Μέλι ελάτης βανίλια: ό,τι χρειάζεται να ξέρουμε για τον ορεινό θησαυρό της Αρκαδίας
- Αναρτήθηκε από τον Ζωγραφιά Τσιμπούρη
- Κατηγορία Προϊόντα
Ο βραβευμένος μελισσοκόμος Ανδρέας Ζαφειρόπουλος εξηγεί, από τη σκοπιά του παραγωγού, πόσο ξεχωριστό είναι το μέλι βανίλιας Ελάτης κι όλες τις δυσκολίες στη συλλογή του.
Καστανόξανθες ανταύγειες, μαργαριτάρια και πέρλες καραμελέ αδιάφανες, βουτυράτο σώμα, αλμυρή οσμή και λοιπά και λοιπά. Μιλώ για την περίφημη βανίλια ελάτης, το μέλι που παράγεται από την Κεφαλληνιακή ελάτη (Abies Cephalonica).
Την κεφαλληνιακή ελάτη τη συναντάμε σε διάφορα σημεία της χώρας: από τα βουνά της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, την Κεφαλονιά και την Εύβοια έως τον Όλυμπο και τον Άθω. Η βανίλια όμως παράγεται μονάχα στα ελατοδάση της Πελοποννήσου και κατεξοχήν στο Μαίναλο της Αρκαδίας. Παραγόταν, δηλαδή, μιας και τα τελευταία χρόνια μάλλον παρέδωσε τα ηνία σε άλλα όρη, γειτονικά και μη. Όχι πως και τα υπόλοιπα βουνά δεν δούλευαν παλιά, αλλά ήταν τέτοια η ένταση της μελιτοέκκρισης στο Μαίναλο που κατά κύριο λόγο όλοι οι μελισσάδες εκεί ξεφόρτωναν συνωστισμένοι. Πλέον τα κοπάδια ταξιδεύουν στον Φενεό, στο Παναχαϊκό, στον Ερύμανθο, στον Χελμό, στον Πάρνωνα, στον Ταΰγετο αλλά και σε άλλες μικρές κορφούλες, όπου ακόμα και λίγες τούφες έλατα ξύπνησαν και διεκδικούν κι αυτές κάτι από το παλαιό αρκαδικό κύρος, με τις δικές τους ιδιαίτερες χρωματικές παραλλαγές και αποχρώσεις.
Το 1996, η βανίλια Μαινάλου αναγνωρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μέλι Προστατευμένης Ονομασίας Προέλευσης, αλλιώς Π.Ο.Π. Ίσως ήρθε ο καιρός να λάβουν εκδίκηση και τα «ελατόνειρα» των υπολοίπων δασών.
Πώς παράγεται το μέλι βανίλια ελάτης
Φωτογραφία: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος
Το μέλι ελάτης δεν συλλέγεται από άνθη, αλλά από το μελίτωμα που παράγουν διάφορα έντομα ξενιστές, γνώριμα στους μελισσοκόμους ως κοριός, φούντα, κόμπος κ.ά. Ιδίως η βανίλια παράγεται από το έντομο Physokermes Hemicryphus, στους κόμπους των νεαρών κλαδιών του δέντρου.
Το μελίτωμα μοιάζει με πηχτές λευκές σταγόνες ή -σε περισσότερο αφυδατωμένη μορφή- με λευκά μικροσκοπικά λουκουμάκια.
Η παραγωγή διαρκεί συνήθως από τα μέσα Μαΐου (οι παλαιότεροι φόρτωναν για τα έλατα πάντα την 21η, την ημέρα της γιορτής του αγίου Κωνσταντίνου) έως και τα μέσα με τέλη Ιουνίου. Από εκεί και πέρα τα ίδια έλατα, αν έχουν όρεξη να συνεχίσουν, δίνουν μέλι κόκκινου χρώματος, που κι αυτό ακόμα κρατάει κάποιες ανταύγειες.
Φωτογραφία: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος
Η μαγική δουλειά της μέλισσας, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μελισσοκόμοι
Φωτογραφία: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος
Οι μέλισσες συλλέγουν τη βανίλια, την αποθηκεύουν στα κελιά της κηρήθρας και την επεξεργάζονται με τον μαγικό, άλυτο, μυστήριο τρόπο τους. Ο μελισσοκόμος συλλέγει αυτές τις ακριβές κηρήθρες και ξεκινά -ή καλύτερα συνεχίζει- έναν αγώνα δρόμου, ώστε να τις περάσει γρήγορα από τον μελιτοεξαγωγέα, καθώς οι βανίλιες μέσα στα πλαίσια, μακριά από τις μέλισσες, μεταμορφώνονται σε ένα είδος κόλλας και στερεοποιούνται γρήγορα, γεγονός που καθιστά την εξαγωγή τους πολύωρη, κοπιαστική και επώδυνη.
Φωτογραφία: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος
Αρκετές κηρήθρες σπάζουν, μην αντέχοντας τη δύναμη της φυγοκέντρησης, και σε πολλές περιπτώσεις, δεν εξάγεται όλη η αποθηκευμένη ποσότητα μελιού.
Φωτογραφία: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος
Το μέλι παραμένει στα δοχεία ωρίμανσης για λίγο καιρό, ώστε να διαυγάσει, να αυτοκαθαριστεί, ανεβάζοντας στην επιφάνεια λεπτά στρώματα κεριού, πρόπολης και γύρης. Η στιγμή που ανοίγουμε την κάνουλα και ένα γυάλινο βάζο υποδέχεται την αυτού μεγαλειότητα, είναι κάθε φορά μια ιεροτελεστία.
Το μέλι βανίλια ελάτης δεν κρυσταλλώνει λόγω του υψηλού pH και βέβαια η θρεπτική του αξία είναι αδιαμφισβήτητη. Έχει πολύ χαμηλά ποσοστά σακχάρων και είναι πλούσιο σε ένζυμα, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρος, φώσφορος, κάλιο και μαγνήσιο.
