοιχτό χρωματισμό. (φωτογραφία 2)
Μια άλλη παρόμοια σήψη είναι αυτή που προκαλείται από τη φυτόφθορα στον καρπό, αλλά εκδηλώνεται πλευρικά με το σχηματισμό υδατώδους κηλίδας που σταδιακά επεκτείνεται και αποκτά καστανόμαυρο μεταχρωματισμό καλύπτοντας μεγάλο μέρος του καρπού με ομόκεντρες ζώνες διαφόρων αποχρώσεων, χωρίς παράλληλα να υποχωρεί η σάρκα του καρπού όπως στην τάπα. (φώτογραφία 3)
Σε αντίθεση με τις παραπάνω σήψεις που οφείλονται σε άλλους λόγους η τάπα έχει ομοιόμορφα σκούρο καφέ και μαύρο χρωματισμό, και εμφανίζεται μόνο είτε στο κάτω πλευρικό τοίχωμα είτε στον ομφαλό των καρπών όταν αυτοί είναι ακόμα μικροί και ανώριμοι. Συχνά, τα συμπτώματα θα εμφανιστούν στο 1/3 της επιφάνειας του καρπού, αλλά ποτέ δεν θα ξεκινήσουν από τη βάση του μίσχου (κάλυκα).
Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το πρόβλημα της σήψης (τάπα) στην ντομάτα και την πιπεριά;
Από τη στιγμή που ο καρπός εμφανίσει σημάδια σήψης δεν υπάρχει θεραπεία που μπορεί να τον επαναφέρει. Αν η σήψη είναι μικρή, μπορείτε να κόψετε το σημείο και να φάτε το υπόλοιπο της ντομάτας, αν και στην περίπτωση αυτή η γεύση της θα είναι λίγο πικρή. Πολλές φορές η σάπια γεύση μπορεί να εξαπλωθεί πέρα από την ορατή σήψη και έτσι όλη η ντομάτα είναι ακατάλληλη για βρώση.
Να είστε πάντα σε επαγρύπνηση και να εντοπίζετε νωρίς τις ντομάτες που παρουσιάζουν τέτοιο πρόβλημα ώστε να παίρνετε εγκαίρως μέτρα που θα σώσουν τις επόμενες ντομάτες. Η πρόληψη και ο έλεγχος της καλλιέργειας είναι τα σημεία που θα πρέπει να επικεντρωθείτε για να σώσετε τη σεζόν. Διαβάστε παρακάτω τα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να περιορίσετε και να ελέγξετε το πρόβλημα ατό στις ντομάτες και σε άλλες καλλιέργειες.
1. Διατηρήστε σταθερό το επίπεδο υγρασίας στη βάση των φυτών σας.
Χρησιμοποιήστε ένα υλικό για εδαφοκάλυψη, όπως μαύρο νάιλον, ξερά φύλλα, ροκανίδια ή άχυρο για προστασία του χώματος από το στέγνωμα. Σε περιόδους ξηρασίας ποτίστε τα φυτά σας με βαθιά ποτίσματα 3 φορές την εβδομάδα. Με τα δάχτυλά σας ψηλαφίσετε το χώμα γύρω από το φυτό και βεβαιωθείτε ότι είναι υγρό αρκετές ίντσες κάτω από την επιφάνεια. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε κώνους αυτόματου ποτίσματος ή σωλήνες παροχής νερού με σταγόνες για μια πιο αργή, σταθερή και ομοιόμορφη παροχή νερού.
Σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης, φτιάξτε κανάλια αποστράγγισης γύρω από τα φυτά, ώστε το νερό να μην λιμνάζει γύρω από αυτά. Μπορείτε επίσης να ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων ριζών στοιβάζοντας ένα λεπτό στρώμα κομπόστ γύρω από τη βάση του φυτού.
Τα κηπευτικά φυτά που μεγαλώνουν σε γλάστρες είναι πιο επιρρεπή σε σε αυτού του είδους σήψεως λόγω της δυσκολίας διατήρησης το χώματος αρκετό υγρό. Σε αυτές τις περιπτώσεις δοκιμάστε να τοποθετήσετε κώνους αυτόματου ποτίσματος στις γλάστρες.
2. Εφαρμόστε μια ισορροπημένη λίπανση.
Το κομπόστ και η καλά χωνεμένη κοπριά είναι η καλύτερη λύση για τη λίπανση των κηπευτικών σας. Απλά, φροντίστε να μην το παρακάνετε.
3. Αποφύγετε να εργάζεστε πολύ κοντά στις ρίζες των φυτών σας.
Να απομακρύνετε πάντα τα ζιζάνια όταν είναι ακόμα μικρά και δεν έχουν αναπτύξει ριζικό σύστημα που μπορεί να βλάψει και τις ρίζες των κηπευτικών σας όταν θα τα απομακρύνετε. Μην χρησιμοποιείτε το σκαλιστήρι ή την τσάπα σας βίαια και επιπόλαια όταν εργάζεστε κοντά στα φυτά. Κι εδώ, ένα λεπτό στρώμα εδαφοκάλυψης θα βοηθήσει στο να περιοριστεί η ανάγκη βοτανίσματος αργότερα κοντά στις ρίζες των φυτών.
4. Ελέγξτε το pH του εδάφους πριν φυτέψετε.
Οι ντομάτες χρειάζονται ένα εύρος pH 6,2 έως 6,8 ώστε να αναπτυχθούν φυσιολογικά. Όταν έχετε χαμηλό pH μπορείτε να το ρυθμίσετε και να το αυξήσετε μέσω της ασβέστωσης στα παρτέρια σας και στις γραμμές των φυτών σας.
Απ’ την άλλη, σε αλκαλικά εδάφη το ρΗ του εδάφους μπορεί να πέσει με την πάροδο του χρόνου και με τη χρήση οργανικών επιστρωμάτων και λιπασμάτων. Το κομπόστ από φύλλα που έχον αποσυνθεθεί σε κάδο κομποστοποίησης είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό.
5. Προσθέστε ασβέστιο στο χώμα σας.
Μπορείτε να τοποθετήσετε θρυμματισμένα κελύφη αυγών τη στιγμή που φυτεύετε. Μια χούφτα ασβέστιο-μαγνήσιο, ανθρακικού ασβεστίου ή νιτρικού ασβεστίου σε κάθε ρίζα θα λειτουργήσει. Μπορείτε επίσης να απλώσετε μια χούφτα ασβέστη στην επιφάνεια του εδάφους και να σκεπάσετε με ροκανίδια ή σάπια φύλλα ποτίζοντας με λίγο νερό. Υπάρχουν επίσης διαφυλλικά λιπάσματα σε υγρή μορφή που μπορούν να ψεκαστούν στο φύλλωμα των φυτών.
6. Επιλέξτε ποικιλίες που είναι λιγότερο επιρρεπείς στην σήψη της τάπας.
Μπορείτε να κρατήσει ένα ημερολόγιο κήπου και να σημειώσετε ποιες ποικιλίες από αυτές που έχετε φυτέψει είναι ανθεκτικές στο πρόβλημα. Γενικά, είναι αποδεκτό πως οι μεγαλόκαρπες ποικιλίες είναι πιο επιρρεπείς στο πρόβλημα από τις ποικιλίες που παράγουν μικρότερους καρπούς, όπως τα ντοματίνια.
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
share24.gr / Καλλιεργητικές Πρακτικές
