Ανάπτυξη ανθεκτικών βιότυπων ζιζανίων - Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την «ανθεκτικότητα» και τι να προσέξουμε
Η ανάπτυξη πληθυσμών ανθεκτικών ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα είναι ένα αυξανόμενο ζήτημα σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα σε αυτές που η χημική καταπολέμηση αποτελεί βασικό τρόπο αντιμετώπισης.
Τι είναι η «ανθεκτικότητα»;
Η ανθεκτικότητα ενός ζιζανίου σε ένα συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο είναι η κληρονομική ιδιότητα του ζιζανίου να επιβιώνει μετά από εφαρμογή συγκεκριμένης δοσολογίας του ζιζανιοκτόνου, στην οποία αρχικά ήταν ευαίσθητο.
Πώς αναπτύσσεται η «ανθεκτικότητα»;
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους αναπτύσσεται η ανθεκτικότητα μέσα σε ένα πληθυσμό ζιζανίων. Στη μία περίπτωση, το γονίδιο που προσδίδει την ανθεκτικότητα βρίσκεται σε πολύ μικρή συχνότητα μέσα στον αρχικό πληθυσμό. Η δημιουργία του οφείλεται συνήθως σε τυχαίες μεταλλάξεις, οι οποίες συμβαίνουν πριν την εισαγωγή του ζιζανιοκτόνου στη καλλιέργεια, αλλά και μετά την έναρξη εφαρμογής του. Σε κάθε περίπτωση, το ζιζανιοκτόνο καταστρέφει τα ευαίσθητα φυτά, αλλά επιτρέπει στα ανθεκτικά φυτά να επιζήσουν και να αναπαραχθούν. Αντιθέτως, στη δεύτερη περίπτωση συμβαίνει μία συνεχής και προοδευτική ποσοτική αλλαγή στο γενετικό υλικό του πληθυσμού, η οποία οφείλεται σε πολλά γονίδια. Στη περίπτωση αυτή τα γονίδια εκφράζονται σε διαφορετικό βαθμό στα ζιζάνια, υπάρχουν ευαίσθητα, μετρίως ανθεκτικά και ανθεκτικά φυτά. Ο ρυθμός ανάπτυξης του ανθεκτικού ζιζανίου είναι μικρότερος σε σύγκριση με τη πρώτη περίπτωση.
Πέντε από τα πιο σπουδαιότερα ζιζάνια που ανέπτυξαν ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την «ανθεκτικότητα»;
Οι περισσότερες περιπτώσεις όπου εντοπίστηκε ανάπτυξη ανθεκτικών ζιζανίων ήταν σε περιοχές όπου το ίδιο ζιζανιοκτόνο έχει εφαρμοστεί πολλές φορές σε συστήματα μονοκαλλιέργειας. Τα περισσότερα ζιζάνια βρέθηκαν σε καλλιέργειες όπως είναι το καλαμπόκι, το σιτάρι, το ρύζι αλλά και δένδρα.
Χαρακτηριστικά ζιζανίου που επηρεάζουν την ανθεκτικότητα
Για ένα συγκεκριμένο ζιζάνιο, εκτός από τα μη χημικά μέσα που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση του, οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη ανθεκτικών ζιζανίων είναι οι εξής:
1. ο βιολογικός κύκλος του ζιζανίου
2. ο τρόπος διασποράς του
3. η προσαρμοστική και αναπαραγωγική ικανότητα των ανθεκτικών φυτών
4. η τράπεζα του γενετικού υλικού (σπόροι) του ζιζανίου που υπάρχει στο έδαφος
5. η γενετική βάση της ανθεκτικότητας
6. ο αριθμός των αλληλόμορφων γονιδίων που ελέγχουν την ανθεκτικότητα και
7. το αρχικό ποσοστό των ανθεκτικών φυτών στον πληθυσμό
Χαρακτηριστικά ζιζανιοκτόνου που επηρεάζουν την ανθεκτικότητα
Εκτός από τους παράγοντες που αφορούν το ζιζάνιο, ορισμένοι παράγοντες σχετίζονται με τα ζιζανιοκτόνα, όπως ο μηχανισμός δράσης και ο αριθμός εφαρμογών, επηρεάζουν τη «πίεση επιλογής» που ασκούν στο πληθυσμό του ζιζανίου και κατά συνέπεια στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας σε αυτά. Συγκεκριμένα αυτοί οι παράγοντες είναι:
1. η δραστικότητα
2. η υπολειμματική διάρκεια στο έδαφος
3. η δόση εφαρμογής
4. η συχνότητα και ο χρόνος εφαρμογών
5. ο μηχανισμός δράσης του ζιζανιοκτόνου.
Με τον όρο «πίεση επιλογής» χαρακτηρίζεται το σχετικό ποσοστό των ανθεκτικών και ευαίσθητων ατόμων που παραμένουν στο πληθυσμό μετά την εφαρμογή του ζιζανιοκτόνου.
ΠΗΓΗ: Σύγχρονη Ζιζανιολογία, Ιωάννης Βασιλάκογλου, Αθήνα 2008, Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε.
- Κατηγορία Καλλιέργειες
- 0
